Son europeísta desde antes de nacer

Por Lino Braxe

(poeta, narrador e escritor, actor e director de teatro).

Unha vez lin un grafitti que dicía: "Lino Braxe, bandeira da mestizaxe". Tamén souben que algunhas persoas doutras culturas e razas me teñen definido así sen estar eu presente, e que incluso na revista "Tempos" apareceu unha entrevista comigo con título semellante ao grafitti. Todo isto fixome reflexionar moito. O primeiro que pensei é que eu non quero ser bandeira de nada e de ninguén. O segundo foi que as xentes do noso tempo andan a procurar clichés e "ches guevaras" por todas as esquinas, deben ser unha especie en extinción e, en canto un adopta unha actitude rebelde fronte ao botín do mundo que reparten os xerarcas do neoliberalismo, xa che ponen unha boina cunha estrela e, vena, xa naceu un icono para tomarmos copas e xogar aos revolucionarios de café, eos que, por certo, xa se meterá Lenin hai un século. O terceiro foi que me ratifi­que! no meu odio a toda clase de ismos de corte político. E o cuarto que pensei foi no pouco que me coñece o público que le a miña poe­sía e na curiosa interpretación que fan da mesma. É evidente que un señor que segué a colaborar coa OLP, que está considerado polo Fronte Polisario como "un amigo histórico do pobo saharaui" e que ten publicado dous libros como "O sangue dos árabes" e "A cor do ceo", arriscase a ser branco de todo tipo de interpretacións, desde o oportunismo da súa literatura ate o politicamente correcto do seu discurso; claro que o meu sempre foi arriscar. Así me vai. Loxicamente nin renegó das causas que apoio nin da miña literatura, mais a miña opinión sobre o fenómeno da inmigración é ben distinta do que se poida pensar. Son europeista desde antes de nacer. Quero dicir, o meu mestre José Luis Sampedro era europeísta cando na España autárquica de Franco ¡so da Europa estaba mal visto. Eu son dése tipo de europeístas, deses que cren na Europa dos pequeños pobos, das diversas culturas e do servizo ao cidadán. Queiramos ou non, somos europeos e europeas, e pertencemos a un continente que ten dado ao mundo as civilizacións celta, grega e romana; un territorio onde se escribiu o Ulíses, naceu Mozart, pintaron Rubens e Seoane, inventaron Leonar­do e Einstein e amou Casanova; un lugar onde as súas xentes viviron guerras relixiosas, holocaustos, revolucións e matanzas para ir construíndo unha idea, unha idea de vida. E tantos sacrificios non poden ser ignorados. Europa fixo posíbel a revolución francesa, a Declaración dos Dereitos Humanos, a revolución de 1917 e os movementos sindicais. Feitos históricos bañados en sangue pero que serviron para acabar co despotismo e a servidume. Temos prestacións sociais, horarios razonables e un certo benestar grazas aos nosos mortos. Non digo que vivamos no mellor dos mundos posibles, pero si é posible que sexa mellor o noso mundo que o de Chad, Malasia ou Bolivia. A vida no noso continente aínda vale algo. Aqui non temos un índice tan alto de psicópatas como en EEUU, aínda que se segui­mos ollando de esguello a Europa e seguimos educando aos nosos rapaces á americana, calquera día teremos un susto. Está claro que non me vale nin o modelo norteamericano nin as alternativas de repúblicas socialistas que ate o momento se levaron adiante, nin o tribalismo cruel do terceiro mundo que so conduce á violencia. Estarei sempre a favor da chegada de novas razas e culturas a Europa, sempre que as nosas culturas e as nosas razas non sexan extermina­das. A ablación en Europa é un delicto e non unha tradición. Cremos nos convenios colectivos e non na man de obra barata. Lemos desde cativos a Kayyan e a Basho, pero tamén queremos que os demais lean a Quevedo ou a Cunqueiro. Somos quen de escoitar música con raíces que procedan de calquera lugar do planeta, pero moléstanos o desprezo que á música de Wagner ou de Os Diplomáticos de Monte Alto se lle ten por outras latitudes. Amamos os templos budistas e os totems indios, sen embargo non entedemos por que se ignora a beleza dos nosos templos ou dos nosos teatros. Si, está claro que é un asunto de cultura, pero tamén de integración. E, que entendemos por integración?

No Estado Español, por poñer un caso, conviven dúas maneiras de entender a integración. Dous xeitos opostos e igualmente inútiles. Dunha banda están os que entenden o problema da inmigración desde unha óptica policial (Lei de Extranxeiría, expulsións, detencións, persecucións, etc); da outra están os que o entenden dun xeito solidario (ONGs, somos todos "chachi-guais", non importa que non aprendan os nosos idiomas, hai que conseguirlles choio ainda que llelo quiten aos nosos labregos e labregas ou traballen por salarios ínfimos). O primeiro paréceme pechar os ollos a unha realidade moito máis complexa que non se soluciona pechando fronteiras; o segundo resúltame simplemente hipócrita. A escravitude volve a existir. Pensen nalgús invernadoiros das costa mediterránea. A cantidade de horas que traballan e as condicións hixiénicas ñas que viven os/as inmigrantes neses ¡nvernadoiros son delirantes. As xentes que veñen en pateiras ou nos camións frigorífi­cos lémbranme os barcos que traficaban con escravos no XVIII ou XIX. Pero tamén é certo que a clase traballadora de nacionalidade española que quixo ir á fresa ou á vendima nos últimos tres anos non puido facelo porque había quen o facía máis barato. Tampouco é totalmente certo que as xentes de aquí non queiran facer determina­dos traballos. En Galicia, por exemplo, a nosa mocidade emigra masivamente a Lon­dres e a Canarias para traballar na hostele­ría, e sen embargo a hostelería galega está cada vez máis invadida por xente latinoa­mericana. O da inmigración é difícil e pre­cisa dunha reflexión sensata e lenta, senón seguiremos parcheando e ao final o racis­mo, esa brutal lacra do noso tempo, xurdirá tamén na Galicia e nos pillará a todos bailando un merengue e bebendo un daikiri. Por certo, non están un pouco fartos de tanto ritmo latino? Hai quince anos que nas discotecas deste país non se pincha outra cousa. Outra constatación máis da pobreza da sociedade que estamos crian­do. Repetímonos ate para divertirmonos. Uniformamos ate o lecer. O único xeito de poder convivir sanamente é o esforzó: o esforzó da poboación europea por se adaptar ao que vén de fóra, e o esforzó do que chega por asimilar o espazo novo no que habita. Nos non queremos ghettos, queremos un inmigrante que se esforcé en aprender os nosos idiomas, as nosas culturas, que res­pecte as nosas leis e as nosas maneiras de relacionármenos, a nosa gastronomía e a nosa música. Nunha palabra, que se integre no códi­go civilizado que o sangue europeo construiu para beneficio de todos, principalmente para eles que deixan atrás o horror e desem­barcan nunha nova estación, a estación da esperanza. Eu, ao igual que son europeista, estou a favor da globalización total. Estou a favor do reparto de riquezas e das vacinas contra as doenzas. Non creo nun mundo que quere rematar coa clase media e que ve as culturas e as razas como materia museística e non como unha realidade cotián que nos pode disparar a imaxinación e as sensibilidades. Canto máis saibamos dos demais, máis saberemos de nós mesmos, pero para iso é necesario que haxa reciprocidade. A educación e o compromiso non son cuestión de cultura ou de razas, e as culturas e as razas que descoñezan o significado do respecto á diferenza terán de seren multadas polos tribunais internacionais, e obrigadas a aprenderen o código da convivencia. Unha nai ou un pai do Cáucaso ou de Tanza­nia saben que a un fillo ou a unha filla hai que ensinarlle a devoción polas xentes maiores, polos animáis e pola natureza. Todos sabemos que amar a vida é darlle un valor altísimo ao noso paso por este val de bágoas. E quen non o entende así, non é de cultura e de raza dife­rente. É, sinxelamente, un mal nacido.

Artigo publicado na revista ENCLAVE (nº10)

Palabras de Castelao perante o nacemento da Unión Europea

"Velaí un tema que é forzoso encarnar i enxuiciar baixo a luz da nosa vocación universalista. O federalismo volve a rexurdir en Europa coma a única maneira segura de conquerir a paz dentro da liberdade. Xa sabemos que as federacións endexamáis foron enxendradas por doctrinas filosóficas, nin por especulacións metafísicas, nin tan siquera por ideas económicas, senón por exixencias concretas e imperiosas. Se se quer evitar unha terceira guerra que culmine coa disgregación atómica da humanidade, non hai máis remedio que constituír, a toda presa, unha Europa san, solidaria e renacida, frente a todo xénero de totalitarismos e contra o tráxico afán de dividir o mundo en dous bandos estremos ao servizo de dous Estados xigantes. O movimento federalista europeo nasceu coma unha concepción nididamente política, anque agora se deixe elordar por intereses económicos. A federación dos Estados Europeos – según se dixo – sería o modelo e a etapa da federación mundial: único modo de garantir a paz dentro da liberdade. Poderíamos enumerar os tiduos que Galiza ten para merecer un posto de confianza e de honor en calisquer empresa federalista, xa non digamos hispana, senón peninsular. Sembremos, somentes, que tódalas organizacións políticas do galeguismo recoñeceron ester principio básico: “Galiza, célula da Universalidade. Antiimperialismo, antimilitarismo e federalismo internacional”. Esto concédenos un directo especial para opinar encol dun tema que é propiamente galego. Os galeguistas – galeguistas de partido ou sen partido – sentémonos ledos i entusiasmados coa ideia de federar os diversos pobos de Europa".

