Os nacionalistas escoceses poñen a independencia na axenda

A posible victoria do SNP nas eleccións de hoxe en Escocia devolveu a cuestión da independencia ao debate político coa súa promesa dun referendo de autodeterminación.

Os comicios poden traer a debacle laborista.

Soledad Galiana Edimburgo

Se hai un actor que se identifica mellor coa figura do axente de intelixencia británica James Bond este sería Sean Connery. Sen embargo, aí acaban todas as coincidencias entre o imaxinario axente ao servizo da coroa británica e o actor escocés. Durante anos Connery cedeu a súa imaxe e parte da súa fortuna ao Partido Nacional Escocés (SNP) e á idea dunha Escocia independente. Recentemente afirmou que non abandonará o seu exilio nas Bahamas ate que Escocia sexa libre, unha posibilidade non tan remota se confírmanse os resultados das enquisas de cara á eleccións de hoxe que apuntan a que o SNP será o principal socio nunha coalición de goberno.

Non é esta a primeira vez que as enquisas apuntan a unha victoria do SNP. Nos comicios de 2003, todo apuntaba a un incremento no voto dos nacionalistas escoceses, expectativa que quedou nunha gran desilusión para os defensores do dereito de autodeterminación. Xa entón, como agora, todo xiraba en torno á chamada cuestión constitucional, isto é: o dereito dos escoceses a decidir o seu futuro político fóra de Gran Bretaña, unha posibilidade que o SNP introduciu no seu programa electoral co compromiso de organizar un referendo sobre a independencia de Escocia para 2010. Unha vez máis, o laborismo, ao que as enquisas predin uns resultados desastrosos, optou pola táctica do medo para intentar evitar ou polo menos «aguar» a victoria nacionalista. A esta estratexia uníronse algúns sectores financeiros e mediáticos. Cento cincuenta banqueiros, empresarios e xornalistas emitiron unha declaración conxunta asegurando que un proxecto independentista sería daniño para Escocia.

Claro está que a proximidade dos asinantes co Partido Laborista é evidente e que a declaración pretende contrarrestar os apoios que desde o mundo empresarial recibiu o SNP, coma o do coordinador do Banco de Escocia, a quinta entidade bancaria máis grande do mundo, George Mathewson. Nunha enquisa de opinión publicada onte por ''The Guardian'' albíscase un incremento no voto laborista tras un mes no que a mensaxe do partido de Goberno en Londres e Edimburgo dedicouse exclusivamente a atemorizar ao electorado cunha posible hecatombe económica se decíden apoiar o proxecto independentista escocés, que o primeiro ministro británico, Tony Blair, describiu como «desastroso nas súas consecuencias e reaccionario na súa alma».

Os resultados da enquisa mostran que o apoio ao Partido Laborista incrementouse en cinco puntos a partir da última enquisa deste tipo, a principios de abril, para acadar un 32%. Entre tanto, o SNP mantense á cabeza, cunha intención de voto dun 34%. O problema é que a modalidade de voto en Escocia, que permite nestas eleccións rexionais a transferencia de voto, pode volver a roubarlle o goberno ao SNP. Por suposto, tamén hai que ter en conta a participación do electorado, e o SNP confía en que o incremento no número de votos lle beneficiara, xa que a principal dificultade do laborismo é motivar ás súas seguidores. Enquisas de opinión e tácticas extremas aparte, o que a estratexia laborista descobre é que o período de control laborista da realidade política escocesa chegou ao seu fin.

A pesar da presenza de escoceses en posicións executivas no goberno británico -Gordon Brown en Finanzas e posiblemente para o próximo mes primeiro ministro británico, e John Reid, ministro do Interior- os laboristas non conseguiron convencer ao electorado escocés de que os poderes dos que goza o seu Executivo autonómico son suficientes. Os escoceses parece que xa tiveron bastante de promesas e esquecementos. Este vai ser un voto de castigo, pero tamén de advertencia. Moitas son as causas da esperada debacle laborista e, en certa maneira, o sentimento en Escocia non deixa de reproducir o do resto do electorado de Gran Bretaña: o paternalismo e a arrogancia laborista, xunto coa crise persistente na sanidade e educación, marcan a perda de voto do partido de Blair. E, unha vez máis, a guerra de Iraq volve á palestra. Nesta última cuestión todos están de acordo. Tanto é así que durante un programa da BBC no que os líderes dos catro partidos principais debatían esta cuestión, o actual líder laborista en Escocia, Jack McConnell, suplicaba ao electorado que non deixarán que esta cuestión emborronara a súa elección e particularmente «a nosa perspectiva da importancia económica da Unión (con Inglaterra e Gales) nos últimos 300 anos».

