sexta-feira, setembro 03, 2010
quinta-feira, setembro 02, 2010
Oriente Medio: Europa á marxe. Por Yossi Beilin
Por Yossi Beilin, presidente da Iniciativa de Xenebra e ex ministro de Xustiza israelí
La Vanguardia - 02/09/10
.A inexistencia dunha base clara para as conversacións desempeñou un papel importante nese fracaso. Esta vez, atopámonos ante un intento estadounidense de renovar os esforzos por alcanzar un acordo sobre o estatuto permanente; pero, como non foi posible acordar unha base entre as partes, creouse un brillante invento diplomático que non ten precedentes: cada parte chegará á mesa de negociación sobre unha base diferente. Israel farao a partir da concisa invitación realizada pola secretaria de Estado Hillary Clinton, mentres que os palestinos acudirán sobre a base das detalladas indicacións, coa súa plétora de apéndices, do Cuarteto (Estados Unidos, Rusia, Unión Europea e Nacións Unidas). Este acordo quizá sexa o bastante viable para permitir o encontro do 2 de setembro en Washington; pero, polo que fai ao segundo encontro, todo o proceso queda envolvido en dúbidas e o seu colapso non deixa de ser unha posibilidade constante. Xa habemos visto que a celebración dun cume estadounidense-israelí-palestina, como a que tivo lugar en Nova York hai exactamente un ano, non contribuíu en absoluto ao proceso, e a falta dunha base común podería facer que o cume deste ano concluíse coa mesma frustración. Se a única contribución europea a esta rolda de conversacións é crear unha base ficticia para as negociacións, sería preferible que Europa desistise de levar a cabo calquera contribución. Con todo, non hai ningunha razón para que as partes confórmense con iso. Europa pode achegar á solución do conflito moito máis que as súas contribucións financeiras á Autoridade Palestina.
Debo admitir que non entendo por que o Goberno de Obama está a distanciar a Europa das negociacións. Á fin e ao cabo, as principais etapas do proceso durante o últimos vinte anos tiveron lugar en Europa, e Europa dedicou tempo, experiencia e recursos aos esforzos por resolver o conflito máis duradeiro do mundo desde o final da Segunda Guerra Mundial: a conferencia de Madrid foi a que iniciou todo o proceso (cunha intensa implicación estadounidense); París albergou a firma do acordo económico entre Israel e os palestinos; e os compromisos máis importantes de cuantos alcanzaron israelís e palestinos conseguíronse en Oslo e Xenebra, que non forman parte da Unión Europea (o primeiro intento empezou de maneira oficiosa e logo fíxose oficial; o segundo intento foi informal e aínda non se ha oficializado). O presidente Obama sabe cal será a solución do conflito. É consciente da ampla experiencia europea neste sentido. Sabe que a Europa se lle pedirá que participe no tres problemas internacionais máis importantes que leva o acordo palestino-israelí: financiar o acordo, participar na forza multinacional que establecerá o Estado palestino e proporcionar axuda para absorber aos refuxiados palestinos. Será difícil pedir aos europeos que se involucren en todos estes ámbitos se os Estados Unidos de Obama expúlsanos do propio proceso.
A cuestión non se resolverá cunha invitación illada axunta cume. Resulta vital para Europa estar constantemente implicada nas conversacións, e semellante implicación podería porse en práctica, entre outras formas, seguindo o formato da conferencia de Madrid. En tales conversacións, ás que asistiron representantes de 13 países árabes e de moitos países do mundo, os europeos desempeñaron un papel fundamental e foron decisivos á hora de facer avanzar colaboracións que non tiveron unha repercusión menor nas conversacións bilaterais. Europa non debería verse obrigada a mendigar un papel neste proceso político renovado; senón que, pola contra, Estados Unidos e as partes terían que pedirlle que desempeñase un papel crave.
quarta-feira, setembro 01, 2010
Europa non existe. Por Ramón Lugrís
.
Nunha entrevista pubricada en El País en xaneiro pasado, a senadora italiana Emma Bonino dicía que a esencia de Europa é a que defendían os fundadores da Unión: o Estado-nación e o nacionalismo non só son inadecuados para se enfrentaren aos retos presentes, senon que son un perigo. O nacionalismo é sempre portador de guerras – afirmaba – e o presente escaso sentimento de pertenencia a Europa pode desembocar novamente nos nacionalismos, nos localismos, que debilitan a idea de Europa. Mais a opinión de Emma Bonino, que é a opinión de todo europeísta, apunta só a unha das dimensións do europeísmo : a dimensión de sentirse europeo como algo superior ao sentimento nacional. A ausencia dese sentimento – deixando aparte algúns grupos moi minoritarios, fudamentalmente intelectuais – é consecuencia de que nunca, desde que se puxeron os alicerces da Unión, se ensinou nas escolas dos nosos países a historia desde unha perspectiva europea. A Historia continuou e continua sendo a historia das nacións que compoñen o mosaico europeo. E nen mesmo a xeografía se interpreta como a xeografía dunha comunidade (non houbo moitos mestres como Otero Pedrayo que, por exemplo, daba en Compostela un curso sobre o Danubio como nexo xeográfico, histórico e cultural de Europa que xustificaba o proxecto da unión).
Mais a idea de Europa que tiñan os fundadores da Comunidade do Carbón e do Aceiro tiña outra dimensión: a de integrar, nun sistema federal, non só as vellas nacións europeas, senon tamén ás entidades subestatais componentes daquelas nacións. Entidades que poderían desenvolver, por exemplo, unha acción internacional como a que, aplicada ao caso de Galicia, estuda exhaustivamente Xulio Ríos no seu recente librosobre a paradiplomacia. Tamén esa dimensión do europeísmo está sendo atacada polos partidarios do statu quo “nacionalista”. Un síntoma preocupante é, por exemplo, a reacción do Presidente do Goberno español á sentencia do Constitucional sobre o Estatuto de Catalunya, cando dixo que a sentencia representa o final do proceso “de ampliación da descentralización política”. Quer dicir que o presente “Estado das autonomías” é o modelo definitivo. Qué lonxe están os días nos que se falaba de federalismo e ata de federalismo asimétrico.
Salvador de Madariaga deixara dito que Europa existiría cando ésta estivera presente na conciencia dos europeos e que Europa tiña que nascer, e nascería, cando os españois dixeran noso Chartres, os ingleses, nosa Cracovia ou os italianos, nosa Copenhague. Vista a situación actual da Unión Europea, non só é que aquel momento nunca chegou, senon que a conciencia europea está en retroceso. Sempre foi raro, mais hoxe é pouco menos que inconcebible que alguén diga, como lle ouvín dicir hai anos a un célebre presentador da TV británica, “eu son un europeo veciño de Londres”.
.
quarta-feira, junho 16, 2010
Jorge Semprún e a Memoria de Europa
http://www.rtve.es/contenidos/enportada/semprun-memoria-de-europa-guion.pdf
E aquí podes descargar o video completo:
http://www.megaupload.com/?d=2XCI3WCI
sexta-feira, maio 21, 2010
Europa avanza sonámbula cara ao declive
Por Timothy Garton Ash
22/05/2010
Pode rescatarme alguén do europesimismo? Había décadas que non me sentía tan deprimido sobre a situación do proxecto europeo. A eurozona está en perigo de morte. A política exterior europea avanza ao paso dun caracol bébedo. O poder estase a trasladar a Asia. Os motores históricos da integración europea non funcionan ou están resoplando. Os líderes europeos reordenan as tumbonas no Titanic, mentres dan leccións de navegación oceánica ao resto do mundo. A crise da eurozona non fixo máis que empezar. Aos mercados de débeda non lles convenceu nin sequera o rescate "decisivo e esmagador" de Grecia a semana pasada. O único que lles animou un pouco foi a vontade do Banco Central Europeo de empezar a comprar bonos do goberno da eurozona; pero aos gregos e os portugueses segue saíndolles moito máis caro pedir prestado que aos alemáns. Un destacado estratega do mercado de débeda dime que agora ve dúas alternativas: ou a eurozona avanza cara a unha unión fiscal, con maior perda de soberanía dos Estados membros e unha drástica redución do déficit imposta por esa limitación externa, ou algúns dos Estados membros máis débiles caerán en bancarrota, dentro da eurozona ou saíndose dela. Nese momento o capital fuxirá, aínda máis que até agora, dos débiles aos fortes, é dicir, da eurozona a outros lugares e, dentro dela, a Alemaña.