“Sinistra democratica” e socialismo europeo

Por Raimon Obiols

O sábado pasado asistín, en Roma, á xornada de constitución do movemento político Sinistra Democrática por il Socialismo Europeo. Uns cinco mil homes e mulleres, na súa maioría traballadores e novas, nun ambiente -como comentou un xornalista italiano, Gabriele Polo- de "primeiro día de escola". Cunha alegre curiosidade chea de interrogantes polo mundo novo que se abre en fronte. Aínda que non se saiba ben que reserva a mañá. Podía parecer unha simple manifestación de sentimentos, coas cancións compartidas, os aplausos repetidos, unha especie de agradecemento a quen lles ofreceu a ocasión de reencontrarse. Pero a política -sobre todo nestes tempos de cinismo imperante- é tamén paixón e sentimento. Veremos que sae deste movemento, no que teño moi bos amigos, como os teño entre os que se dispón a ir cara ao Partito democratico. De momento, con todo, paréceme que non é casual que por primeira vez (creo) xurda nun país de Europa un movemento político que no seu nome fai referencia expresa ao socialismo europeo. Desde hai un tempo, a diferenza dos que preconizan procesos de conversión ou reconversión cara a novas identidades (por exemplo os partidarios do partido demócrata) teño a convicción de que está crecendo en Europa a necesidade dunha reactivación da identidade socialista en termos modernos: dunha reafirmación dos motivos e dos fins dun movemento que corre o risco de debilitarse nunha inconsistencia resignada, se non sabe afirmar en termos de futuro os seus acenos de identidade. A xente constata que os partidos que se nomean socialistas, ou que fan referencia ao socialismo, falan moi pouco da súa identidade. En realidade, non espera que estes partidos propoñan a "realización" do socialismo, a creación dunha sociedade socialista alternativa á existente. Aquilo que queren é a coherencia dunha perspectiva evolutiva, a definición duns obxectivos vinculados a uns principios e unha práctica adecuada, non contraditoria; incluíndo o comportamento (cultura, moral, estilos de vida) dos seus representantes. Sobre todo, a xente pide veracidade e coherencia entre aquilo que se proclama e aquilo que se fai. É fácil ironizar hoxe sobre a pretensión de expor a cuestión da identidade socialista, coma se tratásese dun prurito ideologista, nostálxico, innecesario. Pero sería francamente idiota non ver, na realidade presente de Europa, a enorme demanda de sentido que emerxe, e tamén o potente crecemento das pulsións de identidade, especialmente entre os mozos. Fronte ao reto que expón estas demandas de sentido e identidade (e tamén para combater derívalas fundamentalistas, nacionalistas e populistas) fan falta formulacións apoiadas en bases sólidas. Ata por consideracións pragmáticas e electorais tería que facerse evidente que unha idea moderna de socialismo é unha necesidade identitaria latente en amplos sectores de moitas sociedades europeas sometidas a presións disgregadoras. Esta é, paréceme, a clave que explica a popularidade de Rodríguez Zapatero e da súa referencia a un socialismo dos cidadáns en distintos países da Unión. Interprétase como unha formulación moderada pero de firme prosecución duns obxectivos de maior liberdade e igualdade, e de coherencia entre as palabras e os feitos: retirada das tropas de Iraq, paridade no goberno (metade mulleres, metade homes), extensión dos dereitos civís e sociais, lei contra a violencia de xénero, matrimonio gai, confirmación da idea laica de Estado, reafirmación da escola pública, redución do traballo precario a favor dunha economía de maior cualificación, intervención pública a favor das persoas dependentes (o ?cuarto alicerce? do Estado do benestar), etc. Este proxecto, levado a cabo cunha atención particular ao papel determinante das mulleres e das novas xeracións, e cunha expresa vontade de rigor e austeridade ("o poder non me cambiará"), mostrou a súa eficacia en momentos de esgotamento dalgúns procesos de modernización socialdemócrata, especialmente na súa capacidade de crear consensos activos entre a mocidade. En efecto, nestes últimos anos practicamente todos os partidos de esquerda e centro-esquerda fixeron, dun xeito ou outra, o seu aggiornamento, na práctica e no terreo das formulaciones ideolóxicas. O erro dalgunhas destas tentativas de adaptación aos cambios foi asumir un tipo de modernización que en determinados aspectos era imitador das posicións adversarias. O seu problema, durante o longo ciclo de hexemonía e de colonialismo narrativo do neoliberalismo, non foi a súa socialdemocratización senón a súa "socialmediocratización": non unha moderación dos programas, senón unha perda de ambición e de confianza na propia identidade, ate confundir unha imprescindible adecuación dos programas cun gratuíto abandono dos acenos de identidade e dos obxectivos permanentes indispensables. Esta reflexión apóiase nunha concepción non ideolóxica do socialismo. Non entendido como unha doutrina senón como un proceso obxectivo e permanente cara á emancipación e a igualdade dos homes e as mulleres. O socialismo é, desde esta perspectiva, simplemente algo que sucede: a persistente recurrencia, unha e outra vez, nunha ou outra conxuntura, nun recuncho de mundo ou o outro, de procesos de agregación e mobilización de multitudes de homes e mulleres; procesos indefectibles mentres subsistan a explotación no traballo, a desigualdade inxusta, a opresión, a discriminación ou a dominación. É unha especie de principio enerxético, que fai que moita xente plante cara e trate de conseguir máis liberdade, igualdade e xustiza. Cunha renacida inocencia creativa e co risco de renovados erros, froito da desmemoria. Porque o problema non radica na vitalidade ou fecundidade de leste principio enerxético. A pesar de toda a interesada literatura que se fixo nas dúas últimas décadas sobre a "morte do socialismo", a súa forza mantense e maniféstase na súa capacidade de verificar novos comezos. O problema atópase nas válvulas que, no campo da política, das ideas, dos programas, dos poderes, utilizan esta enerxía e tratan de orientala cara a uns ou outros obxectivos. O problema sitúase a miúdo nas salas de máquinas, nas pontes de mando, cando, nos avatares da historia e da política, dedicáronse a gañar poder individual e de grupo, a desenvolver tráxicos soños totalitarios, ou, no extremo contrario, a adecuarse ás forzas dominantes, abandonando calquera obxectivo de cambio orientado polos valores do socialismo. Neste sentido, o socialismo dos cidadáns caracterízase por unha dimensión radicalmente participativa e democrática, indispensable como unha garantía para evitar e corrixir erros, e diferénciase claramente dos intentos de modernización das "vangardas" que pretenden detentar a "única solución posible" e queren facer beber o seu medicamento outorgándolle un carácter de ineluctabilidad fatalista. Fronte ao ?there is non alternative? (non hai alternativa) da dereita neoliberal, e fronte aos autoerigidos modernizadores doutrinarios do centro-esquerda (para os que, como dicía un asesor de Schroeder, "a distinción dereita-esquerda xa non ten sentido: hai os modernos e os outros, iso é todo") esta formulación socialista afirma a vital importancia do vínculo duns valores de identidade compartida e apoia as formulacións de exploración pragmática, consensuada e participativa daquilo que pode ser en cada momento, en función duns obxectivos permanentes de liberdade, igualdade e solidariedade.

Política de inmigración ou de outmigración na Unión Europea?

Por Ana Miranda

No marco europeo, as grandes declaracións diplomáticas marcan a axenda política en materia de inmigración. E nada máis. O resultado é a carencia de política migratoria europea, coordinada e que permita evitar os acontecimentos destes dias últimos, como a negativa de Malta acoller a 27 inmigrantes africanos e a pseudo excusa pedindo axuda a outros Estados membros, ou que mariñeioros galegos actúen por forza maior como suplentes dos Estados, dos busques gardacostas e da asistencia civil nunhas situacións moi duras e que merecen todo o respeito. Asi como existe unha política de coesión en materia territorial para evitar as disparidades, os gobernantes europeos, deben aplicar en vísperas dun importante Consello que mete a folla de ruta do texto constitucional europeo-, unha nova fórmula para abordar a política migratoria baseada na xestión solidaria cos paises receitores de inmigración ilegal. O que é evidente é que as persoas que arriscan vidas no mar deixando fame, conflictos armados,... non vai mudar porque non hai fronteiras contra a desesperación. O que a Unión Europea debe definir xa é se en situacións de crise como esas, xa tan frecuentes, pode seguir falando de política cara a in-migración ou máis ben descubrir seus erros na actual política de out-migración. E como sociedade galega, tamén temos que ter posición ao respecto.

Os europeos, movémonos.

Por Diego L. Garrido, portavoz do PSOE no Congreso, Carlos Carnero, eurodeputado, e Nicolás Sartorius, vicepresidente executivo da Fundación Alternativas

Hoxe principia a Conferencia Intergobernamental (CIG) que, baixo presidencia portuguesa, fará posible que a Unión Europea reforme os seus Tratados profunda e estruturalmente. A data preparada para que os xefes de Estado e de Goberno aproben definitivamente a reforma é o próximo 18 de outubro. estivemos agardando isto desde o frustrante e frustrado Tratado de Niza. atravesamos anos de parálises, de confusión, de crise europea. Logo de tocar a gloria case cos dedos -tiñamos unha Constitución para Europa-, mergullámonos no inferno dos NONS de Francia e de Holanda, e da actitude euroescéptica do Reino Unido e de Polonia. Hoxe saímos dese túnel, grazas en gran medida á achega española, evitando o que sería unha terrible fractura, e, aínda que non volvemos á gloria, avanzamos cara á Europa política que os cidadáns do continente desexan. Hai que recordar que a nosa Unión xa percorreu un camiño de extraordinaria importancia, que, por exemplo, a España, permitiulle ser un país instalado na modernidade: España forma parte dunha zona cun mercado integrado poderoso, unha moeda única e unha base democrática de gran tradición cultural. Esta é, era, a Europa do século XX. Agora estamos nun novo século e ante outro panorama: a globalización. E a Europa dos 27 ten que cambiar.