Onde o laborismo non quere discutir a cuestión de Iraq no contexto da soberanía escocesa, Alex Salmond, o líder do SNP cree que é esencial identificar ambas cuestións, porque «temos unha responsabilidade como escoceses, dixemos que non queriamos esta guerra. Esa foi a nosa petición». Se o SNP gañará, espérase que forme goberno cos Demócratas-Liberais. Para os labo- ristas, o futuro non albíscase prometedor, xa que todo augura que ademais da posibilidade da derrota en Escocia podería sufrir a perda de ate quinientas concellalías nas eleccións locais en Inglaterra, e a necesidade de establecer un pacto cos nacionalistas galeses de Plaid Cymru no Parlamento autonómico de Cardiff.

táctica do medo

O laborismo, ao que as enquisas outorgan uns resultados desastrosos, optou, unha vez máis, pola táctica do medo para intentar evitar ou «aguar» polo menos a posible vitoria nacionalista. «É hora de que Escocia faga uso do seu dereito a exercer unha consulta directa» O pasado 1 de maio conmemorábanse trescentos anos da unión entre Escocia e Inglaterra. O que Inglaterra non conseguira pola forza, logrouno como consecuencia dunha crise económica que condenaba a Escocia á pobreza. Sen embargo, as celebracións polo que naquel entón os escoceses consideraron un acordo favorable, foron mínimas en momentos nos que a esixencia do recoñecemento do dereito dos escoceses á autodeterminación se renova de cara ás eleccións autonómicas e municipais que se celebrarán hoxe e como resultado da creación de foros de discusión e campañas de apoio á independencia.

Un destes foros, quizais o máis coñecido, é Independence First -Primeiro a Independencia-, que se constituíu, en principio, como un foro de debate en internet en setiembre do 2004 e consolidouse como organización en febreiro do 2005. Independence First deu os seus primeiros pasos cunha campaña exclusivamente dedicada a reclamar un referendo sobre a independencia de Escocia e a conseguir e promocionar a idea de «a saída de Escocia do Reino Unido».«Creemos que despois dos trescentos anos de unión británica, é hora de que Escocia faga uso do seu dereito a exercer unha consulta directa sobre o seu futuro constitucional», asegura Keri Coull na páxina web de Independence First. Engade que o deseño político do Estado debe ser tamén decidido polos escoceses a través dun referendo posterior á declaración de independencia.

Independence First reúne a un amplo número de representantes políticos de distintos partidos escoceses. A partir do Scottish National Party (SNP), ao Partido Socialista Escocés, os Verdes escoceses, e o Partido de Escocia Libre, xunto con músicos, escritores, académicos e autores. A vaticinada vitoria do Scottish National Party dará un novo impulso á campaña, coa proposta dun referendo de autodeterminación, que o líder nacionalista Alex Salmond aclarou que podería ser reversible se nun momento dado os escoceses deciden volver á unión con Inglaterra, nun prazo de tres anos. Curiosamente, as ansias independentistas dos escoceses toparon resposta en Londres, onde un grupo de manifestantes reclamou a creación dun Parlamento autonómico inglés. Recolleron 2.000 sinaturas e definiron a unión con Escocia de 1707 como o día en que morreu «a identidade inglesa, a independencia e o Parlamento inglés». Ate agora, unha protesta deste tipo era inédita en Inglaterra. Claramente, a creación de parlamentos autonómicos en Escocia e Gales, e a Declaración de Downing Street no 1993, recoñecendo o dereito de autodeterminación dos norirlandeses, cambiou a percepción non só dos escoceses e galeses, senón tamén dos ingleses, sobre a identidade británica. A estratexia desenvolvida polos laboristas de crear parlamentos autonómicos para acallar e debilitar as demandas nacionalistas serviu para reavivar as demandas de ambas nacións e o seu desexo pola independencia política, e levou aos ingleses a preguntarse porqué deputados escoceses poden decidir sobre o seu día a día cando eles non teñen voz no Parlamento escocés.