.
As repercusións políticas tanto nacionais como internacionais destas dúas vías son sanguentas (en Grecia, o son xa literalmente). As tensións nas sociedades europeas aumentarán, pero tamén entre uns Estados e outros. En especial, é inevitable que aumente o resentimento con respecto de Alemaña, a potencia central do continente, faga o que faga: tanto se impón unhas condicións estritas para aceptar a unión fiscal, mentres financia o risco doutros gobernos, coma se deixa que Grecia e Portugal se vaian ao traste, co consecuente incremento da fuga de capitais cara a Alemaña. No mellor dos casos, se o vello modelo de avanzar na integración a base de crise, a base de responder os retos, volve funcionar, Europa estará preocupada por resolver os seus problemas económicos e financeiros internos durante anos. As grandes potencias do século XXI, as actuais e os emerxentes -Estados Unidos, China, Brasil e Rusia-, xa tratan as pretensións europeas de ser un actor importante no escenario mundial cunha actitude raiana no desprezo. O acordo mínimo logrado o ano pasado no cumio de Copenhague sobre o cambio climático, un tema no que Europa asegura estar en vanguarda, alcanzárono Estados Unidos, China, India, Sudáfrica e Brasil. Europa non estivo nin na sala de reunións.
.
Copenhague foi unha chamada de atención coa que Europa non se espertou. As dúas figuras que a UE escolleu para representala no mundo son practicamente descoñecidas fóra de Europa. Nunha reunión recente en St.Antony's College, na Universidade de Oxford, o columnista especializado en asuntos internacionais de The New York Times Thomas Friedman dixo con ironía que non sería capaz de recoñecer ao presidente do Consello Europeo "nin aínda que se me sentase no colo". A nova Alta Representante da UE para a política exterior e de seguridade, Catherine Ashton, pode manexar con eficiencia a burocracia de Bruxelas, pero, cando se fala cos funcionarios do sector alí, dáse un de conta do difícil que vai ser construír un servizo exterior europeo. Pequín, Moscova, Nova Deli e Washington non están a esperar con ansiedade. Para eles, a vida está noutra parte. Os Estados Unidos de Barack Obama está preocupado pola súa propia construción nacional, e logo por Oriente Próximo e China. O novo primeiro ministro británico recibiu unha chamada telefónica do presidente e unha referencia eloxiosa á "relación especial", pero Obama non ten ningún apego sentimental ao Vello Continente. A súa pregunta a Europa é: "Que podedes facer hoxe por nós?".
As novas xeometrías do poder mundial descríbense con siglas como BASIC (Brasil, Sudáfrica, India e China), BRIC (Brasil, Rusia, India e China) e IBSA (India, Brasil e Sudáfrica). En parte é unha forma de adiantarse a acontecementos que quizais non se produzan, pero no mercado da xeopolítica, como nos mercados financeiros, as expectativas son tamén realidades. A Unión Europea segue sendo a maior economía do mundo. Posúe enormes recursos de poder duro e brando, moi superiores aínda aos das grandes potencias emerxentes. Pero a tendencia non lle favorece, e non emprega nin moitísimo menos todo o peso que ten. Se aínda quere influír no mundo e beneficiar aos seus cidadáns, debe estreitar a diferenza entre as súas posibilidades e a súa poder real. Pero non o está facendo. Por que?
A partir de 1945, durante máis de 50 anos, houbo cinco grandes forzas que impulsaron o proxecto europeo. Eran as seguintes: o recordo da guerra, un recordo persoal moi inspirador que se prolongou até a xeración de Helmut Kohl e François Mitterrand; a ameaza soviética contra Europa occidental e o desexo dos pobos do centro e o leste de Europa de escapar do dominio soviético cara á liberdade e a seguridade; o apoio estadounidense á integración europea, como reacción a esa ameaza soviética; a República Federal de Alemaña, que quería rehabilitarse tras o nazismo dentro da familia europea e obter o apoio dos seus veciños europeos á unificación alemá; e Francia, coa súa dobre ambición dunha Europa forte pero dirixida por Francia. Estas cinco forzas están hoxe desaparecidas ou enormemente debilitadas. En cambio, temos unha serie de novos argumentos para xustificar o proxecto. Estes argumentos son os retos de alcance mundial -como o cambio climático e o sistema financeiro globalizado- que teñen repercusións cada vez máis directas nas vidas dos nosos cidadáns e a aparición das novas grandes potencias dun mundo multipolar. Nun mundo de xigantes, é útil ser un xigante. Pero un argumento, un fundamento intelectual, non é o mesmo que unha forza impulsora emocional, baseada na experiencia persoal directa e o sentimento dunha ameaza inminente. Na Europa de hoxe non temos esas cousas. Desde o punto de vista do nivel de vida, da calidade de vida, a maioría dos europeos está mellor que nunca. Non se dan conta de até que punto teñen que cambiar radicalmente as cousas para que nada cambie.
Faría falta un novo Winston Churchill para explicar isto a todos os europeos, coa poesía daquel "sangue, suor e bágoas". No seu lugar, temos a Angela Merkel, Nicolas Sarkozy, Silvio Berlusconi e agora David Cameron. A nova coalición liberal conservadora de Reino Unido está a dar uns primeiros pasos construtivos e alentadores en Europa. O martes, o novo ministro de Facenda, George Osborne, tragouse a directiva proposta en Bruxelas sobre fondos de risco con toda a elegancia dun viaxeiro da Inglaterra victoriana cando tiña que comerse un prato de ollos de cordeiro na tenda dun beduino (o Goberno británico confía aínda en lograr que a directiva se modifique no Parlamento Europeo). O xoves e o venres, Cameron dedicou a súa primeira viaxe ao estranxeiro como primeiro ministro a visitar aos seus novos colegas en París e Berlín. Pero, aínda que Reino Unido non sexa o freo europeo que lle gustaría á maioría dos membros conservadores do Parlamento, tampouco vai ser o motor.
.Esperta, Europa!
quarta-feira, abril 14, 2010
Ai, Europa! Por Camilo Nogueira
Sem deixar de lado os fratricídios “tão injustos e ruíns e pouco heróicos como crueis e ferozes” que fazem parte da história do continente, Bauman formulou uma visão complementar, achando que a identidade da Europa sempre respondeu à tendência a ir correndo detrás de uma identidade que se mantinha teimudamente por diante dos seus perseguidores. Estaria sempre pugnando por achegar-se a um estado que acreditava bó e desexábel, definindo-se mais que por qualquer outra das suas características, polos valores que os europeus apreciam, adquirindo o seu sentido só se incluem a todo mundo e se aplicam à humanidade no seu conjunto.