A reforma dos Tratados implica ese cambio? A forma de avaliar o avance é ver se nos servirán os novos instrumentos que terá a nova Europa. Se nos servirán para responder aos verdadeiros desafíos que a Unión ten diante de si. Pensamos que unha Europa política é a que pode resolver os seguintes tres grandes retos: o do crecemento sostible na sociedade da comunicación e o coñecemento (a axenda de Lisboa); o da seguridade fronte ao terrorismo global e a criminalidade internacional; e o dun mundo multipolar e desequilibrado, atravesado por conflitos complexos e pola profunda e amplísima pobreza causante dunha interminable inmigración. Este debuxo, a grandes liñas, explica a demanda de máis Europa que existe no mundo. A cultura democrática, o poder económico, a conciencia cidadá de Dereitos Humanos que Europa representa son imprescindibles para operar no planeta Terra, xa definitivamente interconectado en rede. Europa debe ser capaz de achegar esa Weltanschauung, esa cosmovisión. Pero a Unión non ten aínda mecanismos para ser un actor global. E neste punto a todos ocórrellenos inmediatamente o do "xigante económico" e o "anano político". Non podemos ser aínda, é verdade, un xigante político -como o é EE UU ou o é, aínda, Rusia ou China- pero si debemos ser un suxeito político de tamaño normal, para poder responder ao que o século XXI nos pide. Isto é o que pretendeu a Convención que creou o proxecto de Constitución, que, á súa vez, é a base esencial da reforma dos Tratados que hoxe arrinca. Seguramente, esta reforma dos Tratados non é todo o que os europeístas soñamos, en termos de símbolo dunha identidade europea. Con todo, si é un cambio de entidade histórica equivalente ao que tivo o Tratado de Maastricht. Porque se trata dunha reforma equilibrada, que fortalece os alicerces sobre os que facer política coa ambición dunha potencia civil, como é a Unión.

Vexámos. A reforma que aprobará a CIG fortalece a estrutura política dos poderes da Unión. É o que se pretende cun presidente estable da Unión e un Alto Representante (un ministro de Asuntos Exteriores, sen chamárselle así) coa capacidade administrativa real para crear política exterior, na súa dimensión económica e comercial tamén. É o que se expón, así mesmo, coa consagración dun Parlamento Europeo que será xa un colegislador pleno xunto ao Consello de Ministros. A reforma vai desatar o corpiño da unanimidade. En 87 materias de gran relevancia, ningún Goberno vai poder vetar unha decisión. Imos ter políticas comúns nos asuntos vitais da enerxía ou a inmigración, que merezan tal nome. E aqueles gobernos que o desexen (un mínimo de nove) van poder avanzar máis mediante "cooperacións reforzadas", en políticas propiamente europeas. foi o único modo de evitar que a ampliación a 27 convertésese nunha gaiola paralizante.

Europa vai poder construír unha política europea de protección do medio ambiente e contra o cambio climático. Vai poder actuar eficazmente en materia de seguridade e de dereito civil ou penal. Vai poder avanzar en política exterior e de defensa, aínda que neste tema haberá que abrir a porta ás antes citadas cooperacións, non aceptando vetos inxustificados. Vai poder facelo? se os gobernos e os cidadáns europeos o queren si poderá. Non hai xa obstáculos institucionais. Terminouse a era dos vetos insolidarios. Pola contra, iníciase a época da cláusula de solidariedade fronte a ataques terroristas ou catástrofes. chegou a hora da vontade política en positivo. Os cidadáns europeos non teremos aínda unha Constitución -e seguiremos traballando para conseguila-, pero si teremos os seus elementos básicos: unha Carta de Dereitos vinculante xuridicamente, e uns poderes executivo, lexislativo e xudicial independentes, con importantes competencias, suficientes para facerse presentes na escena internacional. Teremos un dereito europeo por encima das leis nacionais. Sería un erro non valorar e apoiar todo isto, co pretexto dunha insuficiente unidade política. Porque é o avance imprescindible para profundala no futuro. Para as eleccións europeas de 2009 debe estar vixente esta que é, cremos, a máis importante reforma constitucional europea feita deica o momento, logo de medio século de historia sen guerras nos Estados da Unión. A reforma permitirá configurar un Goberno europeo e unha Democracia europea; un diálogo político supranacional. A partir de agora, os dirixentes dos nosos países van ter nas súas mans os poderes que pediron para facer máis prósperos e solidarios aos seus pobos. Sería o momento de esixirlles que o fagan.

Bush nas dúas Europas

Por Xulio Rios (Director do IGADI)

A visita que George Bush realizou recentemente ao continente europeo, evidenciou con nitidez a existencia de varias Europas. Mentres no Occidente, as reticencias dalgúns líderes, mobilizacións e acedas críticas cidadáns acompañaron a súa comitiva, no Leste predominou o aplauso dos gobernantes e o baño de multitudes, especialmente en Albania, país que probablemente ingresará na OTAN en 2008, onde abandonou o cinismo habitual do ton diplomático para anunciar o inminente recoñecemento da independencia de Cosova, pese a quen pese, cuestión esta que, no fondo e na forma, tamén divide aos países da UE.

Nunha máis que evidente demostración de cales son os seus intereses e prioridades estratéxicas, Bush pasou con pes de la sobre a proposta alemá para combater o quecemento do planeta (que “tomou en seria consideración”), mentres multiplicou os seus xestos de apoio aos PECO (países de Europa Central e Oriental), que aplauden a súa iniciativa de instalar o escudo antimísiles que tanto irrita a Moscova.

O anuncio respecto a Cosova significa tamén que a intención de EEUU é ignorar a proposta de Putin e seguir adiante co despregamento do sistema antimísil en Europa coa escusa de protexerse e protexernos dos hipotéticos ataques procedentes de Corea do Norte ou Irán. O Kremlin considera que o obxectivo real é vixiar e interceptar os mísiles intercontinentais en todo o territorio ruso. O martes 12, ao día seguinte da finalización desta xira, o primeiro ministro polaco, Jaroslav Kaczynski, expresaba en Radio One o seu pleno convencemento de que Varsovia e Washington chegarían a un acordo sobre a instalación de partes do escudo antimísiles no seu país. Kaczynski afirmouse sorprendido pola proposta de Putin de instalar o sistema nunha base rusa de Acerbaixán en lugar de en Europa Central. O aliado polaco, que está a partir un piñón con Bush, tamén anunciou o probable veto de Varsovia ao borrador da constitución da UE, que se discutirá na capital belga entre hoxe e mañá. Ese entendemento con Washington e o desentendemento con Bruxelas son as dúas caras dunha mesma moeda.

A viaxe de Bush por Europa demostrou ás claras que EEUU vai seguir pisando o acelerador para facerse co control do espazo estratéxico de Rusia co claro propósito de fortalecer a súa posición hexemónica a nivel internacional. Nese camiño, hai unha Europa que prefire ter a capital en Washington, países convencidos de que é na outra beira do Atlántico onde se salvagarda mellor o seu presente e o seu futuro, no mundo e no continente. O propio Bush prometeu a Belgrado apoiar o seu ingreso na UE se facilita a independencia de Cosova. Toda unha instrución para os negociadores da UE que o día 13 retomaban as conversas con Serbia, suspendidas en maio do ano pasado, a propósito da sinatura dun “Acordo de estabilidade e enlace” entre ambas partes. Paradoxalmente, Cosova pode acabar sendo a táboa de salvación de Mladic e Karadzic, cuxa entrega era, ata hai pouco, condición sine qua non para validar o citado documento.

Publicado na web do IGADI

A UE avanza por fin

Por Joschka Fischer, líder do Partido Verde alemán

Con moito ruído e conmoción, a Unión Europea eludiu a catástrofe, pero polos pelos. Andivo realmente perto. Aunando esforzos, evitouse unha gran crise que dividiría visiblemente á Unión por moitos anos e tería convertido Europa no choqueiro do mundo. A UE encallou hai dous anos cando Francia e Holanda deron o non á Constitución europea. Co novo acordo, a Unión reemprendeu a marcha. Malia que o mandato para que unha conferencia intergobernamental desenvolva un novo tratado desembocará en algo que non chegará a ser do todo unha Constitución, o futuro convenio irá moito máis alá que o actual Tratado de Niza, sempre que as cousas transcorran de acordo co pactado. Pero aínda falta superar dous espiñentos obstáculos: a conferencia intergobernamental e a ratificación, a través dos Parlamentos nacionais ou mediante un referendo, en todos os países membros. Non obstante, a chanceler alemá Angela Merkel pode sentirse orgullosa do que conseguiu. É o seu primeiro triunfo real na diplomacia internacional. Aquel venres pola noite en Bruxelas tomáronse decisións moi concretas e difíciles. A chanceler alemá apostou forte e gañou. Merécese respecto e recoñecemento. Se o novo tratado chega a materializarse, as reformas institucionais que a Unión necesita serán unha realidade, e entrará en vigor un novo procedemento de votación por maioría dobre, aínda que sexa con algo de demora. A UE leva traballando 20 anos nestas reformas. A Unión ampliada, inevitable cando no 1989 finalizou a división de Europa pola guerra fría, requiría novas institucións que actuasen con eficacia e transparencia. Suponse que o novo tratado entrará en vixencia no 2009. Dúas décadas parece ser o que necesita Europa para cambiar, e iso é calquera cousa menos tranquilizador. O tratado asigna un novo ministro de Asuntos Exteriores da UE -aínda que formalmente se lle denegue ese título, así é como lle chamará todo o mundo- cunha sólida infraestrutura administrativa na Comisión Europea e no Consello. A presidencia rotatoria será substituída por un presidente do Consello electo. Atoparase un novo equilibrio entre a UE e os países membros, e outorgarase un papel máis importante ao Parlamento Europeo e aos Parlamentos nacionais. Dotarase aos cidadáns da UE de dereitos fundamentais legalmente vinculantes, e as decisións por maioría serán a norma xeral. Houbo que pagar un alto prezo por este acordo. O novo tratado non é nin máis sinxelo nin máis transparente ca Constitución que se rexeitou, senón todo o contrario. E os regateos durante os prolegómenos e na propia Bruxelas non contribuíron á popularidade da UE entre os seus cidadáns. De feito, o dano ocasionado durante o proceso tardará en desaparecer. Xa se poden prever as seguintes consecuencias:

En primeiro lugar, esa noite de duras negociacións en Bruxelas reforzou a Europa de dúas velocidades para as próximas dúas décadas. Os Estados recalcitrantes colleitaron unha vitoria pírrica porque pronto serán moi conscientes de que, aínda que a UE estea elaborando un novo marco institucional, os países situados á vangarda decidirán entre eles como serán os acordos concretos. Unha mellora da cooperación entre estes países e a zona euro será o instrumento para conseguilo. En segundo lugar, a cooperación franco-alemá resultou aínda máis indispensable na Unión ampliada. A pesar de todas as diferenzas que poidan existir entre ambos países -diferenzas que probablemente se agravarán- non existe alternativa á súa alianza. En terceiro lugar, o Reino Unido debilitouse unha vez mais a súa posición en Europa. A súa política de “non participar” mantén a ese país na marxe da UE. Isto fará que a súa importancia merme aínda máis, tanto en Europa como no mundo. Todas as potencias medianas de Europa están perdendo relevancia política e económica, e están menguando en comparanza con EE UU e os xigantes nacentes de Asia. Só unha Europa forte pode proporcionar o contrapeso necesario. Un Reino Unido que desempeñe un papel marxinal dentro da UE perderá a súa influencia aínda con máis rapidez, e incluso o seu especial voz en EE UU. Por último, Polonia debe preguntarse que función desexa desempeñar na UE. Polonia é un país importante dentro da Unión. Ben mirado, os seus intereses existenciais, a súa ubicación xeopolítica e a súa historia esixen que faga o imposible por contribuír ao máximo á solidez da UE. En cambio, o Goberno nacionalista de Varsovia está empeñado en illarse en Europa. Os polacos deberían formularse a seguinte pregunta: para Rusia, a tradicional preocupación de seguridade para Polonia, Supoñería unha alegría ou unha decepción que o Goberno polaco realmente cumprise a súa ameaza e utilizado o seu veto para bloquear o acordo de Bruxelas? A resposta está clara: os rusos, loxicamente, terianse frotado as mans de xúbilo e haberían loubado en segredo aos xemelgos que dirixen o Estado polaco. Por outra parte, Ucraína, cuxa causa en Europa parecen defender os polacos, afrontaría graves dificultades se Polonia impuxese o seu veto. Non en van o presidente ucranio, Víktor Yúshenko, intentou, ou iso din, dejárselo claro aos líderes polacos en varias chamadas telefónicas. O dano infligido ás relacións xermano-polacas esténdese máis alá das rencillas entre ambos gobernos, e se afonda nas súas respectivas sociedades. Non repararase facilmente. Isto é importante porque unha política europea para Rusia que sexa coherente -un dos desafíos urxentes e fundamentais que afronta Europa- depende dunha estreita colaboración entre Polonia e Alemaña. Como dicía, é demasiado pronto para alegrarse. A hora das celebracións non chegará ata que se ratifique o novo tratado. De feito, as circunstancias nas que se chegou ao compromiso de Bruxelas deixan un sabor amargo. Pero, aínda así, o pasado venres a UE deu un paso decisivo polo bo camiño.

UE: Salvar os mobles

Por José Luís López Bulla

Finalmente os primeiros espadas puxéronse de acordo: haberá un mini tratado. O encontro tivo como telón de fondo a grotesca teatralidade dos xemelgos polacos, os Kaczinski, e a tradicional oposición británica, personificada en don Tony Blair, para todo o que cheire a cuestión social. En todo caso, o escollo que parecía máis duro de pelar (a "Carta dos Dereitos fundamentais") terá valor legal con carácter vinculante. Pero non será así no Reino Unido: don Tony aborrece a codificación dos dereitos sociais e, de xeito particular, a norma que sanciona o dereito de folga. Francamente, con eses cabaleiros do new-new-new Labour non me vou tomar nin unha limoada ao bar da esquina. As Trade Unions saberán que facer, se é que caen na conta, naturalmente. A dicir verdade, o andamiaxe constitucional do Tratado tivo finalmente unha solución razoable, dado como están as cousas. Menos mal. Porque contrariamente ao que poidan dicir algúns, penso que a crise europea non se deriva fundamentalmente da insuficiencia das institucións aínda que, coma quen di, son manifestamente mellorábeis. A crise europea se deriva, na miña opinión, da contradictoriedade das políticas de cada inquilino deste patio de veciños.

O que é francamente rechamante no caso da política exterior. Ou sexa, se con relación á guerra de Iraq ou outras situacións máis ou menos similares, existe unha profunda división, o problema non está nos procedementos, senón na subalternidade coa política estadounidense. Que no seu día protagonizaron de maneira moi visíbel don Tony, Berlusconi e Aznar xunto a algúns mandatarios do Este europeo. En todo caso, neste aspecto (o da política internacional) a vantaxe é que tales contradicións son visibles. O que non ocorre, con tanta claridade, en relación á política económica da Unión e aos seus reflexos sobre a política social. Aquí, as contradicións son tanto ou máis profundas, aínda que seguen veladas. É o que Jean Paul Fitoussi cualificou, no seu día, como "debate prohibido". Foi un erro que ninguén con mando en praza siga as orientacións de Jacques Delors. Quen, entre os anos oitenta e noventa, afirmou o que calquera persoa con catro dedos de fronte pensaba: na nova fase da globalización, se cada inquilino do patio de veciños ía pola súa conta, cada país sería incapaz de facerlle fronte ás turradas do capitalismo internacional. De aí a formulación delorsiano de traballar por unha nova forma comunitaria, tamén unificando o mercado interno e creando a moeda única.

As cousas, sen embargo, foron na dirección oposta: a cooperación que expoñía Delors non só non avanzou senón que foi substituída pola práctica da competitividade interna: cada cal para si mesmo e o mercado para quen poida máis. Máis aínda, en vez dunha política económica activa --orientada ao crecemento, o emprego e a salvagarda do modelo social europeo nas súas diversidades- asistiuse a unha política europea de carácter inhibitorio e paralizante. Esaxeracións? Poñamos algúns exemplos:

1) O Banco Central Europeo asumiu a loita contra a inflación, a pesar de ser un puro pantasma, como o eixe da política económica europea. Como non existía risco algún de disparo da inflación -díxoo mil veces don José Stiglitz e outros científicos con punto de vista fundamentado- o que se conseguiu foi a drenaxe dos salarios, a posta en marcha dunha miríada de tipoloxías de precarización dos empregos e a desregulación dos mercados de traballo.

2) O Pacto de Estabilidade, ao que Jospin lle engadiu a 'morcilla' "e de crecemento", foi aplicado con absoluta cegueira. Contrariamente ao que expuxeron xentes de sobrada solvencia o gasto público por investimentos reconduciuse dentro dos límites dos parámetros de Maastricht (o famoso tres por cento do PIB): a que non é promovida polos poderes públicos non se pon en funcionamento. Co que se sacrifica para as xeracións presentes e vindeiras as infraestruturas esenciais, a investigación, a formación, o desenvolvemento tecnolóxico, o emprego e tantas cousas que se cantaron con ritmo de bulerías no Cumio de Lisboa do ano 2000.

3) Ademais, púxose en funcionamento unha interpretación fundamentalista da política da concorrencia. Coa escusa de impedir as axudas do Estado, favorecer as privatizacións e as liberalizacións, a Comisión Europea deixou o campo abertamente subscrito a todo tipo de especulacións financeiras, incluso con industrias fundamentais. Non poño exemplos porque deixaríame no tinteiro máis de cincuenta casos. Pero, como dicía máis arriba, estas cuestións de tan grande relevancia están quedando escurecidas por outras que, aínda que non irrelevantes, non teñen o calado da cuestión económica. Ben, para incidir naquilo está a Confederación Europea de Sindicatos. En efecto, o sindicato europeo ten autoridade para chamarlle a atención a quen sexa menester. Pero terá máis autorizada solvencia se segue sendo, á igual que a Unión, un patio de veciños onde cada cal vai polo seu lado ou un conxunto de retales que, a falta de xastre titulado, non acaban de configurar un vestido razoablemente útil.

Europa, Europa.

A negociación colectiva europeae os sindicatos nórdicos

Por José Luis López Bulla

As crónicas diarias que Isidor Boix, delegado ao Congreso da CES, foi publicando en http://iboix.blogspot.com déronnos unha boa panorámica do que, sen entrar en detalles, foi o evento sindical europeo. Ademais, en boa medida supliu a deficiente comunicación do vídeo que, a dicir verdade, non funcionaba axeitadamente, imposibilitando que os convidados virtuais puidesen seguir día a día o importante acontecemento. De momento resérvome as miñas opinións sobre o carácter do congreso e os documentos que previamente foron postos a debate. Tempo haberá para iso; tan só pregúntome unha cousa, non irrelevante, sobre a coreografía congresual: é necesario que utilicen o atril tantos invitados institucionais?

Segundo os meus cálculos, tamaña participación tivo unha duración de máis do 35 por cento do tempo, que foi en mingua da voz dos delegados. Naturalmente, non rexeito que haxa intervencións dos dignatarios europeos, españois e municipais... Pero tanta exhibición paréceme unha perda de minutos. Pero, en fin, este non é o tema que quería tratar. O preocupante é a posición dos sindicatos nórdicos sobre a negociación colectiva europea. Xa no anterior congreso da CES, en Viena, algúns sindicatos do sur de Europa expuxeran a necesidade de concretar uns puntos mínimos para, gradualmente, avanzar para un espazo contractual europeo. Non se avanzou nada. Pero hai que recalcar que, así as cousas, a dirección da CES non estableceu as necesarias mediacións -para entendernos, o traballo 'entre corredores'- nos últimos catro anos e poder levar a Sevilla un mínimo esbozo.

A tónica foi, dito en catalan, "qui dies passa anys empeny": ou sexa, ir tirando rutineiramente. Consecuencia, en Sevilla os sindicatos do sur volven a expor o obxectivo e os nórdicos din que non. A resposta dos nórdicos á proposta de apuntar un esbozo de negociación colectiva europea foi, indo polo dereito, a seguinte: "Prexudícanos a nós, pois iría á baixa". E tras non pestanexar, a cousa queda así: a outra cousa, bolboreta.

Que fará a dirección entrante a partir de agora? Limitaranse a deixar pasar o tempo, a non facer corredores, a renunciar ás necesarias mediacións entre o norte e o sur europeos? Meterá man no asunto a nova presidenta que, por certo, é sueca? Aínda que ben pensado, se a partir da dirección da CES non entran ao touro, os sindicatos do sur deberán aproveitar o interregno para 'facer corredores'. Empecemos constatando que propor un deseño de negociación colectiva non é fácil, aínda que siga sendo verdade o aforismo inglés: quen non negocia, non existe. Digo que non é fácil, pero as dificultades non deben ser un punto de chegada senón de partida.

