O final da era do unilateralismo

Por Mijail Gorbachov*

presidentgorbachev@nytimes.com

Un novo ano é sempre un tempo para abordar vellas cuestións e albergar novas esperanzas, un tempo para pensar de vagar sobre o que acontece no mundo e planificar o futuro. É algo natural buscar indicios de que as cousas poden mellorar, na casa e no exterior. Algo que supuxo un fito nas relacións internacionais tivo lugar hai poucos meses. Efectivamente, o ano pasado puido ter sido testemuña do fin de toda unha era en temas de alcance mundial: o período de unilateralismo e oportunidades perdidas da posguerra fría. Cando terminou a guerra fría, a finais dos 80, abríronse unha serie de carreiros que convidaban a dirixirse cara un mundo mellor. As grandes potencias, particularmente Estados Unidos, a Unión Soviética e China, traballaron xuntas de forma construtiva no Consello de Seguridade das Nacións Unidas en moitas cuestións. E remataron un bo número de conflitos internacionais, incluídos os de Angola, El Salvador, Nicaragua e Camboxa. Pecháronse importantes acordos sobre o control de armamento nuclear e convencional, como o tratado INF, polo cal EEUU e a Unión Soviética eliminaron dúas categorías de mísiles nucleares, e o tratado Start 1, que case reduciu á metade os mísiles estratéxicos e cabezas nucleares de ambos países. Cambios democráticos se puxeron en marcha en ducias de países de Asia e América Latina, e en Europa central e do Este.

A Carta de París por unha Nova Europa, asinada polos líderes das nacións europeas, Estados Unidos e Canadá no 1990, marcou o inicio dun proceso que parecía destinado a levarnos a un novo orde mundial, pacífico e democrático, a unha Europa unida e a un mundo sen liñas divisorias. Foi un acordo cuxo impacto puido ter chegado máis alá do continente europeo.

Pero o movemento pronto comezou a perder velocidade. Á disgregación da Unión Soviética seguiron cambios nas elites políticas de Estados Unidos e doutros países. A Carta de París foi ignorada e, durante moitos anos, esquecida. En vez de movernos cara unha nova arquitectura da seguridade, decidiuse buscar apoio nas ferramentas herdadas da guerra fría. Estados Unidos --e Occidente en xeral-- sucumbió sob o complexo da gañador. Tralo final da guerra fría, Europa foi sacudida polas traxedias do que unha vez foi Iugoslavia, algo que tivo consecuencias no continente --e particularmente nas economías e o sustento dos pobos balcánicos--, e que aínda se deixará sentir durante moitos anos. Ondadas de inestabilidade invadiron moitos países da antigua Iugoslavia, Oriente Próximo e África a medida que reemprenderon e gañaron forza as loitas por lograr influencia, recursos e mercados. A promesa da OTAN de evoluir cara unha organización fundamentalmente política non se cumpriu. Foi ao revés: este organismo evoluciu cara un aumento dos seus membros e a extensión da súa zona de operacións. Unha nova carreira armamentista está en marcha. Os problemas relativos ás armas nucleares e á non proliferación nuclear están revistiendo unha nova urxencia, en boa medida por culpa dos socios orixinais do club nuclear.

Existe un perigo real dunha nova división no mundo e a posibilidade dunha nova guerra fría está sendo moi amplamente debatida. Estados Unidos, prescindindo totalmente do Consello de Seguridade da ONU ou da opinión de numerosos países, con inclusión dos seus propios socios e aliados, invadiu Iraq con consecuencias desastrosas de sobras coñecidas por todo o mundo. A arrogancia do poder militar conduciu a unha grave crise, e ao declive do papel e a influencia de Estados Unidos. Outra consecuencia das políticas unilaterais e dos intentos por reclamar o liderado en exclusiva é que a maioría de institucións internacionais non foron quen de facer fronte con garantías aos retos globais do novo século: a crise medioambiental, que se estende cada vez con máis rapidez, e o problema da pobreza, que afecta a millóns de persoas en todo o mundo.

A escalada sen precedentes do terrorismo islamista internacional e a proliferación de conflitos étnicos e relixiosos son signos preocupantes de problemas aínda por chegar. Os norteamericanos tamén sentiron os efectos das equivocadas políticas exteriores da súa Administración. En novembro, os votantes deron a coñecer o seu veredito: Os republicanos foron derrotados nas eleccións a metade do mandato presidencial. E aínda así, o resultado das devanditas eleccións supón un reto para a totalidade do establishment político norteamericano, tanto para os demócratas como para os republicanos. Hai unha gran necesidade de corrixir os derroteros que están tomando as políticas das superpotencias.

Será capaz a Administración de George W. Bush dunha corrección así? Tanto en Estados Unidos como a Unión Europea e o resto do mundo, a visión que prevalece a miúdo é negativa. Certamente, a Administración ofrece amplos motivos para que manteñamos esa visión, porque parece preferir a inercia do pasado. Parece que o único que a Administración de Bush pretende é persuadir ao mundo enteiro de que segue firmemente instalada no poder. As recentes declaracións do presidente e os plans que se debaten na súa Administración son como retales da tela vella. A actual dirección republicana prefire claramente deixarlle ao próximo presidente esta clase de herdanza, que lle ligaría ás súas políticas e que farían imposíbel decidir un cambio de rumbo. Se isto é así, non se trata só dun erro táctico, senón tamén que é a receita para un desastre aínda maior. E, ainda así, creo que a oportunidade para unha política distinta aínda é posíbel.

A Administración e o Congreso norteamericanos teñen aínda tempo para forxala. Deberían comezar por Oriente Próximo. Non só debería Estados Unidos empezar a saír do atranco iraquí, senón que ademais necesita volver a unha política construtiva para esa rexión. É esencial que o proceso de paz de Oriente Próximo volva a empezar, xunto cun diálogo serio cos veciños de Iraq. Se os líderes norteamericanos teñen a precaución e a coraxe de mirar ao mundo tal e como é, inclinaríanse polo diálogo e a cooperación máis que pola forza. O que fai falta non é unha rede mundial de presenza e intervención militar, senón unha certa moderación e unha disposición para arranxar os problemas por medios políticos. Despois de todo, o mundo mudou radicalmente incluso se o comparamos co dos anos 90. Volveuse máis interconectado e interdependiente. Novos xigantes --China, India e Brasil-- saltaron á area mundial, e non podemos seguir ignorando as súas opinións. Europa estase unindo, e a súa influencia económica e política tenderá a medrar. Aínda que ao mundo islámico vaille custar moito adaptarse a novas realidades. Finalmente, a transición democrática de Rusia --así como a das demais exrepúblicas soviéticas--, aínda con súas considerables problemas, está colocando a un actor novo e forte no escenario internacional.

Durante os anos 90, que constituíron un tempo difícil para o meu país, xa dixen que os problemas de Rusia pasarían, que Rusia se poría en pé e avanzaría a grandes pasos. E iso é o que está ocorrendo agora. O rexurdimento de Rusia, a súa insistencia en protexer os seus intereses nacionais e a súa capacidade para desempeñar o seu auténtico papel no orbe é evidente que non gustan a todo o mundo. Curiosamente, cando Rusia estivo sumida na crise, Occidente a aplaudía; en cambio, hoxe acúsase a Rusia de rexeitar a democracia e de albergar ambicións imperiais. Con todo, non hai motivos para temer a Rusia. O meu país fai fronte a infinidade de problemas, hai moitas cousas por criticar, e criticámolas. Aprender formas novas e construír institucións democráticas é certamente algo moi duro. Pero Rusia nunca volverá ao seu pasado totalitario. O treito máis difícil do camiño xa ficou atrás. Sempre afirmei que neste tempo que nos tocou vivir non podemos permitirnos o luxo de ser pesimistas. Existen moitos motivos para estar preocupados e incluso alarmados. Certo. Pero a historia non está predeterminada. Unha nova división do mundo, unha nova confrontación, non é inevitábel. Unha orde mundial nova e democrática non é mera retórica. É posíbel construílo.

*Último presidente da URSS (1985-1991). Premio Nobel da Paz no 1990. Presidente da Fundación Internacional de Estudos Socioeconómicos e Políticos (Fundación Gorbachov).

Por unha Europa mellor

Por Alberto Navarro, secretario de Estado para a UE de España, e Nicolas Schmit, ministro delegado para Asuntos Exteriores e de Inmigración de Luxemburgo

Onte, por iniciativa de España e Luxemburgo, reunímonos en Madrid os 18 estados que xa ratificamos a Constitución Europea. Representamos a dous terzos dos 27 estados membros da Unión e a máis de 270 millóns de cidadáns europeos. Queremos axudar á presidencia alemá na difícil e transcendental tarefa de topar unha saída ao actual impasse constitucional. Queremos tamén que se escoite a nosa voz no debate sobre o futuro de Europa, sobre o noso futuro colectivo.

Porque a gran pregunta que á que debemos respostar os europeos non é se a Constitución europea segue viva. A pregunta fundamental que debemos responder é: Que modelo de Europa queremos para este século XXI? Ou, noutras palabras: Que queremos facer xuntos os europeos? Nun mundo cada vez máis interdependiente, unha Europa unida e con capacidade de actuación é máis necesaria que nunca. Os nosos cidadáns, que non queren renunciar nin ao seu modo de vida nin aos seus valores, están cada vez máis preocupados pola globalización. Responderemos mellor aos desafíos e preocupacións que suscita, se actuamos a nivel europeo en ámbitos como o emprego, a saúde, a loita contra o terrorismo e a criminalidade, a inmigración ilegal, o cambio climático, a precariedade laboral ou a seguridade enerxética, por só mencionar uns poucos.

Fóra das nosas fronteiras, Estados Unidos, Rusia, China, Xapón, América Latina, África ou Asia, piden que Europa participe activamente na xestión das grandes cuestións e debates que dividen o noso planeta. Dun tempo a esta parte, sen embargo, Europa non estivo á altura destes desafíos. Non actuou con toda a decisión e iniciativa que cabería agardar dunha potencia política e económica e do maior espazo de liberdades do mundo. Varios factores, uns reais e outros ficticios, contribuíron a sementar o desánimo e a apatía. Ao fráxil crecemento económico sumáronse os medos ás deslocalizacións e á perda de empregos, os temores a unha ampliación mal explicada e as continuas críticas a “Bruxelas”, considerada responsábel de todo o que aparece como negativo.