Tzvetan Todorov, em Lê noveau desordre mondial, situou os valores dessa identidade na racionalidade, a justiça e a democracia. A racionalidade, apesar dos actos irracionais que cobrem a sua história, indo a Europa que existe por detrás da que quereria ser, permanecendo duradoiramente a crítica e o descontentamento. A justiça, que mostra o seu verdadeiro valor quando se utiliza contra os veredictos da razão do momento e revela a sua verdadeira força quando a sociedade é acusada de injustiça, inequidade, favoritismo, falcatruadas ou tendenciosidade, sendo a sociedade justa quando não se cré suficientemente justa. A democracia, com a consciência de uma sociedade autónoma ter como sustento a vontade dos seus membros vivos, significando que a tarefa do cidadãos nunca está completa e que “a democracia se fundamenta na liberdade dos cidadãos e estes baseiam a sua confiança em serem livres.
Ao igual que as instituições estatais, a UE evoluiu guiada por valores e interesses concretos e sujeita à incerteza sobre o final da aventura. Para alumiar o sentido do caminho e os objectivos e resultados da construção, Bauman para mentes em Reinhard Kosseleck utilizando a metáfora do porto de montanha: “como os nossos ancestros há três séculos estamos na costa arriba de um porto de montanha polo que nunca subíramos, de maneira que não temos ideia de que tipo de vista teremos ao chegar ao cume. Só quando cheguemos (se o fazemos) e vejamos a paisagem do outro lado será o momento de mover-nos, mais que empurrados, atraídos cara adiante polas visões, os propósitos e os destinos que escolhimos”. Nen siquer temos os conceitos com que expressar o que esperamos, formando-se com a prática da escalada e não antes, sem que isto queira dizer que os escaladores devam deter-se. No caso dos europeus, rematava, “é mui pouco provável que que se detenham” conhecendo esperanças “que não são em absoluto vás, que estão enraizadas na sua vida diária e que se manifestam de maneira mais temível nos momentos de crise”, lembrando as manifestações de 15 de Fevereiro de 2003 contra a guerra de Iraque. Só assim se poderan manter os valores que alumian as ambições e as búsquedas da Europa, dixo lembrando a Kafka quando deixou escrito sobre o porvir, a modo de premonição, advertência e estímulo, que se entras na casa e percorres corredores, abres portas, sobes pisos, “e não encontras nada”, deves esforçar-te e seguir subindo a escada: “entanto que não deixes de subir não se terminam os degraus: crescem baixo os teus pés que sobem”.
Neste momento de crise global provocada pola política económico-financeira e o militarismo impostos desde Washington e Wall Street, quando desde campos muito diversos e contraditórios o posto em causa não são esses centros de poder senão, paradoxalmente, o modelo de convivência da UE e mesmo o seu carácter de primeira potência económica mundial, é bó lembrar a esperançada ânsia de Jürgen Habermas reclamando em Ay, Europa! uma União política que não deixe “o campo livre à dinâmica dos mercados desatados”, numa simples zona de comércio livre, e disponha da capacidade para tomar decisões na política exterior, desempenhando junto com os demais actores mundiais um papel na cena internacional, no marco da ONU, desprendendo-se de EEUU, o “sócio superior”, e permanecendo fiel a suas ideias sobre o direito internacional.
terça-feira, fevereiro 16, 2010
A creación dun "eurocaos"
Por Paul Krugman, profesor de Economía na Universidade de Princeton e premio Nobel de Economía 2008. © 2010 New York Times News Service.
Ultimamente, as noticias financeiras han estado dominadas por crónicas de Grecia e doutros países da periferia europea. E con razón. Pero inquietoume a información que se centra case exclusivamente nas débedas e no déficit europeos, co que dá a impresión de que todo se reduce ao malgaste gobernamental (o cal lle dá a razón aos nosos falcóns do déficit, que queren recortar drasticamente o gasto a pesar de enfrontarnos a un paro masivo e pon a Grecia como exemplo do que pasará si non o facemos). Pero a verdade é que a falta de disciplina fiscal non é a única, nin a principal, fonte de problemas de Europa, nin sequera en Grecia, cuxo Goberno, efectivamente, si foi irresponsable (e ocultou a súa irresponsabilidade con contabilidade creativa). Non, a verdadeira historia que está detrás do eurocaos non se basea no malgasto dos políticos, senón na arrogancia das elites; concretamente, as elites políticas que instaron a Europa a adoptar unha moeda única moito antes de que o continente estivese preparado para un experimento deste tipo. Fijémonos no caso de España, que en vésperas da crise parecía ser un cidadán fiscal modelo. As súas débedas eran baixas: un 43% do PIB en 2007, en comparación co 66% de Alemaña.
Tiña superávit orzamentario. E a súa regulación bancaria era exemplar. Pero co seu clima cálido e as súas praias, España era tamén a Florida de Europa e, do mesmo xeito que Florida, experimentou un enorme auxe inmobiliario. O financiamento deste boom proviña principalmente do estranxeiro: houbo entradas xigantescas de capital procedentes do resto de Europa, en especial de Alemaña. A consecuencia foi un crecemento rápido combinado cunha inflación significativa: entre 2000 e 2008, os prezos de bens e servizos producidos en España aumentaron un 35%, en comparación cun incremento de só un 10% en Alemaña. Debido á subida dos custos, as exportacións españolas foron perdendo competitividade, pero a creación de emprego seguiu sendo forte grazas ao boom inmobiliario. E entón estalou a burbulla. O paro en España experimentou un drástico repunte, e o orzamento incorreu nun profundo déficit. Pero a avalancha de números vermellos -que estivo provocada en parte pola forma en que a depresión reduciu os ingresos e en parte polo gasto de emerxencia para limitar os custos humanos da depresión- foi unha consecuencia, non a causa, dos problemas de España. E non hai moito que o Goberno español poida facer para mellorar as cousas. O principal problema económico do país é que os custos e os prezos desmarcáronse dos do resto de Europa. Si España seguise tendo a súa antiga moeda, a peseta, podería remediar rapidamente o problema cunha desvalorización (por exemplo, reducindo o valor da peseta un 20% con respecto a outras divisas europeas). Pero España xa non ten o seu propio diñeiro, o que implica que só pode recuperar a súa competitividade mediante un lento e doloroso proceso de deflación. Agora ben, si España fose un estado de Estados Unidos e non un país europeo, a situación non sería tan mala. En primeiro lugar, os custos e os prezos non se haberían desmadrado tanto: Florida, que, entre outras cousas, podía atraer libremente a traballadores doutros estados e manter baixos os custos da man de obra, nunca experimentou nada remotamente parecido á inflación relativa de España. E en segundo lugar, España recibiría unha gran cantidade de apoio automático na crise: o sector inmobiliario de Florida pasou da expansión á recesión, pero Washington segue enviando os cheques da Seguridade Social e do Medicare. Pero España non é un estado de Estados Unidos e, por tanto, está metida nunha boa lea. Grecia, naturalmente, está nunha lea aínda peor, porque os gregos, a diferenza dos españois, foron realmente irresponsables desde o punto de vista fiscal. No entanto, Grecia ten unha economía pequena, cuxos problemas importan principalmente porque se están estendendo a outras economías moito máis grandes, como a de España. Así que a orixe da crise é a inflexibilidad do euro, e non o gasto financiado co déficit. Nada disto debería estrañarnos demasiado. Moito antes de que nacese o euro, os economistas advertían de que Europa non estaba preparada para unha moeda única. Pero fíxose caso omiso destas advertencias e produciuse a crise . E agora que? A disolución do euro é practicamente impensable, por meros motivos prácticos. Como di Barry Eichengreen de Berkeley, un intento de reintroducir unha moeda nacional desencadearía ?a nai de todas as crises financeiras?. Así que non hai marcha atrás: para facer que o euro funcione, Europa ten que avanzar moito máis na unión política, para que os países europeos empecen a funcionar máis como estados de Estados Unidos. Pero iso non vai suceder de hoxe para mañá. O que veremos probablemente ao longo dos próximos anos é un doloroso proceso de remiendos: rescates acompañados de esixencias dunha austeridade desapiadada, e todo cun transfondo de desemprego moi elevado, perpetuado pola dolorosa deflación que xa mencionei. É un panorama feo. Pero é importante entender a natureza do fatal fallo de Europa. Si, algúns Gobernos foron irresponsables; pero o problema básico foi o orgullo desmedido, a arrogante idea de que Europa podía facer que funcionase unha moeda única a pesar dos fortes motivos que había para crer que non estaba preparada.