Non son fáciles por, de momento, tres razóns:

1) as diferentes tradicións contractuais que teñen case todos os sindicatos entre si; 2) a enorme diversidade entre as realidades concretas duns e outros países; e 3) a práctica inexistencia dunha contraparte europea. Así as cousas, sen embargo, cando empezar ao deseño dunha formulación gradualista? Se é verdade que Pablo de Tarso afirmou que "a caridade comeza por un mesmo", os nórdicos deberían aplicarse ao conto. Porque a gran cuestión non é especialmente que estes sindicatos poidan ser vistos como insolidarios. A gran cuestión é que a historia de onte e hoxe --mañá non o sabemos aínda a ciencia certa-- demostra que non é posíbel a sostenibilidade dunhas conquistas estando os veciños tan lonxe destas.

Cousa que, certamente, estase encargado de avalar a economía global frecuentemente de maneira tan drástica como brutal. Máis aínda, os magníficos logros das políticas de welfare naqueles países están sendo interferidas pola globalización. De xeito que a posición dos sindicatos é algo peor cá insolidaridade: é un erro, que se dirixe contra eles mesmos. Agora ben, máis alá das dificultades de todo tipo, sosteño que hai posibilidades para, polo menos, deseñar sobre o papel un primeiro esbozo teórico de negociación colectiva europea.

Chámolle teórico porque, mentres non exista unha contraparte europea, non acabará sendo realidade. Pero, de entrada, aínda que se trata dun proxecto teórico, está indicando unha orientación, un sentido, capaz de crear un estado de ánimo no conxunto asalariado europeo. Poderíase tratar das seguintes posibilidades: Primeira. Un conxunto de dereitos inespecíficos (1) como mínimo común divisor que atravesase todos os sindicatos da CES. Segunda. Un plantel de dereitos específicos, tamén en formato de mínimo común divisor, que tivese un bo acomodo en todos os sindicatos europeos. Por exemplo, a formación e outros similares. Incluso establecendo diversas velocidades variables.

Dirase que, para ambas hipóteses, está a reivindicación da Carta Social Europea. Certo, pero non é o mesmo: a contractualidade é consecuencia do poder sindical e este, pola súa vez, incide naquela. É máis, a contractualidade é obra directa da acción colectiva do suxeito social. Máis aínda, o poder negocial é capaz de achegar e darlle veciñanza á condición asalariada dun mozo de Malmöe cunha rapaza de Parapanda, dun cincuentón de Frankfurt cunha cuarentona de Girona, dun metalúrxico de Génova cunha dependenta de Utiel e Requena. Esta veciñanza social entre esas persoas pola vía do poder negocial do sindicalismo europeo podería ser máis forte cós vínculos que abstractamente poida establecer unha boa (e necesaria) Constitución europea.

Cando os asalariados da Vega de Granada, os do Maresme, os lombardos, os de Gales... dispoñan duns pespontos de veciñanza social, a construción europea será menos superestrutural. E, polo demais, o sentido de pertenza ao sindicato europeo daríalle a este maior agregación de persoas establemente afiliadas. Naturalmente, queda 'a bicha', isto é, a contraparte: Businesseurope (antes UNICE). Se dicimos que non se trata dunha patronal no estrito sentido do termo, estaremos acertando. Aínda que é preciso que, se vemos a viga no ollo do outro, non descuidemos que no noso hai algunha palla.

Se eles non son unha patronal ao uso, tampouco nós somos plenamente. A diferenza é que nós necesitamos o sindicato europeo e o queremos, mentres que o empresariado non necesita converterse nunha patronal e tampouco o queren. Podemos argüir razoadamente que tratase dunha miopía empresarial, pero é o caso que mentres opten polo goberno unilateral da economía (e non sexa contestado por nós) as cousas seguirán como ate a presente. De aí a contundente claridade de Javier Doz tanto nos seus escritos como na súa intervención no Congreso de Sevilla.

Permítome un aparente desmelene: non só non sobran as formulacións acerca da "responsabilidade social das empresas" e os "códigos éticos", senón que faltan moitos máis. Pero esa semántica non conduce necesariamente á contractualidade, ao tempo que poden converterse nunha aporía. E peor aínda, nunha camiñada un tanto confusa: mentres se acuse na responsabilidade social das empresas, poderías (dígoo en condicional) estar perdendo o tempo ao descuidar o acento na contractualidade, aínda que esta -sendo unitaria- teña unha xeometría variábel.

Nota

(1) Os dereitos laborais inespecíficos. A Constitución recoñece, con carácter xeral e de forma ampla, a titularidade dos dereitos fundamentais a calquera persoa; polo tanto, tamén quedan incluídos os traballadores. Doutrinalmente, faise unha clasificación dos dereitos constitucionais cando son exercidos polos traballadores. Na terminoloxía de PALOMEQUE distínguense así dous tipos de dereitos: os dereitos laborais especificamente laborais -ou dereitos específicos- e os dereitos constitucionais laborais inespecíficos. Os dereitos laborais específicos son aqueles que unicamente se exercen no ámbito das relacións laborais, sendo súas titulares "os traballadores asalariados ou os empresarios (ou os seus representantes) mentres que suxeitos dunha relación laboral (paradigmáticamente, dereito de folga, dereito ao salario, dereito de negociación colectiva, etc.) ". E son dereitos inespecíficos, en cambio, aqueles dereitos "atribuídos con carácter xeral aos cidadáns, que son exercitados no seo dunha relación xurídica laboral por cidadáns que, ao propio tempo, son traballadores e, polo tanto, convértense en verdadeiros dereitos laborais por razón dos suxeitos e da natureza da relación xurídica en que se fan valer". Pois ben, o dereito á intimidade do traballador queda englobado nos dereitos inespecíficos ou persoais. E tamén, entre outros, o dereito de igualdade e non discriminación, a liberdade ideolóxica, a liberdade de expresión, o dereito de reunión, o dereito á tutela xudicial efectiva ou o dereito á educación.

Sarkozy

Por Juan Contreras

O titular de prensa dicía que Sarkozy formara un goberno de dereita-centro-esquerda. Os comentaristas, en xeral, atribuíron o feito a unha serie de cálculos políticos, que van desde o 47 por 100 que obtivo Ségolène Royal, ate as eleccións políticas a celebrar dentro de poucas semanas. Sería, polo tanto, un mero engano aos electores. Pero o feito de que algúns personaxes da esquerda acepten formar parte do seu goberno, da que pensar. Pois xunto aos que crean que con tal de mandar, quen máis, quen menos, fica disposto a arrinconar as súas ideas, hai outros que poden considerar que non é moita a diferenza entre as prácticas políticas da esquerda respecto da dereita.

Sarkozy comprometeuse, por exemplo, a rematar coa lei das 35 horas e cos vestixios do maio do 68, o cal non semella ser precisamente un obxectivo progresista. Mais tamén reclamou o seu compromiso para rehabilitar os valores do traballo, do esforzo, do mérito e do respecto, que foi unha das bandeiras da súa campaña, máis ben parecen lemas que a esquerda non debería ter abandonado nunca. Onde quero ir parar? Quero ir parar a que o paso dado por Sarkozy non pasaría de ser moito máis que a formalización dun proceso que vén xa de atrás, no que as diferenzas de fondo entre as esquerdas e as dereitas, unha vez no poder, adoitan ser bastante difusas. Ate o punto de que, sobre todo entre as xentes de esquerda, sexa cada vez maior o número dos que andamos por aí buscando a búsola.

Algo que xa non se deterá

Por Ségolène Royal

O sufraxio universal falou. Desexo ao próximo presidente da república francesa que cumpra a súa misión ao servizo de todos os franceses. Expreso o meu agradecemento, con todo o meu corazón, aos case 17 millóns de electores, de cidadáns e cidadás, que me deron a súa confianza. Coñezo a súa decepción e o seu pesar. Pero dígolles que tense alzado algo que xa non se deterá. Empreguei todas as miñas forzas e sigo convosco, perto de vós. Expreso o meu agradecemento a todos os militantes que nos levaron a este gran momento democrático. Aos militantes socialistas, claro está, pero tamén aos demais militantes da esquerda e da ecoloxía, aos de Désirs d'avir e a todas aqueles e aquelas que se uniron neste movimento. Manteñamos intactas a enerxía e a alegría da inmensa converxencia popular, vibrante e fervorosa, que me acompañou ao longo desta campaña, aquí e en ultramar. Comprometinme cunha renovación profunda da vida política, dos seus métodos e da esquerda. A forte participación traduce unha renovación da nosa democracia, sobre todo entre os mozos, en todo o país e moi en particular nos barrios, nos que se inscribiron masivamente para votar. Bravo por todos estes mozos, por este compromiso cívico que lembra á República o deber de respecto e de igualdade que para eles ten. O que comezamos xuntos imos continualo xuntos. Podedes contar comigo para profundar a renovación da esquerda e a busca de novas converxecnias máis alá das súas actuais fronteiras. Esa é a condición das nosas vitorias futuras. Acudirei á cita con este traballo indespensable e asumirei a responsabilidade que a partir de agora me incumbe. O meu compromiso e a miña vixilancia non desfallecerán ao servizo do ideal que nos uniu e únenos, e que, estou segura, uniranos mañá para outras vitorias.

Á Unión de Europa fíxoa a pedagoxía

Por Santiago Petschen

Unha das vivencias académicas que danme máis satisfacción nos cursos que, como profesor Jean Monnet, dou na miña Facultade de Ciencias Políticas e Socioloxía é recibir a algúns alumnos provenientes da Facultade de Educación. A súa presenza, prodúceme a impresión de que o que explico, nos críticos momentos da Unión Europea, pode caer nun terreo mellor subscrito, tratándose de estudantes particularmente vocacionados para a pedagoxía social. Porque, á Unión Europea, fíxoa a pedagoxía.

Grandes ideas para realizar a Unión Europea tivéronas moitos: Coudenhove-Kalergi, Briand, os creadores do Consello de Europa, os dirixentes da OECE, os impulsores da Comunidade Europea de Defensa. Pero faltoulles capacidade de aplicar. Ten algunha semellanza que acontece agora? O fracaso da Comunidade Europea de Defensa non pode estrañar hoxe. A súa derrota na Cámara francesa non foi a causa senón a que fíxoo patente.