Hoxe algúns pensan que hai demasiada Europa e piden renacionalizar políticas, reducir a lexislación comunitaria e replegarse sobre as identidades nacionais. Sería un retroceso sen futuro. Nós pola contra, creemos que fai falta unha Europa mellor, máis coordinada, máis eficaz, con máis políticas comúns, como as de inmigración ou enerxía, problemas que nos afectan a diario e non podemos resolver só a nivel nacional. A Constitución europea negociouse para reforzar a capacidade de iniciativa dunha Unión máis numerosa e nun mundo máis complexo. O texto do tratado define o modelo de Europa que os 18 estados que onte nos reunimos en Madrid creemos debe ser a base para o futuro, un modelo que se pode resumir en catro ideas:

1. Unha Europa política e con políticas comúns. Non podemos resignarnos a que Europa sexa tan só un gran mercado ou unha zona de libre comercio. Necesitamos unha Europa que sexa actor e non mero espectador. Que defenda os nosos valores e intereses. Que protexa aos seus cidadáns dándolles máis seguridade dentro e fóra das súas fronteiras. Queremos unha Europa política que fale cunha soa voz, cun ministro de Asuntos Exteriores e un servizo exterior común. Queremos unha Europa que dispoña de políticas comúns. Son as que aportan verdadeiro “valor engadido”, como é o caso da política de cohesión económica e social, a política de protección do medio ambiente, a política agrícola, comercial, de competencia, de pesca, de transportes. Pero debemos desenvolver tamén novas políticas en materia de inmigración, de cooperación policial e xudicial, de enerxía e cambio climático, de política exterior ou de defensa.

2. Unha Europa de valores e de solidariedade. Son os principios e os valores nos unen: o respecto da dignidade humana e dos dereitos humanos, a liberdade, a democracia, o Estado de dereito, o estado de benestar, a igualdade entre mulleres e homes. Estes valores son a base da nosa identidade europea. As nosas sociedades defínense polo pluralismo, a non discriminación, a tolerancia, a xustiza, a igualdade e a solidariedade, tanto a nivel interno, como a escala internacional, coa política comercial, as políticas de cooperación ao desenvolvemento, de defensa dos dereitos humanos, de axuda humanitaria ou de prevención de conflitos.

3. Unha Europa de e cos cidadáns. Europa debe facerse máis próxima aos seus cidadáns, explicarlles mellor o valor engadido das súas políticas. Europa non pode ser sinónimo de burocracia. Ao contrario, debe abrir unha vía máis ampla para a participación de todos. Debe basearse na dupla lexitimidade dos Estados e dos cidadáns. A Carta de dereitos fundamentais e a iniciativa lexislativa popular son bos exemplos dos avances que aporta o Tratado constitucional neste ámbito. Europa se fará cos seus cidadáns ou non se fará.

4. Unha Europa máis eficaz, máis transparente e máis democrática. Europa foi atractiva ate agora porque foi eficaz. Necesitamos institucións fortes e democráticas que permitan decidir e levar a cabo as accións e políticas comúns e desenvolver outras novas, respectando o principio de subsidiariedade. Se con 15 Estados membros era xa difícil tomar decisións por unanimidade, con 27, a unanimidade, tal e como figura nos tratados actuais, é sinónimo de parálise. O noso obxectivo común é polo tanto a ampliación do uso da maioría cualificada e tamén a simplificación dos procedementos para que a acción europea sexa máis comprensíbel para os cidadáns. Con este obxectivo debemos así mesmo implicar mais aos nosos parlamentos nacionais.

Esta é a nosa proposta, unha proposta aberta ao diálogo e a reflexión cos Estados que por un ou outro motivo non ratificaron ainda o tratado. Queremos así contribuír ao esforzo que Alemaña vai emprender durante os seis meses da súa presidencia. Pasadas as decepcións e os reveses, é hora de que Europa se dote dos medios necesarios para estar á altura dos desafíos do futuro.

A crise da Europa social

Por Vicenç Navarro

A celebración dos cinco anos do euro e a expansión da Unión Europea a 27 países coincidiu coa publicación dos últimos datos do Eurobarómetro que sinala o continuo declive da popularidade de tal institución entre grandes sectores das poboacións dos países membros da Unión Europea. Tal declive presentouse xa no voto negativo á Constitución Europea nos referendos francés e holandés, que traduciron un rexeitamento para as institucións da UE que procedía primordialmente, índa que non exclusivamente, dos sectores das clases populares que se sentían máis inseguros fronte aos desenvolvementos económicos e sociais -incluíndo a súa expansión- que están ocorrendo na súa vida cotiá, e que atribúen en gran parte a políticas estimuladas ou desenvolvidas polas institucións da UE. Así, en Francia e en Holanda (onde a Constitución foi rexeitada) o 72% e o 63%, respectivamente, dos votantes da clase traballadora votaron en contra da Constitución Europea, porcentaxe de rexeitamento superior ao doutras clases sociais. O mesmo ocorreu en Luxemburgo (onde a Constitución foi aprobada), onde o 62% dos traballadores manuais que votaron o fixeron en contra da Constitución. É máis, as enquisas populares mostraron que se existisen referendos sobre a Constitución Europea en Alemaña e Dinamarca, a maioría dos seus traballadoras estaría tamén en contra de tal Constitución (61% e 72%). A xeneralización do proceso de rexeitamento por parte de sectores importantes das clases traballadoras en moitos países da Unión Europea permite a conclusión de que tal rexeitamento non debíase exclusivamente a situacións locais (como podían ser a impopularidade en Francia do presidente Chirac, por exemplo) senón a feitos xerais que están ocorrendo a nivel europeo. Entre eles existen catro que están afectando ao benestar e a calidade de vida de amplos sectores das clases traballadoras e outros compoñentes das clases populares, e que non tiveron a visibilidade mediática ou atención política que debesen, agás retoricamente. Un deles foi o desemprego, o cal medrou moi notablemente a partir de finais da década dos anos setenta e principios dos anos oitenta. Desde entón o desemprego, que fora a partir da II Guerra Mundial máis baixo en Europa que en EE UU, pasou a ter unhas taxas moito maiores que naquel continente. O desemprego converteuse en Europa nunha lacra social que afecta particularmente a algúns sectores e grupos etarios, acadando as súas máximas cotas entre os mozos, as mulleres, e os traballadores non cualificados.Outro feito con menor visibilidade mediática, pero de igual transcendencia, foi unha redistribución da renda baseada nun gran crecemento das rendas do capital e un estancamento das rendas do traballo. Un exemplo deste fenómeno xeneralizado na UE preséntase tamén en España. O beneficio neto das empresas non financeiras españolas aumentou un 25% no ano 2005, e o das grandes que cotizan en bolsa e que se inclúen no IBEX-35 foi dun 44%. Os grupos que conseguiron maior crecemento dos seus beneficios foron as empresas enerxéticas, a banca (que segundo a Asociación Española da Banca, acadou un crecemento dos beneficios de 58,8% respecto ao ano 2004) e as empresas da construción. Este crecemento dos beneficios do capital contrastou co estancamento dos salarios. O salario promedio no ano 2005 tiña practicamente a mesma capacidade adquisitiva que no 1997, habendo medrado só un 0,4% durante tal período. Esta situación reproduciuse na gran maioría de países da UE, contribuíndo a un gran crecemento das desigualdades de renda, sendo España un dos países onde tal crecemento foi maior.A terceira situación que está afectando negativamente o benestar das clases populares é a ralentización do crecemento do gasto público social por habitante. O crecemento de tal gasto na década dos anos noventa e principios dos anos 2000 foi menor na maioría de países da UE que na década dos anos oitenta. Este descenso da taxa de crecemento foi acompañado dunha diminución dos beneficios sociais nos programas que afectan en gran medida a calidade de vida dos traballadores. Así, Walter Korpi e Joachim Palme (New Politics and Class Politics in the context of Austerity and Globalization: Welfare State Regress in 18 Countries) documentaron como as taxas de substitución salarial nos seguros públicos de enfermidade, desemprego e accidente laboral diminuíron na maioría de países da UE.Todos estes feitos son, en parte, consecuencia das políticas públicas levadas a cabo nestes países co estímulo, cando non o mandato, da Comisión Europea. Estas políticas incluíron a redución do gasto público (estimulado indirectamente polo Pacto de Estabilidade), a redución dos impostos (que beneficiaron aos grupos máis podentes da poboación), a redución da protección social con diminución dos beneficios sociais, a desregulación dos mercados laborais e un mantemento por parte do Banco Central Europeo duns xuros bancarios máis altos do que se necesitaría para manter unha baixa inflación. Estas políticas traducen o consenso de Bruxelas, e reproducen a sabedoría convencional que se presenta nos establishments económicos e financeiros europeos, e que está creando unha enorme crise da Europa Social, causa do rexeitamento por amplos sectores das clases populares e moi en particular das súas clases traballadoras ás institucións da UE, que se consideran responsables de seu crecente inseguridade, a cal é un caldo de cultivo para movementos antisistema con contidos racistas antiinmigrantes. Non é racista o máis ignorante senón o máis inseguro e hai hoxe moita inseguridade nos mercados laborais europeos, inseguridade que se percibe (por amplos sectores das clases populares) exacerbada pola continua expansión, xeradora de man de obra barata que compite por un número limitado de postos de traballo.

EN EUROPA TODO SE FIXO COMA O TRAXE DE ARLEQUÍN.