domingo, novembro 15, 2009
1989: Que celebramos?. Por Carlos Taibo
O desfondamiento da maioría dos sistemas de tipo soviético en 1989 foi unha sorpresa relativa. É verdade, si, que os sinais de crise que atenazaban, desde bastantes anos antes, a eses sistemas eran moi evidentes. Bastaba con botar unha ollada ao camiño das economías correspondentes para decatarse de que, lonxe de crecer, empezaran a asumir retrocesos notables que tiñan un rechamante colofón, por certo, e nun marco de fondísima crise social, en dous datos demográficos inapelables: un incremento na mortalidade infantil e un retroceso, en cambio, na esperanza de vida ao nacer.
Cuestión de foco. Por Xusto Beramendi
É todo isto culpa da caída do Muro? Non. Pero é. Visto con gran angular, ese episodio e as súas consecuencias directas non foron tan importantes como parecen vistos co teleobxectivo.
Europa sen muro. Por Ramón Villares
Por Ramón Villares*
.Por iso tivo tal eco europeo o episodio berlinés. Europa fóra un tempo o centro do mundo, cuns imperios rutilantes e gobernantes confiados que navegaban polas augas da política e da diplomacia como no Titanic. Pero chocaron co bloque de xeo de dúas grandes guerras que desprazaron o centro de gravidade do mundo cara a nova potencia mundial que é EE.?UU. O prezo a pagar foi a dependencia económica e a división do continente cunha «cortina de aceiro» que se estendía deste Stettin ata Trieste. A construción do muro de Berlín non se entendería sen esta escisión da Mitteleuropa e sen a existencia da URSS, a potencia que máis sangue verteu para derrotar ao nazismo alemán. A caída do Muro berlinés veu cancelar un «curto» século XX que tivera a Alemaña e, en xeral, ao continente europeo como o principal teatro de operacións da historia mundial, con dúas guerras devastadoras, moitas ditaduras políticas e algunhas indignidades morais.
Na aparición e desaparición do Muro berlinés tiveron moito que ver as dúas grandes potencias mundiais desde 1945. Coa implosión do bloque socialista comandado pola URSS, abriuse unha nova dinámica para a xeopolítica mundial, na que cada vez resulta máis determinante o papel de China. Pero tamén se abriu un grande reto para Europa porque, liberada da presión da URSS e de EE.UU., ten a obriga por primeira vez na súa historia de ser o continente da diversidade e da pluralidade sen ter que renunciar a unha identidade compartida e mesmo a unha política común, que se coloque nun escenario postnacional. Os pasos dados nestes vinte anos, sen que inviten a un optimismo acrítico, permiten pensar que non se van repetir os erros do pasado. Un dos máis rechamantes, o propio muro de Berlín, do que tamén se podería dicir que «nunca máis».
quarta-feira, novembro 11, 2009
En vinte anos?
sábado, outubro 24, 2009
Europa e os palestinos. Por Manuel Reyes Mate
Por Reyes Mate, filósofo. Premio Nacional de Ensaio 2009
El Periodico de Catalunya, 22/10/09
.
Rodríguez Zapatero quere «mollarse pola paz» en Oriente Próximo desde o seu posto de próximo presidente da Unión Europea. É unha boa noticia, porque esa zona do mundo, sobre todo Palestina, é un enclave da paz e da guerra mundial. Pero é ademais unha obriga para un dirixente europeo, sobre todo se é español. Moito peso gañará a diplomacia española se pon ao choio coa mentalidade de que ten unha responsabilidade especial con esa terra de conflitos e non coa de quen ten receitas máxicas para resolver unha disputa envelenada. España debería lembrar, en efecto, que o pobo xudeu viuse obrigado a volver a súa terra na Palestina cando chegou á conclusión de que non podía vivir pacíficamente no seo doutros estados porque neles non había lugar para un pobo diferente. Como dicía o filósofo xudeu Moses Mendelssohn, durante séculos ou milenios o ideal xudeu de existencia era a diáspora, é dicir, a renuncia expresa a un Estado propio e a vontade de vivir pacíficamente con outros pobos.
.
Unha vez tentaron construír un Estado á altura dos seus ideais relixiosos e o experimento saíu mal porque aquilo acabou en teocracia. Iso e a experiencia dos diferentes exilios levoulles ao convencemento de que a forma apropiada de ser eles mesma era vivir sen Estado, mesturados con outros pobos. Da fecundidade desa concepción diaspórica da vida dá fe a historia de moitos pobos, empezando polo noso. Pero Europa non estaba polo labor. Os estados modernos sentían máis seguros se descansaban sobre unha unidade e uniformidade cultural ou relixiosa. E pasou por todas as partes o que ocorreu na España de 1492: que foron expulsados de terras nas que levaban séculos. É verdade que se lles deu a oportunidade de quedar se se convertían ao cristianismo, pero como ese proceso de asimilación relixiosa non podía borrar nin a súa lingua, nin a súa cultura, nin a súa memoria, pasouse á fase de considerar máis importante beber viño, comer porco ou engadir morcilla ao cocido que crer que Xesús era Deus. É dicir, dábase máis importancia á liñaxe que á sinceridade da conversión.
.
O concepto de pureza de sangue non o inventaron os nazis. Séculos antes de que unha quincena de segundoxénitos nazis, capitaneados por Heydrich e Eichmann, decretasen en Wannsee a «solución final», é dicir, o exterminio industrial do pobo xudeu, a Inquisición española perseguía sen descanso cada pinga de sangue xudía impura. Con razón puido dicir Franco, en 1942, cando o triunfo nazi parecía asegurado, que "o mundo danos agora por fin a razón e despois de catro séculos os maiores políticos adoptan o consello dos nosos Católicos Soberanos". Consígnaa nazi de Non podedes vivir -e por iso tiñan que morrer- é a lóxica secuencia doutra consigna, abanderada por España, que dicía «non podedes vivir entre nós», nin sequera como conversos, porque tiñan sangue impura. Esta consigna, aplicada pola maioría de estados europeos, explica a experiencia do pobo xudeu en Europa. Non se lles deixou vivir e tiveron que buscarse pola forza un lugar na súa terra ancestral na Palestina, orixinando un conflito que segue esperando unha solución. Claro que o sionismo que vertebrou a idea dun pobo con Estado non se explica suficientemente coa dura experiencia histórica. Hai outros factores, pero esa experiencia xogou un papel decisivo no éxito da idea. A historia demostra que ese conflito é, en boa parte, noso. Somos nós, os europeos, quen o creamos na súa orixe, por iso somos responsables.
.
Esta conciencia da responsabilidade histórica non basta, desde logo, para resolver os problemas que están en xogo, pero pode dotar ao representante europeo dunha autoridade da que carece. Hai que renunciar ao papel de xuíces que poden dar leccións de moral ao prezo de esquecer a historia que temos por detrás. Por suposto que podemos e debemos denunciar os abusos que poida cometer o Goberno de quenda, pero non desde a superioridade moral, coma se aquilo non fose connosco. Estamos obrigados a ligar a crítica a outros coa autocrítica sobre nós mesmos. É indubidable que Europa goza de escaso crédito entre os israelís. Avala o descrédito toda unha historia de antixudaísmo da que España e Alemaña foron actores principais, aínda que non únicos. O presidente Zapatero deberá tela moi presente se quere ser eficaz nas súas xestións diplomáticas e non fiarse nin do seu optimismo antropolóxico, nin da súa boa estrela, nin da oportunidade do momento. Ofrecerse para axudar sen ir dar leccións.