Como pretender naquelas datas, un exército europeo sob unha autoridade política única, cando hoxe, medio século despois do Tratado de Roma, resulta imposible facelo? O que máis claro viu a cuestión, distanciándose un tanto dela, foi Jean Monnet. Os talentos unidos de Adenauer, Schuman e De Gasperi, sen Jean Monnet, non fixesen daquela forma as Comunidades coas que empezou a construírse a Unión Europea. No inicio da construción, a dimensión pedagóxica -tan rara como ignorada no mercado internacional-, aportouna, consciente de ter elaborada “unha filosofía da acción”, Jean Monnet.

Debería, xa que logo, ser lido e meditado tanto como Maquiavelo aínda que o sentido común monetiano teña menos morbo. Se Maquiavelo soubo deducir da historia e da psicoloxía o método para lograr, manter e acrecentar o poder político, Monnet soubo concebir e levar á práctica a forma de converter unha área de guerras mundiais nunha zona de paz. A dimensión persoal de Monnet da que falamos, ten varios aspectos. Primeiro, unha confianza en si mesmo fóra do común. Non tendo sido nunca universitario pois deixou a escola aos dezaseis anos -aínda que agora dea nome a moitísimas cátedras-, era capaz de plantarse diante dos líderes da Europa do momento para dicirlles con convición o que era necesario facer. A súa decisión “consistía”, dinos de si mesmo, “en ir convencer a quen tiñan o poder de actuar, ondequera que estivesen”. O único no que Monnet podía sentirse superior para adoptar aquela actitude perante Viviani, Balfour, Churchill, Schuman, Adenauer, era o seu talento pedagóxico.

Algo que vivía con tranquilidade, a indefectible compañeira da seguridade. Segundo, foi a obsesión por construír o común e por persuadir aos responsables para que se convencesen de “as inmensas posibilidades da acción común”. Monnet vertebrou a súa vocación de pedagogo social en torno a tal obxectivo. Xa que logo buscaba o “entendemento profundo” entre uns homes que “dispoñían nos seus respectivos países de tales redes de influencia que o interese xeral penetraba nos centros de decisión nacionais”. Para as convicións nacionalistas de De Gaulle manifestou a súa clara prevención, orientando o seu voto a Lecanuet e a Mitterrand que se mostraban máis europeístas.

De Gaulle optou por apoiarse no poder asentado nos fortes sentimentos pro franceses. Monnet -sen ter poder- ensinou a construír unha difícil unidade política superando as máis fondas tendencias particularistas. Terceiro, un conxunto de detalles relacionados entre si: a elección dos nomes, a montaxe do lugar de traballo, a coidadosa selección das persoas, as visitas aos que tiñan o maior poder, o non quererse presentar a eleccións políticas, o utilizar métodos moi concretos e pacientes para persuadir, o esixir a redacción duns textos moi esmerados. Concretemos algúns destes aspectos.

O nome escollido que Monnet considerou máis logrado foi o de Comunidade: traballo en común para obxectivo común con rexeitamento frontal ao mercadeo. Tiña preparada a oficina da rúa Martignac para intentar convencer a todas horas. Sobre as persoas dicía: “Nunca abonda a demasiada experiencia dos homes”. E sobre as institucións, “onde reinaba a organización, reinaba o verdadeiro poderío”. Persuadir era para el o exercicio dun “martilleo constante de ideas simples, poucas en número, amplamente difundidas”. Con respecto á tomar unha decisión Monnet era un gran amigo do sistema da ponderación. A proporcionalidade presta atención ao particular. A votación é necesaria para achar á gañador. A ponderación é máis útil para atopar a idea recoñecida como de todos.

Foi moi coidadoso para que se redactasen os textos con suma perfección como aparece no Tratado da CECA (preámbulo e articulado) que resultou modelo para outros tratados posteriores. Sentiría Monnet como pedagogo social (que non didáctico pois non gustáballe a escola e nos seus escritos hai parágrafos demasiado farragosos), que o método da ponderación para tomar decisións quedase arrumbado en Niza dunha forma tan caótica. Tamén sentiría que a palabra común teña sido, na Declaración de Berlín, epíteto só aplicado a tres realidades altamente inconcretas: os ideais, os fundamentos e o futuro.

De palabra moi desexada pasou a ser non xa marxinada senón tamén, temida. É a consecuencia de anos de descoido na construción do metademos europeu. Nos tempos que corremos pode ser enriquecedor intentar penetrar naquela sabedoría práctica que tanto serviu para iniciar a unión de Europa, con duración cando menos ate Maastricht. Sabendo que a gran calidade de Monnet foi a súa capacidade de unir homes, pode ser bo seguirlle nalgúns dos seus criterios: “O meu xuízo axustareino á sabedoría dos grandes homes prácticos”. Ou dos seus puntos de mira: “O enfoque ten máis peso que as cousas mesmas”. Ou de seu perspicacia: “É evidente que os homes que están no poder carecen de ideas novas por falta de tempo e de información e que desexan facelo ben, a condición de deixarlles todo o mérito”. Tamén pode ser valiosa a súa advertencia “é máis fácil facer máquinas que refacer mentalidades”. Europa “non ten máis alternativa cá unión ou unha longa decadencia”. Os tempos e as circunstancias poden cambiar, pero a pedagoxía para afrontar as grandes construcións sociais é algo intimamente relacionado coa natureza do ser humano que sempre é permanente.

A UE debe apoiar aos liberais turcos

Por Ayaan Hirsi Ali, ex parlamentaria holandesa e activista polos dereitos da muller. Publicou hai pouco as súas memorias, "Infiel". Na actualidade vive exiliada en Estados Unidos.

Os turcos laicos e liberais tiveron un brusco espertar tras anos de sono profundo. O legado de Kemal Ataturk corre perigo de acabar destruído, non por unha potencia invasora senón por algúns turcos que desexan un Estado islámico. Desde a época de Ataturk, Turquía está dividida entre os que queren gobernar o Estado segundo os principios islámicos e os que prefiren manter a vontade de Alá lonxe do espazo público. Os partidarios de introducir o islam no Goberno, como Recep Tayyip Erdogan, Abdulá Gül e o seu Partido da Xustiza e o Desenvolvemento, fixérono extraordinariamente ben.

Comprenderon e aproveitaron o feito de que é posible empregar os medios democráticos para erosionar a democracia. E recorreron a unha estratexia poderosa. Convén examinar tres piares nos que se apoia dita estratexia. O primeiro é o principio de dawa, unha táctica inspirada polo fundador do islam, Mahoma. Dawa significa simplemente predicar o islam como forma de vida -que inclúe unha forma de goberno-, de maneira constante e convincente. Cada vez que alguén se converte, está obrigado a predicar o islam a outros, co que se constrúe un movemento de base.

En Turquía, os secularistas subestimaron este piar e, polo tanto, non pelexaron cos islamistas por conquistar a vontade do electorado. Agora atópanse coa horrible realidade dunhas enquisas que indican que o 70% dos votantes pode escoller a Gül como presidente se Erdogan, o primeiro ministro, logra cambiar a Constitución para que a presidencia sexa un cargo de elección directa. Calquera protesta dos secularistas contra o que é a clara vontade popular resulta irracional e antidemocrática.

O segundo piar é a mellora da economía. Ninguén pode negar que, cando os partidos laicos estaban no poder, a economía turca estaba polo chan. Desde que Erdogan tomou posesión houbo un sólido crecemento, a inflación diminuíu e os investimentos estranxeiras medraron.

O terceiro piar, nunha democracia, é o control de dous tipos de institucións: as destinadas a educar á poboación (o ensino e os medios de comunicación) e as encargadas de manter a lei e a orde (a policía, a xustiza e os servizos secretos). Noutras palabras, os islamistas controlan a información que recibe un cidadán e teñen a capacidade de pecharlle a boca. Tralo fracaso dun intento inicial de revolución islámica no 1997, cando o exército organizou un “golpe brando” contra os islamistas electos, Erdogan e o seu partido comprenderon que facer as cousas de maneira gradual permitiríalles obter un poder máis duradeiro. Non hai dúbida de que saben que, para islamizar por completo Turquía, necesitan ter o control do exército e o Tribunal Constitucional, as dúas institucións que, ate agora, mantiveron vivas as aspiracións de Ataturk e protexen o Estado laico.

A decisión actual do Tribunal Constitucional de anular a designación de Abdulá Gül para a presidencia, despois de que o exército lembrase que é o custodio do secularismo, non é máis que un inconveniente temporal para os islamistas. Erdogan e Gül teñen outro as na manga. Se continúan mostrando a mesma contención e a mesma paciencia que lles permitíu chegar ate aquí, talvez poderán lograr o seu obxectivo, mentres sigan solicitando o ingreso na UE.

Os dirixentes europeos, benintencionados pero inxenuos, deixáronse manipular desde o principio polos islamistas gobernantes e declararon que o exército turco debe estar suxeito ao control civil, como todos os exércitos nos Estados membros da UE. Vistas así as cousas, Erdogan e o seu partido gañáronse a pulso o triunfo. Condenarlles por chegar ate onde chegaron é unha mostra de mesquindade e envexa e, desde logo, non serve para evitar que se fagan con todo o poder en Turquía.

En retrospectiva, os liberais laicos de Turquía non poden culpar a ninguén máis que a si mesmos. Infravaloraron o poder do dawa, non lograron mellorar a economía cando gobernaban e non se deron conta de que os membros da UE estaban sendo manipulados. Agora ben, unha característica importante do liberalismo é a capacidade de aprender das equivocacións. O feito de que os laicos se equivoquen en Turquía non quere dicir que non poidan volver a intentar preservar o legado de Ataturk e crear as condicións para que a democracia turca progrese de acordo cos valores occidentais.

Os liberais laicos de Turquía teñen que elaborar un plano para construír o seu propio movemento de base, un movemento que conteña a mensaxe da liberdade individual. Deben restaurar a confianza dos electores e facer que estean dispostos a poñer a economía de novo nas súas mans, e deben reconquistar as institucións educativas e informativas, a policía e a xustiza. Ademais, deben lograr que os líderes da UE comprendan e respecten o feito de que, en Turquía, o exército e a xustiza, ademais de defender o país e a Constitución, teñen así mesmo a tarefa -tal vez incluso máis importante- de protexer a democracia turca fronte ao islam.