Voltaire, Dicionario filosófico [1764] Sempere, Valencia 1901

Tomo 3, Páxinas 88-89

Contradicións II

O seu señor non tiña tela, e cando necesitou vestilo tomou varios xiróns de roupa vella de diferentes cores, e Arlequín foi ridículo, mais ficou vestido. En que pobo non se contradín os usos e as leis? Existe contradición máis chocante e máis respectable ao mesmo tempo que a do santo imperio romano? En que é santo, en que é imperio, en que é romano? Constitúen os alemáns unha brava nación que nin Xermánico nin Traxano puideron subxugar enteiramente. Os pobos xermanos que moran máis alá do Elba foron sempre invencibles, aínda que mal armados; e deses tristes climas saíron os vencedores do mundo. En vez de ser Alemaña imperio romano, serviu para destruílo. Ese imperio refuxiouse en Constantinopla, cando un alemán, un austríaco, se dirixiu desde Aix-a-Chapelle a Roma, a despoxar para sempre aos Césares gregos do que lles quedaba en Italia. Adoptou o título de imperator; pero nin el nin os seus sucesores se atreveron nunca a vivir en Roma. Ese capital non pode enorgullecerse nin queixarse de que despois de Augústulo; último excremento do imperio romano, ningún César viva nin morra dentro das súas murallas. Non é posible que ese imperio sexa santo, porque se profesan nel tres relixións; dous delas declaradas impías e abominables polo tribunal de Roma, ao cal o imperio considera como soberano nestes casos. Tampouco pode ser romano, porque o emperador non ten nin unha soa casa en Roma. En Inglaterra sérvese aos reis de xeonllos, e profesan a máxima constante de que o rei non pode causar ningún mal; unicamente os seus ministros poden enganarse. Alí o monarca é infalible nos seus actos como a Papa nas súas decisións. Esa é a lei fundamental, a lei sálica de Inglaterra. Isto non obstante o Parlamento xulgou ao seu rei Eduardo II, declarando que o rei incorrera en moitas faltas, e polo tanto perdera o seu dereito á coroa. Guillerme Trussel presentouse no cárcere e dirixiu ao rei a seguinte nova: «Eu, Guillerme Trussel, procurador do Parlamento e da nación inglesa, revoco a homenaxe que ate hoxe lle prestamos, e prívoche do poder real.» O Parlamento inglés xulga e sentenza ao rei Ricardo II. Trinta e un cargos alegan contra el, entre os que se topan estas dúas, que son moi senlleiras. «Que tomou prestado [89] diñeiro e non o devolveu, e que dixo en presenza de testemuñas que era dono da vida e dos bens dos seus vasalos». O Parlamento depuxo a Henrique VI porque tivo a desgraza de ser imbécil. O Parlamento declara traidor a Eduardo IV e lle confisca os bens. Ricardo III foi verdadeiramente peor cós demais reis; foi un Nerón, pero un Nerón valente; e o Parlamento só lle acusou dos seus delitos despois de morto. A Cámara que representaba ao pobo de Inglaterra, apuxo a Carlos I máis faltas que cometera, e lle sentenció a morrer no cadafalso. O Parlamento declarou que Xacobe II tiña cometido grandes faltas, entre outras, fugarse da nación e declarar a coroa vacante, isto é, foi deposto.

Vergonza de Europa

Non hai problema social máis persistente en Galiza e no estado español que o dos accidentes laborais. Os mortos e feridos no ámbito laboral seguen marcando unha vergonzosa diferenza cos mercados laborais europeos. O ano pasado morreron 977 traballadores, apenas 13 menos que no 2005 e contabilizáronse máis de 937.000 baixas debido a este tipo de accidentes, segundo Comisións Obreiras. Os límites desta lacra resúmense nunha soa comparación: no estado español hai que sufrir a perda de 6,3 mortos por cada 100.000 traballadores; a media na Unión Europea é de 4,1 mortos. A pesar de que esta diferenza é coñecida e lamentámonos ritualmente desde varios decenios atrás, a perda de vidas humanas continúa sen pausa, sen que aparentemente surtan efecto as medidas e regulacións de seguridade no traballo que os Gobernos de turno publican tamén ritualmente no BOE. Para corrixir un andazo social desta enorme magnitude é preciso afrontalo coma un problema de Estado. Iso significa que a Administración ten que por os recursos financeiros e humanos necesarios para asegurarse de que as empresas e os traballadores cumpran ao pe da letra todas as normas de seguridade que figuran nas leis e regulamentos laborais; e que esa rede de supervisión aplicará a lei sen vacilacións. Un primeiro paso podería ser a esixencia de nula sinistralidade laboral ás empresas que queiran asinar contratos co Estado, sexa central, estatal ou autonómico. Non é aceptábel, por exemplo, que nas obras da M-30 madrileña, convertida durante meses nun labirinto angosto de curvas perigosas, morran traballadores sen que se coñezan responsabilidades por tales mortes. A peza fundamental para acabar coa sinistralidade é, por suposto, a inspección de traballo. Case todos as diagneses coinciden en que o número de inspectores é ridiculamente baixo para un mercado laboral tan amplo, crecente e impregnado dos vicios da cultura da chapuza e da economía negra; tamén indican ao unísono que a preparación dos inspectores é insuficiente. Cando o Goberno decida declarar a guerra á sinistralidade laboral, é dicir, tratala coma un problema de Estado, terá que aumentar moi significativamente o número de inspectores e mellorar a súa preparación. Esa decisión ten un custo, pero é unha obriga pagalo.

Cinco preguntas a Estados Unidos e unha a Europa

Por Norman Birnbaum, profesor emérito na Facultade de Dereito de Georgetown, e autor, entre outros libros, de Despois do progreso.

Hai amigos de Estados Unidos, amigos lúcidos e comprensivos, que detestan o seu chauvinismo e seu etnocentrismo, equiparándoo as veces co destrutivo nacionalismo europeo do pasado século. Moitos cidadáns estadounidenses que lembran a Declaración da Independencia de Jefferson e as chamadas Catro Liberdades de Roosevelt comparten eses mesmos receos. Doutra banda, tamén somos moitos os estadounidenses que nos preguntamos se somos realmente unha nación. A metade da nosa cidadanía non cre que as nosas institucións políticas merezan a molestia de acudir a votar. Diferenzas de orde cultural, étnico, racial e relixioso dividen a nosa sociedade. E estas diferenzas son máis esenciais para moitos que a propia idea dunha cidadanía que inclúa a todos. As brechas entre as clases adiñeiradas, a clase media apremiada e os pobres son cada vez máis profundas e fan imposible que poida darse unha auténtica igualdade social. Isto xera un descontento que termina conducindo á pasividade con respecto á esfera pública. Malia que poidamos ter impulsos xenerosos, vivimos nun mercado xigantesco, no que as opcións vitais e incluso os valores morais tratanse como artigos de consumo. Estados Unidos está dividido en comunidades que apenas se toleran, cando non son directamente hostís entre si. Vivimos nuns cotos socialmente pechados que funcionan en parte como enclaves protexidos e en parte como parques temáticos. Quedan recursos políticos que nos permita reivindicar a promesa da nosa historia máis temperá? Non é o desastre de Iraq o que uniu ao mundo nas súas críticas contra Estados Unidos. O que se critica é a visión imperial que nos levou a Bagdad. O mundo (incluídos algúns dos seus elementos menos persuasivos) é implacabel na súa resposta. A función do dólar como divisa de reserva estase debilitando, e o apoio duns aliados no momento oportuno leais empeza a flaquear. No interior do país, unha elite de dirixentes e especuladores, na academia, na economía, nos medios de comunicación e na administración, defenden e explotan a idea de que somos un imperio. Os cidadáns que teñen que pagar o prezo de selo, cos seus impostos e, aínda peor, coa vida dos seus fillos, demostraron ate agora unha paciencia sen límites. Nas últimas eleccións expresaron as súas dúbidas, pero o presidente non pareceu inmutarse. Nin sequera quen esixe unha retirada inmediata de Iraq se atreve a por en tela de xuízo a idea do imperio. E entre tanto, a denegación sistemática dos dereitos constitucionais a aqueles acusados de “terrorismo” empeza a estenderse a toda a cidadanía. Poderá sobrevivir a nosa democracia de continuar a escala e a estrutura actual de intervención global? Quen se nomeou a si mesmos preceptor do país a través da prensa ou a televisión presenta polo xeral un nivel ínfimo de coñecemento histórico ou de reflexión filosófica. Nós, os ensinantes temos que asumir as nosas responsabilidades: erramos claramente na nosa función de pedagogos. Como explicarse se non esa incesante repetición de frases baleiras por parte de quen foron os nosos alumnos? Termos como “centrismo” referido á política interior ou “forza” con respecto á exterior son eslóganes inútiles. É certo que o electorado estadounidense non se detivo a pensar en ideas complexas de xustiza económica ou social. O único que desexan moitos votantes é manter ou incluso ampliar o seu Estado de benestar. Teñen dificultades coa xeografía e a historia. Non comprenden que non é moi probable que quen máis berre pedindo “determinación firme” sexan os mesmos que quen se alistan nas forzas armadas. Noutras democracias occidentais considérase normal o debate sobre o mercado e o Estado, sobre a política exterior e as intervencións militares. En Estados Unidos, o debate adóita ser considerado ilegal. A moitos conselleiros e funcionarios de Washington preocúpalles non ter sintonía cos desexos gobernamentais: temen quedarse sen traballo. Hai algunhas excepcións honrosas, claro (a maioría entre os estadistas de máis idade, como Brzezinsky e Haas). Cando imos deixar atrás esta democracia aletargada de hoxe para volver a ser unha democracia vital, na que os conflitos constitúan a razón mesma da súa existencia? Nunha nación constituída por ondadas sucesivas de inmigrantes é comprensible que os diferentes grupos étnicos manteñan vínculos cos seus países de orixe. Vínculos deste tipo, sen embargo, non impediron que a elite británica orixinaria se enfrontase bélicamente á Coroa en dúas ocasións e que despois a ameazase varias veces máis. Canto máis antiga sexa a nación, máis proliferan os grupos de presión étnicos. Algúns foron peculiares. Por exemplo, o lobby chinés que logrou atrasar o establecemento de relacións diplomáticas coa República Popular de China desde 1949 ate 1972, ano da viaxe de Nixon a Pequín, non estaba formado por chineses. Compoñíase maiormente de misioneiros desencantados polo categórico rexeitamento da sociedade chinesa para o cristianismo, de quen consideraban que o Pacífico estaba predestinado a ser un lago estadounidense e dos partidarios da guerra fría, quen vían na confrontación con China unha fonte permanente de emprego. As veces os grupos de presión étnicos non están tan faltos de realismo. O lobby polaco logrou convencer a varios gobernos estadounidenses de que a Polonia comunista estaba en realidade gobernada por unha alianza católico-comunista, e a eles débese en gran medida a racionalidade das relacións políticas establecidas co país centroeuropeo. Na actualidade temos, entre outros, un lobby cubano, que pretende o derrubamento da revolución cubana, e un lobby israelí, que quere que se considere a Israel como o quincuaxésimo primeiro Estado da nación. Ningún deles podería funcionar sen a axuda doutros grupos ideolóxicos ou sen recorrer ao sentido de misión que se deriva da moral protestante. Cando acadará Estados Unidos unha autodeterminación nacional a este respecto? Os nosos científicos non deixan de investigar e de obter premios Nobel para o noso país, os nosos historiadores escriben libros extraordinarios sobre o pasado americano, os nosos dramaturgos e directores de cine, novelistas e poetas exploran a vida contemporánea cunha arte exquisita. E, sen embargo, para a revista online chamada Salon, lida por unha alta porcentaxe da poboación educada, o evento cultural máis importante do ano pasado está noutra beira. Certas mozas máis ou menos famosas teñen desafiado o represión sexual exhibindo as partes máis íntimas da súa anatomía. Non deixa de ser certo, doutra banda, que un segmento da nación non é capaz de dicir que asústalle máis, se a heterosexualidade ou a homosexualidade, e está obsesionado con ambas. É que o resto da sociedade temos unha vida sexual tan pouco satisfactoria que temos que estar loitando con ela non só de noite senón tamén de día? A Unión Europea estrea presidencia, confiada esta vez a unha dilixente chanceler alemá e a un ministro de Asuntos Exteriores de competencia pouco usual. Pode que chegue o momento de que os europeos examinen de preto as imaxes simplificadas que teñen de Estados Unidos. Quen viu por televisión os funerais oficiais do presidente Ford entenderá que a elite americana se cre asediada -e en perigo, tanto no exterior como no interior-. En Europa hai un sector proestadounidense, e hai grupos antiamericanos diversos e heteroxéneos. Todos empregan demasiadas enerxías preocupándose polas relacións de Europa con EE UU. Todos esaxeran o poder americano e minimizan a nosa fraxilidade e a nosa condición de nación aínda por terminar de formar. Poderán modelar os europeos unha política propia dirixida a superar o caos inxusto e criminal do novo século?.