.
Dáse por feito, e está ben, a empatía co pobo palestino. O que está pendente é ver o conflito cos ollos do pobo xudeu, e iso mesmo para expresar amistosamente os desacordos. Esa mirada está cargada dunha historia que nos prohibe erixirnos en árbitros da situación. Temos que empeñarnos material e moralmente na solución do conflito entre israelís e palestinos coma se dun anaco da Unión Europea se tratase. E antes de falar hai que saber escoitar para poder entender algo dunha situación demasiado sometida a intereses ideolóxicos ou políticos de terceiros.
quarta-feira, setembro 30, 2009
O “Informe Maalouf”: como a multiplicidade de linguas podería contribuír á consolidación de Europa
Vía prolingua.
.
Acabamos de subir á sección de documentos o interesante Informe Maalouf (PDF, 163KB), cuxo título completo é Un reto proveitoso. Como a multiplicidade de linguas podería contribuír á consolidación de Europa e que compila as propostas do Grupo de intelectuais en favor do diálogo intercultural creado por iniciativa da Comisión Europea o pasado ano.
O Grupo estivo presidido polo escritor Amin Maalouf e contou coas seguintes persoas: Jutta Limbach, presidenta do Goethe Institut; Sandra Pralong, experta en comunicación; Simonetta Agnello Hornby, escritora; David Green, presidente da EUNIC (Rede de institutos nacionais de cultura da Unión Europea), antigo Director Xeral do British Council; Eduardo Lourenço, filósofo; Jacques de Decker, escritor, secretario perpetuo da Real Academia de Lingua e Literatura francesas de Bélxica; Jan Sokol, filósofo, antigo Ministro de Educación da República Checa; Jens Christian Grøndahl, escritor, e Tahar Ben Jelloun, escritor.
O Grupo reuniuse en Bruxelas en tres ocasións, en xuño, outubro e decembro de 2007. O informe final foi redactado por Amin Maalouf inspirado nas ideas de todos os membros do Grupo e reflicte o contido dos seus debates.
sábado, agosto 29, 2009
Europa en 35mm
"La Tierra tiembla"
DIRECTOR: Luchino Visconti
REPARTO: Antonio Acidiacono, Giuseppe Arcidiacono, Giovanni Greco, Nellucia Giammona e Agnese Giammona.
SINOPSE: Unha das obras cumes do neorrealismo italiano que nos transporta durante a época de Mussolini a Acitrezza, un pequeno pobo costeiro siciliano no que vive un pequeno grupo de pescadores que traballan en exclusiva para uns almacenistas. Un día un deles, farto dos abusos aos que son sometidos, rebélase e decide plantar cara aos comerciantes.
Película galardoada co GRAN PREMIO INTERNACIONAL NO IX FESTIVAL DE VENECIA.
Italia. 1948
B/N 160 mins
segunda-feira, agosto 17, 2009
quarta-feira, agosto 05, 2009
A UE: un mediador ideal en Honduras
Por Susanne Gratius e Nils-Sjard Schulz
A Unión Europea, como principal doante de axuda ao desenvolvemento con que conta Honduras, podería xogar un papel moito máis relevante e activo na procura dunha saída para a crise que atravesa o país centroamericano. En breve podería quedar libre o posto de mediador en Honduras. Aumenta o descontento co labor da Organización de Estados Americanos (OEA) e do presidente costarriqueño, Óscar Arias, que deseñou o Acordo de San José para conformar un goberno de reconciliación. A pregunta é se a saída ao golpe de estado debe ser unha reconciliación ou se o que está en xogo é a democracia na rexión, moitas veces hipotecada polos pactos entre as elites para crear unha paz ficticia. Un candidato ideal para promover a institucionalidade democrática sería a Unión Europea, cun papel destacado de España como principal socio latinoamericano.
Sería unha oportunidade para retomar o histórico rol da UE en Centroamérica e de facer valer a súa influencia como doante en Honduras, país ao que en 2006 destinou 173 millóns de dólares (uns 121 millóns de euros), unha cantidade nada desdeñable na segunda nación máis pobre de América Latina. é certo que a Unión conxelou os seus fondos e os seus contactos diplomáticos, pero nin se produciu ningunha resposta política europea nin unha condena clara tanto do golpe de estado como das aparentes violacións dos dereitos humanos do ilexítimo goberno de Micheletti.
O conflito centroamericano nos 80 deu lugar ao proceso de San José -as conferencias entre Centroamérica, a UE e o Grupo de Contadora (Colombia, México, Panamá e Venezuela)- que inaugurou unha intensa relación entre Europa e o conxunto de América Latina. A mediación da Unión nesta zona, o seu firme apoio á paz e o deseño dunha política neutral segue sendo considerando como un dos poucos exemplos dunha exitosa actuación conxunta de Europa. No caso de Honduras, a política europea traduciuse na Declaración de Estocolmo, que guiou a reconstrución e transformación do país despois do furacán Mitch en 1998. Enfocada no desenvolvemento humano e a consolidación democrática, foi impulsada por Alemaña, España e Suecia, e supuxo o pistoletazo de saída para a coordinación da axuda baixo un ambicioso paraugas de metas políticas, sociais e económicas. Vendo esta longa traxectoria, como se pode explicar que a UE non tome cartas no asunto e só se limite a apoiar os esforzos doutros actores que achegan pouco ao reforzo da institucionalidad?
A pesar de que Fonduras non ten gran relevancia para a UE, recibiu moita axuda durante bastante tempo, aínda que parece que esta non contribuíu nin a desenvolver nin a estabilizar o país centroamericano. Suecia, que actualmente preside a UE, foi un dos principais doantes de América Central. A finais de 2010, Honduras e Nicaragua xa non contarán coa cooperación sueca nin coa súa excelente interlocución política. España está a empezar a substituír ao país nórdico como principal doante europeo e, con menor clarividencia, como socio político. No primeiro semestre de 2010, España asumirá a presidencia europea e organizará o próximo Cume entre a UE e América Latina que, entre outros asuntos, prevé a conclusión dun acordo de asociación con Centroamérica. O goberno español ha dado algúns pasos firmes fronte á crise en Honduras. Madrid suxeriu e conseguiu que a UE retirase os seus embaixadores en Tegucigalpa como resposta ao golpe de estado, aínda que nin Estados Unidos nin España atrevéronse a chamalo dese modo.
Non condenar o golpe contra un goberno democraticamente elixido, aínda que Manuel Zelaya tampouco destacase polo seu respecto institucional, crea un perigoso precedente nunha rexión cuxa historia está infestada de intervencións e ameazas militares. Sen dúbida, o panorama complícase pola crispación xerada ao redor do presidente venezolano, Hugo Chávez, que mobilizou desde o principio o seu maquinaría política rexional a favor do deposto presidente e aliado Zelaya. Pero haxa ou non interferido Chávez en Honduras, a intervención do Exército representa un suicidio democrático inaceptable que a UE debería condenar firmemente. Tendo en conta que un 70% dos hondureños son pobres, parte da axuda foi malgastada por unhas elites pouco interesadas na loita contra a pobreza Case trinta anos despois do conflito centroamericano, chegou o momento de reenfocar o camiño de paz e diálogo que a UE emprendeu xunto con Óscar Arias e outros. Os altos niveis de pobreza, a inxustiza social, a violencia diaria e a influencia do narcotráfico nuns Estados cada vez máis débiles sinalan que algo fallou neste proceso que a Unión apoiou mediante o diálogo e recursos masivos.