Restablecer o auténtico secularismo en Turquía non quere dicir restablecer calquera secularismo. Refíreme a un securalismo laico que protexa as liberdades e os dereitos individuais, non un secularismo ultranacionalista no que o Mein Kampf de Hitler sexa un best seller, se nega o xenocidio armenio e se persíge ás minorías. Un nacionalista deste tipo foi o que asasinou ao xornalista armenio Hrant Dink.

Esta mestura de nacionalismo violento e islam predador é a que fai que os liberais laicos turcos, coas mulleres ao fronte, teñan diante un reto moito maior có de calquera outro movemento liberal actual. As democracias liberais de Occidente deben apoiar aos liberais turcos nestes momentos difíciles. E, aínda que pareza paradoxal, ese apoio debe comezar por recoñecer que o exército turco non é semellante a ningún outro. O exército ten a tarefa excepcional de salvaguardar o carácter laico e democrático de Turquía.

A miña Europa

Por Javier Solana, Alto Representante da Unión Europea para a Política Exterior e de Seguridade Común.

Este texto é a parte central do discurso que pronunciou onte en Aquisgrán con motivo da recepción do Premio Carlomagno

A nosa terra común está chea de contradicións. Os europeos escalamos as cimas máis sublimes do coñecemento e da sensibilidade: Cervantes, Beethoven, a Ilustración, os dereitos humanos, a paixón pola igualdade ou o Estado do Benestar. Pero descendemos tamén aos abismos máis profundos da dor que un ser humano poida causar a outro. En moitos momentos non resultou ser desatinada a frase do escritor Amos Oz: “Europa, ese continente marabilloso e asasino”.

É tamén moi ilustrativo do ser europeo que fosen os horrores das Guerras Mundiais os que inspirasen unha idea nova e radical para a unificación do continente. Intentos houbera desde longo tempo, pero o proxecto alumeado trala traxedia é decididamente novo e xenial: a unidade en liberdade; a paz a través da apertura e a integración. A semente deu un fermoso froito. Creou unha comunidade de Dereito, o que considero o noso maior logro.

Hai xa máis de medio século que a paz e a estabilidade son realidades cotiás do noso continente. E non son froito do equilibrio de poderes como antano, senón consecuencia de normas e institucións sólidas que se manteñen máis alá dos avatares da loita política. Pero iso é só unha parte do que fai á Unión Europea tan especial. A outra é os valores sobre os que se funda. A esencia da Unión é o compromiso cun conxunto de valores compartidos. Democracia, tolerancia, dereitos humanos, solidariedade e xustiza social. Son eses valores os que sustentan as nosas leis e as nosas institucións e fanas sólidas. Son os que convértennos nunha Unión política, máis alá do vínculo económico.

É un logro, de proporcións históricas, basear un proceso de integración nun conxunto de valores. Por iso tivo e ten pleno sentido condicionar a entrada na Unión á aplicación real deses valores e ao compromiso de defendelos. O xenio dos pais fundadores foi deixar aberta, sen resposta, a pregunta sobre o destino final deste proxecto.

Politicamente esa actitude era a única posíbel xa que non podía haber acordo sobre ese estadio final. Nin tiña sentido tratar de adiviñar o futuro. Esta reflexión lévame dos valores de Europa a Europa como valor; da súa esencia ao seu propósito. Non é difícil enunciar este propósito: se compartimos os nosos recursos e traballamos xuntos poderemos moldear o noso futuro de xeito máis brillante e prometedor do que ningún de nós podería facelo actuando só. Isto é aínda máis importante nun mundo no que téñense desencadeado forzas e movementos que ningún goberno pode controlar ou deter. No que seguimos convivindo coa violencia, a opresión e a pobreza extrema.

Un mundo no que moitos non comparten o noso compromiso co multilateralismo e o Imperio da Lei. Estou convencido de que debemos continuar polo carreiro da construción europea. No pasado apoiámonos nun tríptico moi particular: ampliar, profundar, reformar. Cada un destes elementos dependeu do outro para ter éxito; incluso para ter sentido. Coa ampliación reunificamos Europa sen impor nada a ninguén, simplemente pola enorme atracción que exerceu a Unión sobre o resto dos Estados europeos.

É un éxito histórico. Pero a Unión é un proceso, unha labor continua. E precisamente xa que logo, albergo a convición de que necesitamos cambios. En diversos campos: en que cousas facemos e en como as facemos; en como nos comunicamos cos cidadáns, en como gastamos o seu diñeiro, en como nos relacionamos co mundo.

Pero por riba de todo, necesitamos salvagardar a capacidade de Europa para actuar. O mundo está cambiando moi rapidamente. Novos actores se incorporan aos centros de poder e decisión; cambian tamén os grandes fluxos económicos; as tendencias do pensamento afástanse en moitos casos do noso modelo humanista; a innovación científica e tecnolóxica esténdese a rexións do mundo onde era impensable topar ese tipo de coñecemento hai só unhas décadas.

Perante eses cambios profundos, perante eses retos de alcance impredecible, lamento ter que constatar que a nosa Unión está reaccionado cunha paralizante estreiteza de miras. Cando máis alerta debemos estar, cando máis demanda de Europa hai no mundo, a Unión reprégase sobre si mesma nunha estéril crise institucional. Non podemos continuar así. Debemos resolver isto canto antes, neste ano 2007. Desexo xa que logo apoiar sen a menor reserva os esforzos da chanceler doutora Merkel para poñer fin á paréntese no que nos atopamos e volver a situar a Europa sobre bases sólidas para afrontar o futuro.

E debemos abordalo con decisión porque Europa significa non só grandes ideas, senón tamén realizacións concretas. Houbo moitas, e de grande importancia: o mercado único, o euro, a ampliación, o desenvolvemento de capacidades para levar a cabo operacións militares e civís de xestión de crise. Pero os nosos cidadáns queren algo máis que un mercado e un proxecto de estabilización rexional.

Tamén queren que a Unión sexa un actor global. E queren que, ao actuar globalmente, sexa un factor de paz.A política internacional só pódese facer hoxe en día desde plataformas continentais. Europa ten xuros que preservar, ameazas ás que facer fronte, problemas que aféctanlle e debe resolver. Para cumprir estes obxectivos temos que desenvolver unha auténtica política exterior e unha política de defensa e seguridade. Nos últimos anos avanzamos moito por este camiño, pero fixémolo grazas á convicción e ao traballo duro, á boa vontade de moitos, chegado o caso, improvisando solucións segundo aparecían os problemas. E estamos moi perto dolímite do que se pode conseguir por ese camiño. Ninguén mellor que nós os europeos sabe que se quérese que as políticas duren deben sustentarse en institucións. Só poderemos desenvolver unha auténtica política exterior se dotámonos das estruturas necesarias.Hai unha relación moi especial entre política exterior e construción europea. Como xa sinalei, é evidente o interese en actuar xuntos nun mundo no que Europa só pode influír se actúa colectivamente. Pero esa é só unha parte de como a política exterior contribúe ao proxecto europeo. A outra aparece cando reflexiónase sobre o vínculo, sutil e frutífero, entre identidade e política exterior. Estou profundamente convencido da causalidade inmediata entre como definímonos e como actuamos no exterior. O que facemos no mundo é fiel reflexo do que somos. Hai unha forma europea de facer as cousas no mundo, de abordar os problemas internacionais: dialogar, cooperar, tender pontes, e tamén protexer ao vulnerable, falar en nome daquel ao que obrigan a calar. Pero a relación entre identidade e política exterior se manifesta nos dous sentidos. Actuamos reflectindo o que somos, pero tamén ese “somos”, ese proxecto europeo, vaise moldeando segundo actuamos xuntos. As nosas experiencias conforman o que queremos ser. Temos que actuar nun mundo cada día máis complexo, e nalgúns aspectos, máis perigoso. Un mundo no que asistimos a un renacemento de políticas excluíntes, que se definen moitas veces por simple oposición ao outro.

Pero, e quero subliñalo, ningunha desas políticas se define fronte a Europa: somos vistos como parte activa pero non como factor de ameaza. E é así polo legado da idea inicial sobre a que nos fundamos: leis e institucións sólidas; busca sen descanso do consenso, espírito de compromiso. Iso permítenos xogar un papel único na solución de moitos problemas.

Tomemos a cuestión das armas nucleares e do desarmamento. O sistema instaurado para evitar a proliferación deste tipo de armas está hoxe sometido a serias tensións. Este sistema baséase nun delicado equilibrio entre tres piares que deben progresar en paralelo: a non-proliferación, o desarmamento e a transferencia de tecnoloxía. O problema é que, nestes momentos, un número importante de países, en particular entre os non aliñados, consideran que hai un desequilibrio crecente entre esas tres piares.

Por esta razón, existe un risco certo de que terminen abandonando este marco multilateral, como resposta a unha situación que perciben como inxusta e prexudicial para o seu desenvolvemento enerxético.

Ou a situación de moitos países africanos, con razón máis preocupados pola proliferación das armas lixeiras que causan a morte de miles de persoas cada ano e son un factor de inestabilidade permanente.Pois ben, podo asegurarlles que a Unión Europea é, seguramente, o actor mellor situado, co necesario capital político e acredor de confianza entre todas as partes implicadas, para iniciar un proceso de diálogo que poida resolver esta grave situación.A construción europea arrinca coa vontade de selar a paz entre Alemaña e Francia. Corenta anos despois foi a clave na reunificación pacífica do continente. En Europa fomos capaces de abandonar o vello e estéril concepto de basear a nosa seguridade na debilidade do outro. Agora sabemos que seremos fortes e prósperos se os nosos veciños sono. E debemos dar o seguinte paso: ser factor de paz na Comunidade Internacional. A mocidade europea é xenerosa.

Participa masivamente en multitude de accións destinadas a paliar a situación dos que máis sofren. Teño percorrido tres continentes, visitando as misións da Unión nas que policías, soldados, xuíces, mozos europeos de toda orixe loitan pola paz. O que empezou como un proxecto de paz europeo debe no século XXI ser un factor de paz no mundo. Os nosos mozos estarán sen dubidar tras un proxecto desta natureza. Porque son os principais portadores dun sono, o sono dun mundo así. Os nosos cidadáns demándano. É o que se espera de nós fóra de Europa. Temos os medios: somos 500 millóns, xeramos un cuarto do produto bruto mundial, a primeira potencia comercial, representamos a metade da axuda ao desenvolvemento. Con estas materiais débese construír moito e moi alto.Europa, un actor global. Falando cunha soa voz.