Merkel comprométese a 'sacar da rúa cega' a reforma constitucional antes de xuño.

"Calquera outra cousa sería un fracaso histórico", considerou. Quere novas regras para se afrontar os desafíos da Unión Europea. Negociará con Rusia un acordo enerxético e outro con EEUU en medio ambiente.

A chanceler alemá, Angela Merkel, actual presidenta de turno da Unión Europea (UE), advertiu da conveniencia de evitar un proxecto de Constitución "demasiado farragoso" para evitar un "fracaso histórico". Ademais afirmou que quere sacar o texto do "rúa cega" antes de xuño. Nun discurso diante do pleno do Parlamento Europeo, Merkel dixo que o obxectivo do semestre presidencial alemán é definir unha "folla de ruta" para "sacar da rúa cega" en que se topa a reforma constitucional antes das eleccións europeas de 2009. Subliñou que a UE necesita novas "regras" para decidir, así como "clarificar" o reparto de competencias entre as institucións europeas e os seus Estados membros, e dotarse dun ministro de Exteriores, evitando, ademais, dixo unha redacción do novo tratado "demasiado farragosa". "Calquera outra cousa sería un fracaso histórico", considerou. Subliñou que a Unión Europea actual necesita novas "regras" non só para seguir ampliándose, senón tamén para "emprender accións" que respondan aos seus desafíos. Avogou tamén por "clarificar" o reparto de competencias entre as institucións europeas e os seus Estados membros e pola figura do ministro de Asuntos Exteriores europeos prevista no proxecto orixinal de Constitución rexeitado en Francia e Holanda. "Falando do Tratado Constitucional, se temos unha Constitución demasiado farragosa non imos poder enfrontarnos aos nosos desafíos en Política Exterior e Seguridade, Enerxía, cambio climático, política de veciñanza ou ampliación", alertou. 'A enerxía e o cambio climático son os desafíos do século XXI' Doutra banda, comprometeuse a "facer todo o posíbel" por principiar as negociacións para un acordo de cooperación con Rusia en materia enerxética durante este semestre. "Necesitamos relacións fiables con este socio. Isto non significa deixar de lado os problemas cos medios de comunicación ou cos países veciños que ten a Federación rusa", declarou. Así mesmo, apostou por "profundar a nosa relación" con EEUU, particularmente no área comercial, e por buscar un "substituto" ao Protocolo de Kioto contra o cambio climático, que inclúa a "colaboración" estadounidense. "A enerxía e o cambio climático son os dous desafíos máis importantes que ten a humanidade no século XXI", sinalou. Tamén no ámbito exterior, salientou a conveniencia de manter unha "perspectiva europea" para os Balcáns, impulsar o proceso de paz en Medio Oriente, buscar a resolución da disputa nuclear con Irán e manter unha "combinación de esforzos militares e civís" en Afganistán. Pese ás referencias a asuntos concretos, no seu primeiro discurso diante do Parlamento Europeo Merkel empregou un ton filosófico, cheo de citas literarias sobre a construción europea e no que reflexionou en torno á "diversidade" e "universalidade" como substratos comúns de Europa. "O alma europea é a tolerancia", concluíu Merkel, para advertir despois que este respecto á diferenza non debe confundirse coa "falta de opinión". "Europa xamais debe ser comprensiva coa intolerancia. Nunca debe ser comprensiva coa violencia, o extremismo de esquerda ou de dereita ou relixioso", dixo.

Alemaña quere que a negación do Holocausto sexa castigada en toda a Unión Europea

Berlín asegura que conta co apoio de Italia, o principal obstáculo para un acordo. Alemaña, o país que preside este semestre a Unión Europea, quere que negar o Holocausto se converta en delito nos 27 países que desde xaneiro forman a Unión. Así fixérono saber onte membros da delegación alemá que asistiron en Dresde ao Consello de Ministros de Xustiza e Interior da UE, onde buscarán solucións ás crises migratorias e tratarán de mellorar a cooperación policial. Italia, ate agora reticente a consentir a iniciativa sobre a negación, mudaría de posición, segundo indicaron onte fontes diplomáticas alemás. En total, nove estados da UE contemplan xa sancións penais para os negacionistas, algúns dos cales pasaron longas tempadas en prisión. Castigar o negacionismo forma parte dunha ampla iniciativa para condenar o racismo e a xenofobia que a presidencia alemá pensa impulsar durante o seu mandato e que podería presentarse o próximo abril. A proposta tomará como punto de partida un texto elaborado pola presidencia luxemburguesa hai dous anos e que establece penas de entre un e tres anos para aqueles individuos que inciten ao odio e a xenofobia, segundo confirmou onte en Dresde a ministra de Xustiza alemá, Brigitte Zypries. Fontes da Comisión Europea precisan sen embargo que poderán abstenerse de aplicar a norma europea aqueles estados nos que entre en conflito coa súa Constitución. Os límites á liberdade de expresión suscitaron un intenso debate nos foros europeos durante os últimos meses. A publicación das caricaturas de Mahoma en Dinamarca o ano pasado supuxo o pistoletazo de saída. Logo seguiulle a lei que prohibe a negación do xenocidio armenio en Francia e proximamente en Holanda. E a puntilla foi o recente conclave negacionista organizado a finais do ano pasado polo presidente iraniano, Mahmud Ahmadineyad, e ao que foron convidados numerosos europeos, algúns deles procesados nos seus países. A iniciativa luxemburguesa sobre a que agora traballa Alemaña tamén fala de signos -como a esvástica- que inciten ao odio. Berlín pretende sen embargo dar cun texto o suficientemente ambiguo como para evitar unha mención expresa a determinados símbolos, cuestión que terminou por dar ao traste coa iniciativa, despois de que eurodeputados de países ex comunistas esixisen que se incluíse a fouce e o martelo.

Cárcere para os culpables

A idea de castigar co cárcere a negación do Holocausto na UE non é nova. Foi no 2001 cando a Comisión Europea puxo a primeira proposta sobre a mesa. Desde entón, os socios europeos topáronse coa negativa de Italia. Fontes diplomáticas alemás aseguraron onte que por primeira vez Roma estaría disposta a dar o visto e prace á iniciativa. Outros estados como Suecia, Reino Unido, Holanda e Dinamarca puxeron tamén reparos á iniciativa, pero Berlín decantaríase por unha versión revisada que salvase os peros destes estados que non se opoñen frontalmente. De acadarse o acordo dos vinte e sete, constituiría toda unha novidade a partir do punto de vista da toma de decisión nas institucións europeas. Para os asuntos de Interior, é necesaria a unanimidade, é dicir, que ningún país presente o seu veto, o que rara vez ocorre nunha Europa a vinte e sete. A Constitución Europea resolvería este problema ao establecer a maioría cualificada na toma de decisións.

Balance do futuro

Por André Glucksmann.