Tendo en conta que un 70% dos hondureños son pobres, parte da axuda foi malgastada por unhas elites pouco interesadas na loita contra a pobreza. A UE atópase con algunhas barreiras para a súa candidatura. Un problema que se repite en moitas outras crises é a diversidade de posicións no seo da Unión. Até agora, Francia, xunto a Brasil, foi o único país europeo que condenou claramente o golpe e pediu a restitución de Zelaya no poder. Alemaña non dixo nada. Cabe lembrar que o proceso de San José baseouse no consenso do tándem Alemaña-Francia que hoxe é moito menos visible. Isto, xunto á reducida influencia que exerce España na Europa dos 27, limita as posibilidades dunha actuación común. Negociar unha saída do labirinto hondureño é complicado. Nestes momentos, o retorno pacífico de Zelaya parece imposible e o seu terquedad non axuda. O actual Goberno non parece disposto a renunciar e tampouco xorde un terceiro actor que poida ofrecer unha saída. Deste xeito, os dous implicados están condenados a negociar unha solución no marco do Acordo de San José, recentemente apoiada polo Exército. A alternativa sería o imperio da inercia, é dicir, aceptar a situación de facto até as próximas eleccións presidenciais previstas para o 29 de novembro.
Este intermedio é breve pero decisivo. Sería unha mensaxe equivocada se EE UU e a UE chegasen a recoñecer o novo Executivo, porque os militares de calquera país latinoamericano sentirían chamados a intervir contra gobernos electos que consideran politicamente inoportunos. Sen dúbida, a recente visita oficial a Honduras de varios senadores republicanos estadounidenses abre graves interrogantes sobre a capacidade da Administración Obama de intervir no conflito. Neste sentido, Honduras ofrece unha excelente oportunidade para reafirmar aqueles valores que a UE ofreceu e que serviron para pór en marcha un proceso de paz que conduciu aos acordos Esquipulas I e II. Xunto cos seus socios latinoamericanos, a Unión Europea debería construír un Esquipulas III para emprender as reformas estruturais pendentes e reforzar as institucións. A crise no país centroamericano é emblemática para sinalar os graves problemas dunha subregión (coa excepción de Costa Rica) que non soubo construír sociedades postconflicto sustentables, senón que transformou as guerras políticas nunha espiral de violencia xeneralizada froito dunhas estruturas políticas, sociais e económicas moi débiles. Sendo a UE o seu principal doante, Fonduras e a súa vulnerable democracia é tamén o seu fracaso.
Tirado de: http://www.fp-es.org/la-ue-un-mediador-ideal-en-honduras
sexta-feira, julho 31, 2009
Chegou o momento da Historia para Europa
Por Timothy Garton Ash
O último ano foi testemuña da morte de tres pensadores europeos extraordinarios, que asumiron un profundo compromiso coa vida pública da súa época. Os libros que publicaron sobre historia, filosofía, socioloxía e política encherían varios andeis. En momentos cruciais, no 1956, 1968, 1989, o seu compromiso político axudou a construír a historia de Europa. Cada un deles tiña unha mente que era unha marabilla observar en acción, pero tamén unha personalidade rica, complexa e vital. Ademais de sentir a dor da súa perda, creo que a súa desaparición ten un significado máis amplo.
Con eles, desaparece a última cohorte de europeos que se formaron cos horrores da Segunda Guerra Mundial e a posguerra en Centroeuropa. Unhas persoas que entendían nas súas entrañas por que necesitamos unha Europa de liberdades e leis, porque, de adolescentes e mozos, foron testemuñas de todo o contrario. Agora, nós, os fillos dunha época máis afortunada, debemos soster esa Europa sen o impulso elemental que nace da experiencia persoal. Non é que falasen a miúdo nin de bo grao dos seus encontros xuvenís co mal. Máis ben ao revés. Facíano con pouca frecuencia e de mala gaña. De xeito que hai algunhas cousas, entre elas seguramente os peores horrores, que nunca saberemos... e que non temos dereito a saber. Sen embargo, nos seus últimos anos, si nos deixaron, en fragmentos autobiográficos e anacos de conversación, algúns atisbos do inferno do que naceu a Europa actual.
Quen viviu o peor foi o que deixou menos testemuño. Só en breves pasaxes e en conversacións infrecuentes con amigos próximos falou Bronislaw Geremek-historiador medieval convertido en asesor de Solidariedade e ministro de Exteriores de Polonia, que morreu nun accidente de automóbil o verán pasado - sobre a vida e a morte que presenciara de neno no gueto de Varsovia. "Pechei esa caixa con chave", dixo nunha ocasión, cando un entrevistador benintencionado llo preguntou. Nunha longa conversación autobiográfica, publicada en polaco hai un par de anos, Leszek Kolakowski-filósofo, historiador das ideas, analista, crítico e coautor do desmantelamento do comunismo, que morreu en Oxford a semana pasada -lembraba a súa experiencia da guerra na Polonia ocupada. Como o enviaran a traballar, a facer xoguetes de madeira, cando tiña 15 anos. Como, despois de que os ocupantes alemáns pechasen as escolas, educouse a si mesmo lendo nunha biblioteca medio saqueado. (Contaba, en broma, que da enciclopedia sabía todo da A, a D e a E, pero nada da B e a C, porque os campesiños locais colleran eses volumes para encender lume).
Relataba como viu cos seus propios ollos os cabaliños que seguiu funcionando na praza Krasinski de Varsovia mentres alí preto ardía o gueto e "no aire flotaban anacos carbonizados de roupa" (unha escena inmortalizada por Czeslaw Milosz no seu poema Campo dei Fiori). Como, cando vía un avión baixo, tiña a sensación instintiva - incluso cando era anciá e vivía en Inglaterra - de que en calquera momento ía a empezar a guindar bombas. E como os ocupantes alemáns de Varsovia detiveron e asasinaron ao seu pai no 1943. Curiosamente, foi o reticente e discreto alemán do norte Ralf Dahrendorf - o pensador social, político e educador xermano-británico, que morreu o mes pasado - quen deixou un testemuño máis amplo sobre eses anos en Europa.
O seu pai, un político socialdemócrata, foi detido pola súa participación no plan do 20 de xullo de 1944 para atentar contra Hitler e a duras penas conseguiu salvar a vida. Aos 15 anos, Dahrendorf incorporouse cuns compañeiros de colexio a un movemento de resistencia antinazi e foi detido pola Gestapo. (Os conspiradores, que eran moi estudosos, escribíanse mensaxes uns a outros en latín, coa idea de que os matons da policía secreta non poderían leros, pero a Gestapo atopou unha solución fácil: detiveron ao profesor de latín). Anos despois lembraba que aqueles 10 días de prisión incomunicada espertaron nel ese "anhelo case claustrofóbico de liberdade, esa resistencia instintiva a verme encerrado, polo poder persoal dos individuos ou polo poder anónimo das organizacións" que sería durante toda a súa vida a base da súa paixón pola liberdade.
Nunhas memorias escritas en alemán e tituladas Über Grenzen (que significa ao mesmo tempo "a través das fronteiras "e "sobre as fronteiras"), ofrece a visión inesquecible dun campo de prisioneiros da Gestapo a través dos ollos dun mozo de 15 anos. Nunha ocasión, aliñaron aos presos para que presenciasen a execución dun deles por roubar 200 gramos de margarina. Colgaron ao home, escribe Dahrendorf, "dunha forma terriblemente cruel e tivemos que contemplar a longa agonía". Aqueles tres mozos de talento excepcional podían moi facilmente acabar asasinados, botados á pira da tola autodestrución de Europa, como acabaron moitos dos seus amigos e familiares. Pero lograron seguir adiante, cunha vida longa e plena na que crearon unha obra de valor duradeiro.
