"Francia é o home doente de Europa"

Todos os demais signatarios do Tratado de Roma morreron. Só el, Maurice Faure, segue con vida para contar como foi aquel 25 de marzo de 1957; o día no que, ás 18.46, Francia, Alemaña, Italia, Bélxica, Holanda e Luxemburgo asinaron o texto que deu orixe á actual Unión Europea.

"Cumprimos un soño", di ao referirse á firma do texto que deu orixe á UE "Esperaba moito máis. Europa está en crise e xa non avanza", di tras criticar o 'non' francés. Hoxe, 50 anos máis tarde, ao entón secretario de Estado de Exteriores de Francia -posteriormente varias veces ministro- aínda lle brillan os ollos e escápaselle un medio sorriso cando o recorda. "Cumprimos un soño". Eran aqueles tempos de guerras, nos que a idea dunha paz duradeira en Europa era para moitos máis que un soño. Medio século despois, a paz reiña nunha Unión que, a ollos de Faure -nacido en 1922, en Azerat, un pobo de Aquitania, no centro do país-, atravesa, con todo, unha crise sen precedentes. Francia, "o home doente de Europa", contribuíu en boa medida a esta crise ao dicir non ao Tratado constitucional que pretendía, entre outras cuestións, adaptar o sistema de toma de decisións por unanimidade a unha Europa na que xa conviven 27 países. "Fan falta líderes en Europa. Cando falaba De Gaulle, Adenauer... tiñan autoridade. Hoxe xa non é así", laméntase este home de amplísima carreira política.

Aquela tarde de 1957 caían chuzos de punta ás portas do Capitolio romano, o que non impediu que grupos de mozos agardasen a saída dos mandatarios trala sinatura. "Reinaba un ambiente de entusiasmo. Había grupos de italianos que viñan felicitarnos, querían darnos a man. A exaltación era enorme", conta este home de 85 anos, na súa casa de París, pouco antes de partir cara a Roma e Berlín, onde as autoridades europeas celebrarán este fin de semana ao grande o medio século de vida da Unión. Pero máis aló dos euroentusiastas romanos, a firma do Tratado apenas suscitou interese entre os europeos, segundo Faure. "Aos franceses non lles preocupaba moito este tema, o que de verdade lles importaba era Arxelia. O Mercado Común ocupaba máis espazo nos xornais de Italia, Alemaña ou o Benelux, pero en xeral era un proxecto do que se ocupaban as élites; a xente non entendía moi ben que era aquilo". Aquilo foron dous tratados que crearían a Comunidade Económica Europea e a Comunidade da Enerxía Atómica (Euratom). A idea era que, en 12 anos, as persoas e as mercancías circulasen libremente e sen aranceis polos países firmantes. A agricultura foi xa entón un dos principais obstáculos da negociación. As presións francesas fixeron que se incluísen ademais importantes axudas á agricultura. "O texto foi unha gran concesión para os agricultores", di Faure, quen desenvolveu parte da súa carreira como político socialista na rexión agrícola de Lot, no sur de Francia. "Durante toda a negociación había que manter ao corrente aos agricultores, que finalmente enviaron un telegrama aos deputados e os senadores dos seis países para que votasen a favor do Tratado", di o home ao que o entón ministro de Exteriores Christian Pineau encargou pilotar a negociación do Tratado.

Nestes 50 anos, a economía europea sufriu unha transformación radical, pero o peso da agricultura nas políticas comunitarias -o 40% do orzamento europeo se dedica ao campo- segue sendo importantísimo. Faure, ferviente europeísta, non oculta a súa decepción co devir do proxecto europeo. "Esperaba moito máis. Europa está en crise e xa non avanza". Parte desa crise a achaca este doutor en Historia ao que considera a mal dixerida ampliación de 2004 aos países do Leste. Considera que facía falta unha fase intermedia antes de que os 10 novos socios se incorporasen definitivamente á UE, ademais dos dous incorporados este ano. Para insuflar ánimos a unha Europa alicaída, os líderes dos Vinte e sete asinarán este fin de semana a chamada Declaración de Berlín, un breve texto co que pretenden explicar ao mundo os valores sobre os que se asenta a Unión. Faure entende que Angela Merkel, a chanceler alemá que preside este semestre a UE, quere espertar a Europa da súa letargo, pero pensa que os grandes fastos deberían ser en Roma. "Que se celebre en Berlín é unha aberración", dixo Faure, quen, con todo, mostra con orgullo a carta na que Merkel lle convida a viaxar á capital alemá esta fin de semana. "Non sei, agardo que traduzan a cerimonia ao francés. O Tratado de Roma negociouse todo en francés, pero todo isto cambiou, o francés perdeu moito".