A explosión sen fronteiras do terrorismo alimenta o espectro dunha “volta do relixioso”. E suscita unha reacción de rexeitamento, inesperada pero lóxica: o 82% dos británicos considera que a relixión fai máis mal que ben, segundo revelaba unha sondaxe en vésperas do Nadal de 2006. En Francia, “filla primoxénita da Igrexa” pero hoxe abanderada do descreimento, o número de católicos declarados diminuíu un 25% en quince anos e, dentro deles, son practicantes habituais menos dun de cada vinte. Os europeos viven “coma se Divos non existise”, dicía Xoán Paulo II. Este declive do relixioso non ten nada que ver con lecturas paganas nin con tiranías do consumismo, porque Estados Unidos non caeu nunha descristianización semellante. Na sanguenta actualidade, o europeo síntese en terreo coñecido: durante un século viviu unha violencia destrutora máis forte có propio Divos. E o islam parece presa dunha pulsión de morte convertida en planetaria. Esta cuestión, evocada urbi et orbi por Bieito XVI en Ratisbona, obsesiona en todo o mundo. Arden xa subrepticiamente os primeiros incendios dunha nova guerra mundial? Estamos aínda a tempo de conxurarla? E como? O famoso “choque de civilizacións” entre o islam e Occidente, que inqueda a Huntington e entusiasma a Bin Laden e Ahmadineyad, dominará o ano que comeza? Chegarán as chamas ao próximo decenio? Asolará o século XXI? Acaso un enfrontamento cos 1.500 millóns de seguidores do Corán vainos empurrar á nostalxia? Acabaremos botando de menos a guerra fría e as súas dúas pezas de dique que, durante medio século, se abstiveron de levar a cabo a escalada apocalíptica da disuasión nuclear? Nin falar. As nosas angustias, como adoita pasar coas dos estados maiores, teñen unha guerra de demora. Non existen dous “bloques”, o islam e Occidente. Antes había un mundo libre e un mundo totalitario. Hoxe, o suposto “mundo musulmán” non está unido, nin moito menos. A “rúa árabe” é pura fantasmagoría. As bombas humanas que estouran no nome de Alá asasinan, ante todo e sobre todo, aos seus correlixionarios. Quen mata a quen en Iraq? É maior o número de iraquís que parten cada mes á terra dos seus antepasados por coches bomba e atentados suicidas que o de soldados estadounidenses e outros “ocupantes” mortos en tres anos. En Bagdad, as milicias terroristas “musulmás” asasinan mensualmente a tantos cidadáns musulmás como vítimas causaron Mohamed Atta e a súa banda o 11 de setembro de 2001 en Manhattan. Non hai máis que ver Darfur: tanto os violadores como as violadas, os acaparadores como os mortos de fame, os verdugos como as vítimas adoran por igual ao profeta. Cando os tolos de Divos actúan en Bali, Casablanca, Kabul e Arxel, torturan, lapidan e mandan ao inferno a simples musulmás. Onde se ve que constitúan un bloque os fanáticos de Mahoma? Lembremos que, o verán pasado, Exipto, Arabia e Xordania condenaron a agresión do Hezbolá libanés contra Israel, empurrado este por Siria e Irán. Certo é que existen numerosos conflitos e retos que poden descontrolarse de xeito vertixinoso, pero non son enfrontamentos entre un bloque que representa ao vidro Triplo contra outro bloque que sería Occidente, entregado á Cruz, a Torá ou o secularismo. A arte e a maneira de matarse uns a outros no nome dun mesmo Divos, celestial ou terreal, son materia coñecida para os europeos. Non é preciso remontarse ás guerras de relixión. A I Guerra Mundial enfrontou a cristiáns contra cristiáns, e moitos aseguraban topar no consolo da fe a enerxía que lles permitiu soportar e cometer catro anos de carnicería ininterrompida. Non hai que asombrarse do estraño laxismo das autoridades morais musulmás diante das peores atrocidades perpetradas polos yihadistas. Acaso os nazis non aproveitaron a cegueira, a compracencia, a inercia ou incluso a complicidade de moitos cristiáns europeos, desde a base ate o cume? Acaso a xerarquía ortodoxa non pechou os ollos, os oídos e a boca mentres millóns de “soviéticos” morían no Gulag? E non bendixo, máis recentemente, os carros que partían a arrasar Chechenia? Hoxe, a fe do Corán fica secuestrada polos programadores de bombas humanas, do mesmo xeito que, onte, os fascistas homicidas e suicidas proclamaban “Viva a Morte!!” diante dunha insignia de Cristo Rei. O século XX inaugurou a OPA lanzada polas ideoloxías asasinas sobre as crenzas celestiais e seculares do europeo medio. No século XXI vai continiar. Agora tócalle ao islam ser o instrumento dos promotores do crime. Despois da SS e os chequistas, os demos encapuchados, relixiosos, racistas, antisemitas proseguen coa danza macabra. As próximas batallas non serán entre o islam e o cristianismo, Occidente e Oriente, Norte e Sur, ricos e pobres. Fronte aos namorados da morte causada e recibida, contra os fanáticos dun poder conquistado e conservado pola capacidade de mancar e destruír, están os simples mortais movidos por unha mesma inquietude. Fieis de distintas relixións ou agnósticos declarados, conservadores ou progresistas, soñadores ou realistas, teñen que inventar unha nova forma de vixiar un planeta inflamábel. As minorías incendiarias e sen escrúpulos -os nihilistas activos- compiten en crueldade e se aproveitan do deixamento das maiorías dormentes, os nihilistas pasivos. Se sabemos identificar en cada caso aos incendiarios, nunca é demasiado tarde para loitar contra as chamas.

Máis vellos pantasmas europeos

Por Valentí Puig

O ingreso de Romanía na Unión Europea achega o lastre dunha tradición de extrema dereita que pronto vai marcar territorio no hemiciclo de Bruxelas. Ese é un decrépito pantasma, axitado polas grandes ventiscas dos anos trinta, reaparecido ao caer o muro de Berlín e estrañamente avivado polo «lifting» da integración europea. Foi amplo o contorno intelectual da extrema dereita romanesa, relocalizada no exilio. Agora se relocaliza no Parlamento Europeo. Da argumentos a quen pensan que a integración europea xa non é, como inicialmente, a resposta a unha crise de confianza, senón que é actualmente unha das causas da crise. nun par de semanas calcúlase que o ingreso de Romanía e Bulgaria na Unión Europea significará a constitución dun grupo de ultradereita no Parlamento Europeo, porque cun europarlamentario do partido Ataka búlgaro e cinco do Partido da Gran Romanía xa suman os dezanove escanos -procedentes de cinco estados membros distintos- necesarios para formar grupo parlamentario, un antigo empeño da dereita máis dura. Os restantes compoñentes do grupo «Identidade, soberanía e transparencia» -ou tal vez «Europa das patrias»- serían a Fronte Nacional de Le Pen, a extrema dereita austríaca, Alexandra Mussolini, a extrema dereita flamenca e varios europarlamentarios independentes. Representan a Europa proteccionista, xenófoba, antiamericana, particularista e radicalmente antisemita. Activaron o populismo do «non porque si». Reaccionan contra a eurocracia, o constructivismo, o anxelismo inmigratorio e os efectos do euro na cesta da compra. Constituirán un búnker contra o ingreso de Turquía. Serán estrepitosos cando Angela Merkel pretenda darlle osíxeno ao falido Tratado Constitucional. O ideólogo é Andreas Moelzer, do partido austríaco liderado por Jörg Haider. O caso romanés ten orixes moi especiais. Liderado por Corneliu Vadim Tudor e con moi bos resultados electorais, enlaza dunha ou outra forma coa extrema dereita que tan potente foi na Romanía que xerou o desenvolvemento da Garda de Ferro do carismático Codrenau, que acadou a ser o movemento fascistoide máis potente nos Balcáns. Polas súas concomitancias coa estratexia de Hitler, chegou a propoñer medidas antisemitas que incluso superaron os límites macabros da Solución Final. Anos despois da caída de Ceaucescu, con Corneliu Vadim Tudor o tacticismo do Partido da Gran Romanía busca adoptar modos máis asimilábeis, en especial no referente ao Holocausto. Distanciarse das actitudes que a Garda de Ferro representou nos anos trinta, como ocorre con outros movementos da ultradereita europea, non impide lanzar unha mensaxe equiparábel, mais nun contexto de integración europea totalmente distinto á convulsión do período de entreguerras. Indubidabelmente, ese é un mérito da Unión Europea, como longo proceso institucional que xera consensos minimalistas que son a estrita antítese da Europa dos anos trinta. Neste caso, pode falarse de progreso. Aqueles anos foron, para Romanía, un cruel ensimismamiento na violencia, o caos e a imposición autoritaria. Foron tempos de asasinatos políticos, de drástica lexislación antisemita e conivencia co nazismo. Pode ser incómodo que tales forzas conflúan no Parlamento Europeo, pero non é malo que así estean representadas porque existen na realidade. É un de tantos paradoxos da Unión Europea que quen vai ser o socio do Partido da Gran Romanía no Parlamento Europeo sexan frontalmente contrarios á integración romanesa na Unión Europea, por temor á avalancha inmigratoria que en España xa é coñecida. O que agora ocorre é que a posibilidade de formar grupo parlamentario dálles acceso a un sustento económico institucional do que ate hoxe, atomizados ou a título simplemente individual, carecían. Vellos e novos pantasmas de Europa danzan en torno á fogueira como as bruxas en «Macbeth». O ultranacionalismo parece darlle a razón a quen preferían o transnacionalismo da Ilustración ao nacionalismo romántico. Ao que se supón líder ou voceiro do grupo «Identidade, soberanía e transparencia» no hemiciclo europeo, o lepeniano Bruno Gollnisch, ten pendente unha sentenza por negación do Holocausto nazi. Son sombras atávicas dunha Europa que non remataron co Tratado de Roma.