Cada un deles contribuíu, con intelixencia, claridade, valor e sentido do humor, á Europa libre na que hoxe vivimos. Non crean que os tres profesores pensaban o mesmo da Unión Europea. Nin moito menos. Geremek era un auténtico entusiasta do proxecto de integración de Europa. Nunca esquecerei unha ocasión na que Bronek (como lle chamaban os seus amigos) virouse cara min nun corredor do Parlamento polaco e dixome: "Para min, Europa é unha especie de esencia platónica". Cría tanto no ideal coma na realidade. E acabou a súa vida como membro do Parlamento Europeo. Dahrendorf era sen dúbida o que no Reino Unido chamamos un "proeuropeo" e fora comisario, pero nos seus últimos anos empezou a criticar bastante como estaba evolucionando a UE. A súa Europa sempre foi unha Europa de liberdade, e esa era o criterio co que medía a Unión. Kolakowski era francamente escéptico ante o que consideraba tendencias homoxeneizantes do proxecto da UE. Aínda que recoñecía as claras vantaxes da Unión, tiña medo de que saísen perdendo a identidade nacional e a diversidade cultural. En moitas conversacións vespertinas en Oxford, adoitaba tomarme o pelo polo meu entusiasmo europeísta. O seu escepticismo podería atribuírse aos seus case 40 anos de residencia nas Illas Británicas, non sendo que non creo que o Reino Unido exercese nunca unha gran influencia sobre el. Pero si cría, cunha convicción apaixonada, que Europa central, desterrada tras o Muro de Berlín, debía incorporarse á gran familia da Europa libre, e contribuíu a esa fin, tanto co seu desmantelamento intelectual do comunismo como co seu pensamento estratéxico sobre como saír del.
Cando falamos de Europa, non estamos falando das institucións concretas de Bruxelas. Falamos da totalidade dun sistema legal, político e económico, unha forma de sociedade, un espírito ético, un compromiso, que, a través dunhas nacións europeas distintas, sitúan a dignidade e a liberdade individual do ser humano en primeiro lugar, no último e no centro. Esa é a Europa na que os tres crían e pola que loitaron. A miña conclusión é sinxela, aínda que nada fácil de trasladar á práctica. Na medida en que xa non podemos depender dos recordos persoais, nin sequera dos contactos directos coa última das xeracións da guerra, necesitamos que nas nosas escolas se ensine máis e mellor historia. Unha Historia para todos. Unha Historia que, para que resulte próxima, debe recorrer a experiencias humanas individuais. Un bo profesor podería empezar con estas tres: as de Bronek, Leszek e Ralf.
quarta-feira, julho 08, 2009
Lugares da memoria histórica de Europa
Por Simone Veil
.Dentro de non moitos anos desapareceremos quen sufrimos a deportación aos campos de exterminio nazi. En Francia, creo que quedamos uns cantos centenares, pouco máis de 200 ou 300. Cando desaparezamos, haberá que atopar quen manteña esta memoria. Para min a deportación é unha obsesión permanente e ela contribúe á miña reflexión sobre a política, a sociedade e a vida en xeral; tamén sobre a solidariedade. Quen a sufrimos necesitamos falar diso, aínda que nada máis sexa para exorcizar esta terrible experiencia e evitar que se repitan os erros que conduciron a aquela traxedia. Lémbrese que cando os deportados volvemos ás nosas casas, tivemos que loitar para reconstruír a nosa vida, para crear ou volver crear un marco familiar.
En Francia 75.000 xudeus foron deportados; volveron 2.500. Hoxe, somos só uns cantos centenares; quédanos moi pouco tempo para transmitir a nosa memoria. Os historiadores deben ter en conta o relato persoal de quen fomos testemuñas porque non se dispón de elementos tan valiosos de información. Sorpréndeme que, desde hai poucos anos, o interese dos historiadores e dos escritores por coñecer as 
múltiples facetas da deportación dos xudeus foise ampliando máis aló dos países máis coñecidos, como é o caso de Alemaña, a outros, como Polonia e Ucraína, onde os xudeus foron detidos e asasinados antes de que se lles enviasen aos campos de concentración. As múltiples investigacións realizadas nos últimos anos e o testemuño escrito por moitos deportados confirman como aos xudeus chegados de toda a Europa ocupada enviábaselles directamente á cámara de gas e como se exterminaba deste xeito tan expeditivo aos nenos de menos de 15 anos e a moitos adultos de máis de 40 anos. Pero non eran os únicos. Recordo moi ben que, en maio e en xuño de 1944, 400.000 húngaros chegados directamente de Hungría foron obrigados polas SS a prolongar as ramplas que chegaban até os crematorios e a maioría, sen distinción de idade, sufriron aquela morte. Uns meses máis tarde, o 18 de xaneiro de 1945, cando o Exército Vermello achegábase a Auschwitz, os deportados, como eu mesma, como a miña nai e a miña irmá, saímos a pé e camiñamos durante máis de 70 quilómetros, no medio dun frío intensísimo. Moitos morreron de frío e de fatiga. Despois duns cantos días, fomos obrigados a montar en vagóns completamente abertos e así, desde a pequena cidade de Glavich, atravesamos unha gran parte de Alemaña, até chegar a Bergen-Belsen. Pero Auschwitz-Birkenau e Bergen-Belsen non eran os únicos lugares onde foron exterminados os xudeus. Houbo outros moitos campos de concentración nos que se gaseaba ás persoas inmediatamente. Existiron outros moitos pequenos campos de concentración, máis descoñecidos ou esquecidos, nos que 10 ou 15 persoas encargábanse de exterminar axiña que como chegaban. Houbo moitos exterminios que se fixeron in situ e esoutros exterminios, con moita frecuencia, ocultáronse.
Pasaron 60 anos durante os cales os acontecementos nos depararon moitas sorpresas e fixéronnos afrontar interrogantes que non imaxinaramos. Auschwitz, o maior campo de exterminio, o único no que se conservan pegadas visibles do exterminio, foi declarado Patrimonio da Humanidade pola UNESCO. Pero, ademais, exponse a conservación do propio sitio, das barracas, dos obxectos persoais das vítimas. Hoxe día é necesario que a Unión Europea decida renovalo para frear a súa destrución debido ao turismo de masas e ás condicións climáticas da rexión. Seica sexa necesario crear un Museo do Exterminio en Birkenau, onde se teñan en conta non só Auschwitz, senón tamén unha serie de lugares onde se fixeron exterminios e son menos coñecidos.
Pasaron os anos. A partir dos anos 50, aos poucos, foise conformando a unidade de Europa sobre a base da reconciliación, grazas ao esforzo inicial de persoas como Robert Schuman. Hoxe temos grandes perspectivas para reforzar todos xuntos o proceso de unidade. O Tratado de Lisboa non está lonxe. Con el van cambiar moitas cousas e en particular vai converter ao Parlamento Europeo nun órgano supremo. Pero debemos facelo con moita rapidez porque, se esperamos demasiado, non se logrará. Hoxe cabe esperar que de aquí a outubro o Tratado de Lisboa sexa finalmente ratificado e se leve inmediatamente á práctica. Finalmente, paréceme importante sinalar até que punto é importante o traballo que se está realizando en España neste sentido, con iniciativas como as levadas a cabo pola Fundación Academia Europea de Yuste, que se esforzan por organizar actividades de grande envergadura, coma o seminario doutoral en estudos europeos centrado nas Memorias e Lugares de Memoria de Europa, dirixidas á mocidade europea co ánimo de comprometerlles no proceso de construción europeo, que é a nosa gran esperanza.