Factor decisivo na paz e a estabilidade mundiais. Elemento insoslaiable na solución de calquera conflito ou crise internacional. Punto de referencia para un mundo baseado en normas e institucións sólidas e respectadas. Esa é a miña Europa. Este pode e debe ser o próximo logro do gran proxecto europeo. Temos a capacidade. Poñamos a vontade política. E fagámolo realidade.

Europa e o mundo

Por Daniel Innerarity, profesor titular de Filosofía na Universidade de Zaragoza

No recente debate durante a campaña ás presidenciais francesas de 2007 falouse moi pouco de Europa e de política internacional, o que xa é un feito significativo. Pero o que se dixo foi dabondo para comprobar que asentada está unha determinada idea de Europa. Nun momento da discusión Nicolas Sarkozy afirmou que non estaba disposto a que Europa fóra "o cabalo de Troya da mundialización". O entón candidato talvez sexa agora o Presidente da República francesa grazas a que foi capaz de formular dun xeito nídio ese sentimento estendido que considera a mundialización únicamente coma unha ameaza. Esa percepción ten unha versión de dereitas e outra de esquerdas; uns e outros parecen incapaces de percibir o vínculo estreito que existe entre o proxecto de integración europea e a mundialización, as virtualidades que contén unha forma de cooperación política en orde á configuración dun mundo multipolar.

O máis interesante da construción europea é que permite superar a ficción de que a sociedade pode ser construída estatalmente e con independencia doutras sociedades. Non existe unha sociedade civil europea que resulte da mera agregación de sociedades nacionais e desconectadas do resto do mundo. A sociedade europea forma parte dunha sociedade global. É un erro subliñar en exceso a diferenza entre Europa e o resto do mundo ou pensar que toda a estratexia da integración se xustifíca para defenderse dun mundo visto como unha realidade amenazante. Se por algo se xustifica o experimento europeo é porque promove un modelo de identidade que non só non require anular a súa diversidade interior, senón que tampouco necesita unha oposición a outros para a súa propia afirmación: é un nós sen outros.

Un dos valores fundamentais de Europa é que a identificación co propio faise menos exclusiva e permite unha gran complementariedade. É unha paradoxa o feito de que impulsar unha verdadeira cidadanía europea a través de valores universais conduza a unha menor identificación exclusiva con Europa na medida en que tales valores fornecen aos europeos razóns para verse a si mesmos como parte do mundo, dunha común humanidade. A construción política de Europa presenta unhas singularidades que a diferenzan de todos os proxectos de construción nacional. Probablemente sexa a primeira entidade política que se configure sen necesidade dun patriotismo ideolóxico dos que esixían un pobo delimitado e homoxéneo, unha orixe común, unidade de lingua e cultura, e algún inimigo exterior que fose útil para a cohesión interna. Malia que abunde a retórica nesa dirección, a contraposición con Estados Unidos trata de conferir a Europa unha lexitimidade que non necesita, xa que se asenta noutro tipo de valores.

O proxecto europeo non esixe, como foi habitual na configuración das nacións, dramatizar o perigo exterior para asegurar a cohesión interior. Europa non pode concibirse como algo separado do mundo. Ao longo da historia, os europeos tiveron, dun xeito ou outro, a conciencia de estar vinculados co resto do mundo. Esa referencia, que noutras épocas tivo un impulso civilizatorio, pero tamén comercial e colonial, deu a Europa unha forza que continuamente subtráea do seu posible ensimismamento. Por iso pode afirmarse que ao impacto da globalización non supón ningunha ruptura especialmente orixinal con respecto á súa historia. Fronte á concepción dunha Europa como unidade autárquica claramente separada do resto do mundo e en competencia con el, o experimento europeo non ten outra xustificación que representar o embrión dunha verdadeira cosmopolítica.

Úrxenos "desprovincializar Europa", é dicir, poñela no contexto que lle corresponde e fronte ás súas actuais responsabilidades. A Unión Europea pon de manifesto, aínda que sexa de xeito incipiente, que a globalización non é unha ameaza para a democracia senón unha oportunidade para estendela máis aló dos límites do Estado-nación. Europa é unha forma especialmente intensa de elaborar un sistema global, unha world polity en miniatura. A globalización, máis que como unha ameaza, como desafío ou catalizador, debe ser vista como unha posibilidade para definir o proxecto europeo en términos globais. Non se trataría tanto de tomar partido como actor global senón de promover outro modo de organización das relacións entre os actores. Estamos tratando de buscar o significado da sociedade nun mundo no que a coherencia social, a participación democrática e a lexitimidade política están sendo redefinidas. As prácticas de goberno da Unión Europea cultivan unha serie de disposicións de alcance universal: a facultade de ver a propia comunidade cunha certa distancia, a aceptación das limitacións, a confianza mutua, a disposición a cooperar, un sentimento de solidariedade transnacional.

Europa non é exemplar por unha superioridade dalgún tipo, senón porque o espazo público europeo é un caso representativo do feito de que a maior parte das decisións políticas non poden adoptarse sen examinar a súa consonancia cos intereses dos outros. Nese sentido Europa pode considerarse como paradigma da nova política que está esixindo un mundo interdependente. Europa ofrece unha experimentación moderna da formación dun mundo verdadeiramente multipolar. É, sen dúbida, unha das mensaxes que a Europa política pode propor: multipolar ela mesma, pode promover ese modo de organización; proxectando ao exterior a súa propia práctica interna pode contribuír a "civilizar" a globalización.

O proceso europeo de integración política é unha resposta inédita, talvez un día exemplar, ás circunstancias que condicionan actualmente o exercicio do poder no mundo.

NACIONALISMO ESCOCÊS: DO CEPTICISMO AO EUROPEISMONO DIA DA EUROPA.

Por Vitor M.Martins Cacharrom.

O Partido Nacionalista Escocês (Scottish National Party, SNP) fundou-se em 1934. Nas últimas eleiçons ao Parlamento escocês, celebradas o passado 3 de Maio, com o 31% de votos converteu-se na força mais votada. Que Escócia tenha um Presidente nacionalista vai depender da capacidade dos nacionalistas escoceses para para obter o apoio dos Liberais Democratas (até agora no governo com os trabalhistas) e Verdes Escoceses (nacionalistas).

Durante os anos sesenta e setenta o SNP mantém umha posiçom contrária ao processo de construçom europeia. Esta atitude tinha duas causas: o temor a que o alargamento do mercado europeu aprofundaria a marginalizaçom dos sectores produtivos nacionais (siderúrgica, pescas, agricultura,...) ou que a integraçom suporia passar da opressom de Londres à de Bruxelas limitando a soberania escocesa. Por estes motivos, os nacionalistas escoceses oponhem-se em 1975 á entrada do Reino Unido na CEE.

Durante os anos oitenta o SNP muda a sua percepçom da Europa comunitária, associando a construçom europeia à demanda de mais autogoverno, mudança na que joga um papel fundamental a rejeiçom ao conservadorismo inglês do sul-leste furibundamente anti-europeísta e ao centralismo británico de M. Thatcher. Este processo veria-se ajudado pola consecuçom dum eurodeputado nas primeiras eleiçons ao Parlamento Europeu de 1979 (19,4% de votos).

Destarte, em 1984 o SNP adopta a tese da "Independência na Europa" como meio precisamente de encontar um mercado e um apoio frente à Inglaterra: trás a independência de Escócia, o SNP apoiaria o voto positivo num referendo o ingresso de Escócia como Estado-membro da UE. A assunçom da tese europeísta nom impediria que durante os anos noventa o nacionalismo escocês se tivesse mostrado crítico com vários aspectos do Tratado de Maastricht.

Ao cambio de opiniom a respeito da UE contribui grandemente o facto das eleições europeias, desde os anos oitenta, seren as eleiçons de mais alta percentagem de votaçom nacionalista na Escócia, superando aos resultados das eleições legisltivas (32,6% nas europeias de 1994). Entre outras medidas, nos seus programas eleitorais, o SNP reclama a aplicaçom para Escócia da Carta Social Europeia, medida à que sempre se negarom os eurocépticos británicos da direita e esquerda.

Europa, Galicia e a Xeración Nós

Por Marcos Valcarcel

Vaise inaugurar hoxe en Compostela, coa presenza do presidente da Xunta, a exposición Galicia, célula de universalidade. Europa e a Xeración Nós que organizou a editorial Galaxia e que se exhibirá no Museo do Pobo Galego. Afonso Monxardín e o que escribe somos os responsables do comisariado da mesma, convidados para ese labor por Víctor Freixanes. Agardamos que esta mostra e as actividades paralelas que se van facer en Compostela e en Trasalba chamen a atención sobre a íntima vinculación que o galeguismo histórico tivo dende sempre coa idea de Europa. A Xeración Nós foi o momento central desa relación e na obra de Vicente Risco, Otero Pedrayo, Castelao ou Plácido Castro faise ben patente esa comunicación: todos eles beberon na cultura europea e definiron a idea deste país dende as súas máis fondas raíces como unha ponla do edificio cultural que naceu arredor do mito artúrico, o Camiño de Santiago e a arte románica.

"Europa non ten pra nós ren que nos adeprender. Somos Europa, traballamos no cerne europeo", escribiu Otero Pedrayo con orgullo e clara conciencia de que o futuro da cultura galega era inseparable da nosa identidade europea. E niso andamos aínda.

O Día de Europa

O 9 de maio de 1950, Robert Schuman presentou a súa proposta para a creación dunha Europa organizada, requisito indispensábel para o mantemento de relacións pacíficas. Esta propuesta, coñecida coma "Declaración Schuman", se considera o xérmolo da creación do que actualmente á a Unión Europea. O 9 de maio convertiuse no símbolo europeo (Día de Europa) que, xunto coa bandeira, o himno, o lema e a moeda única (o euro) identifican a entidade política da Unión Europea.. No Día de Europa celebranse actividades e festexos que achegan a Europa aos seus cidadáns e pobos da Unión.