A Europa dunha velocidade

Por Francisco Agenjo

Sempre se falou de que existen dúas Europas dentro da UE, a Europa das dúas velocidades. En realidade, e como pon de manifesto o acelerado e cambiante contexto internacional, existe só unha velocidade para Europa: excesivamente lenta. Nun mundo en constante cambio, que pon obstáculos e oportunidades por igual no camiño de individuos, nacións, empresas e institucións, os cambios estanse producindo a unha velocidade pasmosa. En cuestión de anos, unha nación como a chinesa convértese no terceiro país máis poderoso economicamente do mundo, ao tempo que lanza astronautas (taikonautas) superando á Unión Europea. Estados Unidos lanza unha doutrina unilateral da súa visión do mundo, para adaptala ás reaccións en menos de dous anos, mentres que Europa nese tempo non conseguiu desbloquear o debate da súa Constitución. Antes de darnos de conta, mentres aquí debatemos por fronteiras, independencias vas e fatuas, levando a política a un estancamento nada práctico, USA anuncia unha nova doutrina espacial destinada a acaparar os recursos do espazo para eles, e negárllos aos seus rivais. Corea do Norte posúe armas nucleares, e Irán está en camiño de telas. Rusia ameaza por segundo ano consecutivo a súas ex repúblicas con cortes que afectarán a Europa, e mentres un movemento político antioccidental érguese nos países islámicos e en Latinoamérica. O Cambio Climático xa só é negado polas empresas que serían prexudicadas polas solucións que deberían impulsarse para palialo, e polos científicos a soldo delas. A extinción de especies é mil veces máis rápida có ritmo natural, e Alaska, o Ártico, Groenlandia, o Amazonas e a Antártida tópanse en grave perigo de desaparecer, coas irremisibles consecuencias que tería. E mentres, en Europa segue embulleirada en diálogos, debates, burocracias, directivas e políticas de varios niveis. Eu sempre vin a Europa como un faro no mundo. Un territorio de razón, mais tamén de sentimento, un lugar de progreso, mais tamén de respecto ambiental, unha fonte de innovación, mais cun profundo sentido da Historia, con maiúscula. E así segue sendo. Pero se queremos que siga así, debemos mirar ao futuro, non só centrarnos no presente, e darnos de conta dos terribles desafíos, e as magníficas oportunidades que xórden ao paso. Os modelos anteriores, que garantiron o Estado do Benestar, o maior tesouro dos europeos, non serven para sostelo, e moito menos para amplialo, como é a nosa obriga igual que fixeron os nosos pais. O mundo está mudando a tal velocidade que as políticas de integración que seguimos ate agora, as economías de escala derivadas dela, xa non garanten prosperidade económica. A seguridade xurídica e legal, que atrae investimento e crecemento, vese empecida por directivas onerosas de cumprir, o que se une ao grave problema que a industria está topando na deslocalización. Aferrarnos a unha agricultura proteccionista, pechar fronteiras, fomentar unicamente a construción, provocarán en breve unha perda de competitividade que porá en perigo o Estado do Benestar. O Estado, os estados europeos, as institucións nacionais, comunitarias e locais, deben recoller a luva, e preparar a Europa para poder aproveitar as oportunidades e sortear os obstáculos que o mundo poña no camiño deste “Novo estado” que estamos construíndo. E debemos facelo de varias formas. Respectando o que somos, e o que fomos, pero sabendo o que queremos ser. Colaborando cos nosos aliados, e tendendo a man a quen non se considere como tal, pero que, no fondo, perseguen os mesmos fins que nós. A erradicación da pobreza, a estabilidade mundial, o plurilateralismo e o “fin de todos os medos”.Debemos comprender, cada un de nós como europeos, e como cidadáns do mundo, que para mellorar este mundo debemos mellorar a nosa propia casa. Non podemos axudar aos demais se non podemos axudarnos a nós. Imaxínanse que pasaría se de verdade Europa fose a primeira potencia mundial, e enfocase a súa riqueza, os seus coñecementos e súas esforzos a crear unha verdadeira Paz Mundial? Sería posíbel ver unha Pax Europea que se estendese en todas as áreas de influencia da UE, baseada na cooperación, a igualdade, o crecemento, o respecto cultura e medioambiental? Para ser esa potencia, ou unha delas (non esquezamos que nos estamos quedando atrás e Europa cada vez ten menos que dicir no contexto internacional), debemos ter claro como conseguilo. Ese camiño non pasa por protexer a agricultura, nin pola minería, nin sequera pola industria. Se debemos asegurar a creación de riqueza, o auxe dunha influencia benigna e ben entendida no mundo, e programas de erradicación da pobreza e de corrección dos problemas que causará o Cambio climático, debemos facelo creando unha economía e uns estados modernos, áxiles e preparados. Apostando por economías baseadas no coñecemento, na innovación e a ciencia, non en man de obra barata, nin en enerxías fósiles (a pesar das presións da industria petroleira e enerxética, e da enorme inercia que levamos).Porque non nos enganemos, se existe unha fonte de riqueza que vai cambiar o mundo, e pode salvalo (ou destruílo) é a ciencia e a tecnoloxía. Xa non se pode falar dunha volta ao básico, ao natural, sen mirar aos dous ou tres mil millóns de persoas que en China, India e outros países emerxentes, que queren iso mesmo que temos nós, con todo o dereito do mundo. A incorporación de tres mil millóns de consumidores aos circuítos de comercio, consumo e produción mundiais terminará por destruír o noso planeta, pero antes, deixará a Europa fóra de xogo a menos que nos preparemos para estar á altura. Relegar o noso papel a un mercado interior é imposíbel, reducir a nosa influencia exterior é un suicidio. O Estado debe modernizarse para, sen perder o seu poder, favorecer os cambios industriais, innovadores, científicos e medioambientais que marquen un camiño para Europa. E iso pasa por facer as cousas con maior rapidez, con máis seguridade de procesos clave, aproveitando o inxente capital humano e tecnolóxico que posuímos, así como os recursos que fomos acumulando durante anos, e que, de seguir consumindo como o facemos agora, se esgotarán, como esgotouse a riqueza e o poder de Roma. Europa é boa en telecomunicacións, en industria aeroespacial, en física e química, pero debemos abrir as portas a novas ciencias ao tempo que reforzamos aquelas nos que somos líderes ou estamos en cabeza. Podemos permitirnos perder o tren da nanotecnoloxía, da biotecnoloxía, da intelixencia artificial, da robótica, das enerxías renovables? Contestade unha soa vez que si podemos darnos ese luxo, e estaremos poñendo un cravo no cadaleito do Estado do Benestar. Non se trata de ser os mellores en todo, oxalá, pero si se trata de ser bos en cada área, e descubrir onde somos os mellores, topar as nosas vantaxes competitivas como nacións, como área económica e como Estado supranacional. E desenvolvelas. Repito, recalco máis ben, que iso pasa por comezar desde hoxe mesmo (e xa chegamos tarde) a potenciar a rapidez na tomar unha decisións, a desenvolver os nosos centros científicos, a mellorar a innovación das nosas universidades e empresas, a garantir o bo termino dos nosos proxectos comúns, e a mirar os novos horizontes científicos, económicos e sociais que abran as portas que Europa sexa o que ten que ser. Un punto de referencia mundial que non poida ser deixado de lado á hora de construír un mundo máis xusto, máis sostíbel e máis rico.

A maldición do unilateralismo

Joschka Fischer

Que Estados Unidos se dera de conta de que perdeu a guerra en Iraq é tal vez o dato máis transcendental da política internacional no 2006. A era do unilateralismo norteamericano fica obxectivamente acabada. Só o futuro dirá se a política exterior estadounidense vai reflectir ou non esa realidade. Por desgraza, isto significa tamén que se perdeu unha oportunidade extraordinaria. Porque só Estados Unidos -con todo o seu poder e o seu sentido de misión- tiña a capacidade de crear un novo orde mundial a principios do século XXI. Para acadalo, tería que supeditar o seu poder ao obxectivo de construír a nova orde, tal como fixo ao rematar a II Guerra Mundial en 1945. En lugar diso, sucumbiu á tentación do unilateralismo. A grandeza nacional dunha potencia mundial nace sempre da súa capacidade de definir o mundo. Se a potencia mundial o esquece, ou perde a capacidade de actuar en consecuencia, comeza o seu declive. Resulta case tentador pensar que o gran rival de Estados Unidos na guerra fría, a Unión Soviética, deixoulle coa súa brusca desaparición -da que se cumpren 15 anos- un cabalo de Troia: o agasallo envelenado do unilateralismo. Sen un cambio fundamental na conciencia política estadounidense, a amnesia unilateralista da súa política exterior terá consecuencias de gran alcance e deixará un inmenso baleiro no sistema mundial. Ningunha outra nación -nin China, nin a Unión Europea, nin India, nin Rusia- ten ese poder e ese sentido de misión necesarios para asumir o papel de Estados Unidos. Só este país podía (e potencialmente pode aínda) aunar na súa política exterior o realismo e o idealismo, o interese e a ética. Só Estados Unidos tiña unha política exterior que se propoñía como misión a liberdade e a democracia. Non sempre foi así, nin tampouco en todas partes; desde logo, non no caso de Latinoamérica. Pero, cada vez que actuou de acordo con ese principio, a súa forza e a súa vontade de buscar a cooperación internacional impulsou unha orde cuxas institucións seguen mantendo unido o mundo. A ONU, a OTAN, o FMI e o Banco Mundial, o dereito internacional público e o dereito penal internacional e ate a Europa libre e unida de hoxe son os logros supremos da política exterior estadounidense. Sinalan uns momentos históricos nos que Estados Unidos utilizou o seu poder para impulsar unha orde mundial e, ao mesmo tempo, protexer os seus propios intereses do xeito máis eficaz e sostíbel. O afastamento desta gran tradición non comezou cos atentados terroristas do 11 de setembro de 2001. Xa nos últimos anos da guerra fría, EE UU comezara a considerar todo o sistema de tratados e institucións internacionais como un obstáculo para os seus intereses. As elites responsables da política exterior vían cada vez mais ao seu país como un Gulliver maniatado e oprimido por ananos políticos, coas súas leis internacionais, os seus tratados e as súas institucións multilaterais. Os estadounidenses empezaron por valorar menos a orde mundial que eles mesmos crearan, logo o debilitaron e, por último, atacárona deliberadamente. Así, pois, o debate actual que existe en Estados Unidos sobre as consecuencias da derrota en Iraq non é todo o profundo que debería, porque, a pesar das críticas que se fan ao poder estadounidense, segue sendo unha discusión baseada no uso unilateral do poder. Ocorre tanto coas opinións da oposición demócrata como co Informe Baker-Hamilton. O que fai falta é un regreso consciente e deliberado da política exterior estadounidense ao multilateralismo. Unha mudanza de actitude que é esencial para que melloren as cousas, porque a situación en Iraq representa, sobre todo, unha derrota da orientación unilateralista de EE UU. Oriente Próximo, Corea do Norte, Darfur, África central e oriental, o Cáucaso: en ningún destes lugares pode actuar con éxito EE UU se o fai só. Non obstante, sen EE UU e o seu poder, as perspectivas de futuro en todos eses lugares son aínda máis pesimistas: con máis perigos e con máis caos. A situación é similar con respecto ao crecemento mundial, a enerxía, a xestión dos recursos naturais, o cambio climático, o medio ambiente, a proliferación nuclear, o control de armas e o terrorismo. Ningún destes problemas pode solucionarse, nin sequera conterse, de forma unilateral. Pero ningunha solución que se intente poderá chegar moi lonxe sen Estados Unidos e a súa capacidade de dirixir con decisión. O mesmo acontece co futuro do dereito internacional, o dereito penal internacional recén creado e Nacións Unidas. Se non desenvolvemos máis estas normas e institucións, a globalización tamén será cada vez máis caótica. Madeleine Albright dixo unha vez que EE UU era "o país indispensábel". Tiña razón entón, e seguea tendo hoxe. Só hai unha potencia capaz de arrebatar o posto a Estados Unidos: Estados Unidos. O que hai que saber hoxe é se súa crise de conciencia actual significa o comezo dunha volta ao multilateralismo. Volverán os estadounidenses a recuperar o espírito de 1945 ou decidirán, a pesar da lección e da decepción, manterse no seu camiño solitario? Ningunha outra potencia pode asumir o papel de Estados Unidos no mundo nun futuro inmediato. A alternativa ao seu liderado é o baleiro e o caos crecente. Agora ben, de aquí a 10 ou 20 anos, se Washington segue rexeitando as súas responsabilidades multilaterais, é posíbel que China defina as regras. Por todo isto, os amigos de Estados Unidos non son os únicos vitalmente interesados en que regrese ao multilateralismo. Dados os perigos que representa o unilateralismo para a orde mundial actual, tamén os seus inimigos están interesados.