El Pais - 09.07.09
Nota de Prensa da UIMP sobre o Seminario "Identidade Europea".
El curso Identidad europea, ciudadanía y globalización contará con la participación del ex presidente del senado italiano Marcello Pera
POLÍTICOS, ESCRITORES Y PERIODISTAS REFLEXIONARÁN EN VALENCIA SOBRE LA IDENTIDAD CULTURAL EUROPEA
(Valencia. 06.07.2009)- Han pasado dieciséis años desde que, con la entrada en vigor del Tratado de la Unión europea, se estableció la Unión Europea como organismo supranacional, a la vez que intergubernamental, que continuara la labor de cohesión que ya desarrollaban las Comunidades Europeas.
Sin embargo, la pluralidad religiosa, lingüística y cultural de sus veintisiete estados miembros, acrecentada por el fenómeno de la globalización y la fuerte inmigración, ha ido difuminando la idea de una conciencia europea, lo que puede explicar, quizás, el hecho de que el índice de participación en las últimas elecciones al Parlamento Europeo haya sido el más bajo de su historia (43,09%).
Del 8 al 10 de julio, un nutrido grupo de expertos procedentes de la política, el periodismo y la literatura reflexionarán sobre el concepto que actualmente se tiene de Europa, después de todos los cambios geopolíticos y económicos que se han producido tras el nacimiento de la UE. Será en la sede de la Universidad Internacional Menéndez Pelayo de Valencia, que, en colaboración con la conselleria de Inmigración y Ciudadanía de la Generalitat Valenciana y la delegación de Cultura del Ayuntamiento de Valencia, ha organizado el seminario Identidad europea, ciudadanía y globalización,
El curso está codirigido por la la filósofa y miembro del Consell Valencià de Cultura Rosa María Rodríguez Magda; el jefe de redacción de la revista Debats, Josep Carles Laínez y el politólogo, Alexandre del Valle.
Según Rodríguez Magda, el objetivo del seminario es interrogarse sobre lo que constituye la identidad cultural europea, y ello implica responder a las cuestiones: ¿hasta qué punto es determinante nuestro pasado greco-latino?, ¿qué lugar ocupan la tradición cristiana y la laicidad? ¿cuáles son los valores democráticos universales frente al relativismo multiculturalista? ¿cómo gestionar la diversidad ante el resurgir de los fundamentalismos? “No asumir una postura implica reducir a Europa a ser un mero continente sin contenido”.
Crisitiandad en Europa
Uno de los expertos invitados a participar en el seminario es el filósofo y político Marcello Pera, quien presidió el Senado italiano de 2001 a 2006., durante el segundo mandato de Berlusconi.
En 2004, Pera publicó Senza Radici (Sin raíces), en colaboración con Benedicto XVI- entonces todavía cardenal Ratzinger- , donde reivindicaba el origen cristiano de ideas como la igualdad o la dignidad de la persona y atribuía al relativismo que atenaza Europa la incapacidad de reconocer su identidad y defenderse de los males que la acechan, como el fundamentalismo y el terrorismo, a la vez que abogaba por la unión entre política y religión.
Pera, que se confiesa agnóstico, incide en la crisis espiritual de Europa en su ensayo Perché dobbiamo dirci cristiani (Por qué debemos llamarnos cristianos, 2008), una revisión del liberalismo cuyo prólogo firma el Papa y donde defiende que el Cristianismo ha de ser la base de la comunidad moral del continente.
Marcello Pera estará el 8 de julio en el Palau de Pineda de Valencia para disertar sobre Europa y la cristiandad.
Europa y Oriente Medio
Entrando de lleno en la problemática de la identidad cultural europea, desde una perspectiva global, se encuentra la tesis defendida por la escritora británica de origen egipcio Bat Ye´Or, que también participará en el seminario para hablar sobre las relaciones entre Oriente Medio y Europa.
Bat Ye´Or, pseudónimo de la escritora judía Giselle Littman, es conocida, entre otras cosas, por haber acuñado el término Eurabia, para referirse a una teoría geopolítica que augura una Europa en la que la cultura dominante ya no será occidental, sino islámica, y en la que la inmigración habrá multiplicado el número de adeptos musulmanes. Asimismo, Ye´Or ha conseguido reconocimiento mundial como pionera en el estudio de los dhimmis y de la Jihad.
Otra de las voces internacionales en el curso será la del profesor de Historia Moderna en la Universidad de Cassino y vicepresidente del Consiglio Nazionalle delle Ricerche, Roberto de Mattei, quien se ocupará de Europa: confines y raíces.
La cercanía del periodista
Conseguir la aportación crítica de alguien que sido testigo directo de acontecimientos importantes en la evolución de la Unión Europea y ha conocido de cerca las diferentes sociedades que la integran, así como la visión que de ella se tiene en otros continentes, ha sido la intención de los organizadores del curso al invitar a Alfonso Rojo, director de Periodista Digital y reportero curtido en múltiples conflictos como corresponsal de diferentes medios de comunicación.
Asimismo, otros periodistas y directores de medios examinarán los distintos aspectos que atañen a la pretendida unidad supranacional y supraestatal entre los países europeos en la era de la globalización, como el director de la revista Cuadernos de pensamiento político, Javier Zarzalejos., que se centrará en la Identidad poltica en España, mientras que de La identidad frente al otro se ocupará el redactor jefe de la revista Debats, Josep Carles Laínez.
Por otro lado, el periodista, escritor e historiador hispanoargentino Horacio Vázquez-Rial, autor, entre otros ensayos, de La izquierda reaccionaria (2003), cuestionará la repercusión de la herencia histórica en la construcción de la Europa moderna.
Geopolítica y globalización
Durante estas jornadas también habrá lugar para el debate en la mesa redonda Geopolítica y globalización, que compondrán el titular de derecho constitucional, Alexandre Català; el director del Diario Crítico, Jorge Mestre, y el experto en geoestrategia, Alessandro Morello, coronel de la OTAN, y el director general de Inmigración de la Generalitat Valenciana, Josep María Felip.
(Para entrevistas contactar con la jefa de prensa Nieves Pérez, 963869809, e-mail: nperez@uimp.es )
terça-feira, julho 07, 2009
quarta-feira, junho 10, 2009
Café Europa
formarían parte da modernidade mesma como modulaciones da voz". Nunha conferencia pronunciada en Amsterdam hai cinco anos, titulada "Unha idea de Europa", George Steiner facía unha afirmación aparentemente frívola: "Mentres haxa cafés, a idea de Europa terá contido". E ante a gran abstención e o autismo electoral destes últimos comicios -un 43,1% votou, o que significa que un 56,9% non o fixo, superando o mínimo histórico do 2004-, pregúntome que ocorreu co gran café de Europa. Desde o noisette de Les Deux Magots, o maquillato do Pedrocchi de Padua ou o melangé vienés acompañado polos buchteln do Hawelka, o café foi a gran ágora do pensamento e a vida mundana do Vello Continente. Acomodouse a burguesía nas súas baldosas de damero, vendo o seu reflexo no cristal mentres quitaba o abrigo ou lía o xornal. A historia de Europa está cosida de cafés decimonónicos e modernistas que acolleron as vangardas: o Florian de Venecia, onde Giacomo Casanova seducía aos seus amantes e Proust tomaba alento; a mesa do Flore, onde Sartre escribía os seus tratados sobre existencialismo, ou o Antico Caffè Greco de Roma -considerado o embigo do mundo-, que coas súas merendas iluminou a lord Byron, Schopenhauer, Wagner, Henry James ou Leopardi, ademais dos españois Fortuny ou Rosales.