EUROPA. LÓGRASE UNIDOS

Frank-W.Steinmeier

Durante o primeiro semestre de 2007 Alemaña asumirá por duodécima vez a Presidencia da Unión Europea. Temos perante nós seis meses repletos de traballo e de cometidos difíciles. Ao mesmo tempo consideramos que a Presidencia é unha gran oportunidade que desexamos aproveitar cos nosos socios europeos, continuando a excelente labor profesional da Presidencia finlandesa, á que expreso o meu sincero agradecemento. Para culminar con éxito a Presidencia necesitamos do apoio de todos os Estados membros, non só dos seus Gobernos senón, sobre todo, dos seus cidadáns e cidadás. Europa atópase nunha etapa difícil, pois a confianza da cidadanía na UE diminuíu. As razóns do pasado hoxe xa non abondan. Os cidadáns e cidadás esperan que en cada caso expliquemos minuciosamente o valor engadido concreto da política europea. Unha e outra vez debemos argüir a necesidade dunha política común europea. Durante a nosa Presidencia queremos recuperar parte da devandita confianza. O 50.° aniversario da sinatura dos Tratados de Roma o 25 de marzo de 1957 se cumprirá durante a Presidencia alemá. Unha boa ocasión para botar a vista atrás. E unha boa ocasión tamén para deixar patente que Europa é unha historia de éxito. A paz, a liberdade, a democracia, o benestar e a superación da división do continente: en Europa temos acadado logros que non se poden dar por sobreentendidos e polos que o mundo enteiro nos admira. Pero sobre todo debemos mirar cara adiante, pois na actualidade estamos vivindo un cambio definitivo na política europea e internacional. Os cometidos políticos principais aos que hoxe debemos enfrontarnos son a modernización económica, social e ecolóxica na era da globalización, a garantía da subministración enerxético cuns recursos cada vez máis escasos, a loita contra o terrorismo e o crime internacional organizado, a loita en favor da paz e a democracia no mundo, así como o compromiso co futuro do noso planeta. Os europeos só poderemos cumprir con éxito unha gran parte das citadas tarefas se traballamos xuntos. Superaría a capacidade dos Estados membros da UE o tratar de desenvolver ditos cometidos cada un pola súa conta. A Presidencia alemá da UE no 2007 quere contribuír a dirixir a UE máis para o futuro e os cometidos citados. A axenda da Presidencia é moi densa: forman parte das nosas prioridades os impulsos para un maior crecemento e emprego, avances na política enerxética común e na protección climática, a mellora da cooperación na loita contra o terrorismo e a criminalidade, así como asuntos de política exterior. Na cuestión constitucional e tras dous anos de intermedio de reflexión, pretendemos por de novo en marcha o proceso de reforma da UE, fixando para iso modalidades, folla de ruta e orientación do contido. Queremos conservar a esencia política da Constitución, para que a UE sexa máis transparente, máis democrática e máis eficaz. A UE tópase diante dun intre decisivo de cara ao futuro. A Presidencia alemá non poderá resolver todas as cuestións. Xa que logo é polo que tamén cooperamos estreitamente coas Presidencias seguintes portuguesa e eslovena no marco da «Presidencia a tres». Para min é de particular importancia que a nosa Presidencia emita un sinal de esperanza. O porvir alberga grandes oportunidades. Para acadar o éxito conxunto necesitamos das persoas en toda Europa. Europa se logra unidos; diso estou certo.

Ministro de Exteriores de Alemaña

«Se Escocia quere separarse...Os británicos non poden opoñerse».

Por Joe Linehan

Así rezaba o titular dun artigo do matutino británico “The Guardian”. Baseándose en dúas enquisas entre a poboación escocesa, o veterano xornalista inglés Simon Jenkins argumentaba que o estado de Europa hoxe día é o de emerxentes e modernas nacións sen Estado que están gañando o pulso, con argumentos coherentes e democráticos, aos trasnoitados estados-nacións da vella Europa. As enquisas indicaban que o apoio a unha Escocia independente chegou ao 52% do electorado e que, nos últimos 25 anos quen se ven como Scottish pasaron da metade ao 75%, mentres que quen responden British reducíronse a un 20% ­a metade que hai un cuarto de século­. O argumento central a favor de que unha nación consiga a súa independencia, separándose dos seus veciños, é que pode mellorar os beneficios materiais da cidadanía ­proveitos económicos e sociais e, ao ter un acceso máis directo aos seus representativos electos, tamén vantaxes políticas­. No caso de Escocia, a independencia suporía un goberno socialdemócrata de esquerdas o cal daría máis oportunidades para frear o avance do neoliberalismo rampante no actual Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda do Norte; suporía un parlamento que traballase a favor da paz (non de guerras como a de Iraq) e o fin da base de submarinos equipados con mísiles nucleares Trident (situado lonxe das urbanizacións inglesas), entre outros avances. E, estas vantaxes sen ter a escusa de culpar aos males á metrópole de «Londres». Para a clase política británica a situación é preocupante. Non poden recorrer nin á loita armada nin ao «terrorismo» como a escusa­ que a chaira maior do Goberno británico viaxou a Escocia en novembro coma se fóra, segundo Simon Jenkins, «unha pandilla de fidalgos españois apurándose en saír da libertinaxe de Madrid para acorar unha rebelión nas súas provincias». O obxectivo da reunión era frear o éxito do Partido Nacionalista Escocés, liderado por Alex Salmond, antes dos comicios de maio deste ano. Efectivamente, para o Goberno laborista hai que evitar que xurda un estado independente no norte do Reino Unido, o cal conlevaría a perda duns 50 escanos ­e do poder­ no Parlamento en Londres. Segundo o xornalista inglés, «calquera conato de autonomía está considerado, por parte dos reaccionarios británicos, como unha insubordinación por parte de xente que non coñece os seus propios intereses». É máis, en canto ao «territorio nacional», os paternalistas británicos (a maioría ingleses) creen, segundo Jenkins, que «o grande é fermoso se é británico (...) o pensamento único actual sostén que calquera ­escocés, galés, norirlandés ou, de feito, iraquí ou afgano­ ten que estar mellor sob a soberanía benigna de Londres. En Westminster o imperialismo segue sendo o seu modus operandi por defecto». Duras palabras procedentes dun dos decanos do xornalismo británico. «A autodeterminación é a nova política» di este columnista do “The Guardian” citando a Irlanda, Eslovaquia e os estados bálticos como estados que se beneficiaron coa súa independencia. Ademais, critica a hipocrisía do Goberno británico por estar a favor da autodeterminación para todos os demais, «chegando incluso a imporlla á antigua Iugoslavia e a Iraq e Kurdistán». E Jenkins conclúe con esta consideración: «Se os escoceses queren revogar a Lei de 1707, os británicos non poden opoñerse. A historia do último cuarto de século é que un estado non ten lexitimidade sen o consentimento dos seus territorios minoritarios (...) No debate, o poder sempre será centrípeto e a democracia sempre centrífuga. Eu prefiro a democracia».

Alemaña centrará a súa Presidencia no impulso da Constitución Europea

A política enerxética e de medio ambiente tamén estarán na axenda de Berlín.

O Goberno de Angela Merkel centrará a súa Presidencia da Unión Europea, que comezou o 1 de xaneiro, na modernización económica, social e ecolóxica da UE, pero ante todo, tentará impulsar o proxecto constitucional. Alemaña ten preparada unha ampla axenda para a súa Presidencia da UE e os países membros depositaron grandes expectativas nun país que é plenamente consciente da súa enorme responsabilidade. Tanto Merkel, como o ministro de Asuntos Exteriores, Frank Walter Steinmeier, reiteraron en numerosas ocasións que a Unión Europea e os seus 27 países membros necesitan con urxencia unha Constitución para preservar os logros acadados en todos estes anos e afrontar os retos de futuro. Para iso, Alemaña, que se mostra remisa a unha modificación do texto constitucional, quere presentar no cumio que pechará a súa presidencia de turno en xuño un calendario que impulse a Constitución e facilite a posibilidade de que esta saia á luz antes dos próximos comicios europeos de 2009. Merkel asegurou que o país actuará como "mediador" entre os distintos estados para acadar un acordo e, se ben o gabinete de Goberno prometeu que fará "todo o posíbel" para sacar adiante a Constitución, o certo é que tamén dixo que só o lograran "se aunamos nosos esforzos" porque "a situación de partida non é fácil". Esa parece ser unha das claves de Alemaña, que incluso titulou así o eslogan da súa Presidencia: "Europa gelingt zusammen", o que viría a dicir que Europa poderá funcionar e ter éxito só de se manter unida.

Enerxía ecolóxica e segura.

Outra das prioridades máximas na densa axenda da Presidencia alemá é crear unha política enerxética común e garantir un "abastecemento enerxético ecolóxico e seguro", sobre todo diante dos elevados prezos da electricidade e a enerxía e a escaseza e precariedade dos recursos naturais no planeta. Ademais, iniciará conversacións para lograr unha redución de emisións de CO2 e combater o cambio climático na Terra. Xunto a iso, Alemaña traballará contra o terrorismo internacional e o crime organizado, a defensa da paz e a democracia no mundo. Sobre estes piares baseara tamén as súas relacións exteriores. "A meta é estender o modelo europeo de seguridade e estabilidade ás rexións veciñas", dixo Steinmeier. De aí o seu compromiso cos Balcáns e a forte vixilancia do proceso de establecemento do estatus definitivo de Kosovo. Tamén serán claves a rexión mediterránea e Rusia. Alemaña está a favor de principiar as negociacións para un novo acordo de asociación con Rusia que dedique un capítulo prioritario ás cuestións enerxéticas, mais para iso terá que superar o actual veto de Polonia, que esixe que Moscova levante a prohibición sobre a carne polaca. A subministración de Rusia cobre o 30% das necesidades de hidrocarburos de Alemaña e o 25% das europeas, algo que fai do país do Este de Europa un aliado imprescindíbel para os membros da UE. O discutido proxecto do gaseoducto polo mar Báltico que suministrará a Alemaña a partir de 2008 é a mellor proba de que Berlín é partidario das relacións con Moscova. Asia Central e África serán outros territorios sobre os que a Presidencia alemá fixará con frecuencia a súa atención durante o primeiro semestre de 2007 e os seus intentos para lograr a paz en Medio Oriente non cesarán, prometeu a chanceler alemá. "A paz e a estabilidade seguen sendo a base do proceso de integración europeo", dixo Merkel, quen ten a intención de apoiarse nos seus socios da UE e do Cuarteto co fin de buscar saídas que fagan viábel unha solución global ao conflito no Medio Oriente garantindo a seguridade e o recoñecemento de Israel e da ANP.

No que fai á ampliación da UE, Merkel subliñou que nos países membros non hai un "cansazo do proceso de ampliación", e que "a comunidade segue aberta a novos estados", mais certo é que "é preciso contemplar de xeito máis intenso as capacidades de integración da Unión Europea".

Merkel, en contra do ingreso de Turquía

De todos é sabido que Merkel é remisa á posíbel adhesión de Turquía á UE, e amósase máis partidaria dunha "relación estratéxica" con ese país e está a favor da suspensión da apertura de oito dos 35 capítulos de negociación. Steinmeier, pola súa banda, anunciou en Bruxelas que a Presidencia alemá tentará abrir entre dous e catro dos capítulos non suspendidos. Por outra parte, nos seis primeiros meses de 2007 o novo presidente europeo prometeu traballar para mellorar o crecemento económico e o emprego na UE. Para logralo se propuxo un maior investimento en educación e investigación nos distintos estados membros, mais tamén unha política activa en materia de comercio exterior. Con este fin terán lugar cumios con Canadá, os Estados Unidos e Xapón, así como as negociacións sobre un acordo marco UE-China. Por último, Alemaña, Portugal e Eslovenia, estados que exercerán a Presidencia europea de turno durante os vindeiros 18 meses, deseñaron unha "presidencia tripartita", polo que moito do que Alemaña poña en marcha o próximo semestre, terminará sendo efectivizado por Portugal e Eslovenia.

Romanía e Bulgaria únense desde hoxe á familia europea

A Unión Europea conta a partir de hoxe, 1 de xaneiro de 2007, con dous novos socios, Romanía e Bulgaria, que aportan ao club comunitario unha poboación de 30 millóns de habitantes e converterán á Unión nun espazo de case 500 millóns de europeos. Coa incorporación das dúas ex repúblicas socialistas, a UE pon punto final á súa quinta ampliación, iniciada tralo fin da guerra fría, culminada en maio de 2004 coa entrada de dez novos membros do centro e este de Europa e considerada o símbolo da reunificación do Vello continente. A aposta de ampliación para o Este foi de tal envergadura que a UE tivo que idear unha reforma institucional para poder funcionar eficazmente con 27 membros, reforma recollida no Tratado constitucional agora en stand-by polo rexeitamento de Franza e os Países Baixos a ratificar o texto. De aí que a chegada de Bulgaria e Romanía coincida coa persistencia do debate sobre a capacidade da UE para seguir aumentando de tamaño e a urxencia de facer as reformas necesarias para xestionar un club cada vez máis numeroso. "Non podemos ampliar a UE eternamente sen reformar as institucións", advertía o pasado mes de setembro o presidente da Comisión Europea, Durao Barroso, certificando así que non haberá máis ampliacións ate que se chegue a un acordo sobre a Constitución Europea. Esta tese e o endurecemento das condicións para os candidatos futuros foi asumida tamén polos Xefes de Estado e de Goberno no cumio celebrada en Bruxelas a medidados de decembro, na que se condiciona a ampliación á capacidade da UE para integrar novos membros. Pero ademais da delicada situación que vive a propia UE, a adhesión de Romanía e Bulgaria prodúcese sob estritas medidas de vixilancia e control sen precedentes en anteriores ampliacións. De feito, as lagoas que os dous novos socios teñen en ámbitos tan delicados como a loita contra a corrupción e o crime organizado, o control dos fondos estruturais e as axudas agrícolas ou a seguridade alimentaria, levaron ao Executivo comunitario a establecer un rigoroso mecanismo de cooperación e verificación dos progresos nestas áreas. Xa que logo, a Comisión Europea informará regularmente ao Parlamento e ao Consello dos avances que, se foran considerados insuficientes, poderían derivar no establecemento de cláusulas de salvagarda. Tanto Bulgaria como Romanía deberán render contas cada dous anos ate que cumpran plenamente os obxectivos nas áreas mencionadas. O primeiro informe terá que presentarse antes do 31 de marzo de 2007. Así mesmo, para garantir un uso correcto dos fondos estruturais e de cohesión, sobre os dous novos socios pesa a ameaza de Bruxelas de cancelar os pagamentos se houbera sospeitas de irregularidades, fraudes ou prácticas corruptas. É máis, se no momento en que se produza a adhesión non se logrou probar un sistema eficaz para a xestión dos fondos, a Comisión Europea reducirá o fluxo de fondos previsto para 2007. No ámbito da saúde animal, aplicouse xa restricións ás carnes e lácteos procedentes de Romanía e Bulgaria por non cumprir todos os requisitos necesarios para venderse nos mercados europeos. En todo caso, ao cabo de tres anos, estes produtos en cuestión deberán de estar listos para a súa comercialización no resto da UE porque, do contrario, será prohibida a súa produción. Ademais, a Comisión Europea advertiu de que ve "importantes deficiencias" en materia de seguridade aérea en Bulgaria e activou unha cláusula de salvagarda que exclúe ás 15 aeroliñas búlgaras das vantaxes do mercado europeo, pero decidiu aprazar ate finais de febreiro a decisión sobre se inclúe ou non na 'lista negra' e prohíbe voar na UE a ditas compañias. Non obstante, o aspecto máis controvertido da incorporación dos dous novos membros será o da libre circulación de traballadores romaneses e búlgaros no mercado laboral europeo. Os Gobernos do resto de Estados membros teñen pleno dereito a establecer restricións temporais á entrada de man de obra durante un período máximo de sete anos e algúns países, como España, xa anunciaron a súa intención de facelo polo menos durante dous. Aínda que a Comisión Europea se mostra comprensiva cun asunto moi sensible, lembra que a temida onda de 'fontaneiros polacos' esgrimida durante a anterior ampliación carecía de fundamento porque, nin se producíron as avalanchas por algúns vaticinadas nin a chegada de traballadores do Este prexudicou as economías europeas. Máis ben ao contrario , Bruxelas sostén que alí onde non foi limitada a entrada de man de obra procedente dos novos Estados --como foi o caso do Reino Unido e Irlanda-- o crecemento económico foi superior ao resto de países que si estableceron moratorias.

Dous comisarios, 53 deputados

Converter a Romanía e Bulgaria en membros de pleno dereito da UE terá tamén o seu reflexo nas institucións comunitarias. A partir de xaneiro o colexio de comisarios que encabeza o portugués Jose Manuel Durao Barroso, terá dous membros máis: o romanés Leonard Orban, que se encargará da carteira de Multilingüísmo, e a búlgara Meglena Kuneva, que asumirá a de Protección ao consumidor. Mentres, a Eurocámara sumará aos 732 escanos que ten actualmente, 35 eurodeputados romaneses e 18 búlgaros. Foi precisamente o Parlamento Europeo o que, ao dar a benvida aos novos socios, pediulles seguir realizando progresos para minimizar o risco de cláusulas de salvagarda. Entre outras cousas, a Cámara de Estrasburgo expresou a súa preocupación polas condicións dos centros de acollida infantís, de discapacitados e doentes mentais en Bulgaria, país ao que tamén se reclama o peche de dúas unidades da central nuclear de Kozloduy. No caso de Romanía, a Eurocámara puxo o acento nos dereitos das minorías esixindo a Bucarest a aprobación dunha lei que protexa especialmente a romanís e húngaros. "Europa medra e se alonga. Europa celebra esta ampliación", proclamou o Durao Barroso no recente cumio europea de Bruxelas durante a cal a capital europea celebrou, en ambiente festivo fronte a un enorme pastel representando o mapa da Unión Europea, a adhesión de Bulgaria e Romanía. "Benvidos a casa", dixo graficamente Durão Barroso.