Europa, parque temático

Por José Ignacio Torreblanca

"Cremos que no ano 2025, Europa terá feito escasos progresos á hora de lograr ser un actor cohesionado, integrado e influínte, capaz de empregar de forma autónoma un amplo rango de instrumentos políticos, económicos e militares en apoio dos seus intereses e valores". Ésta é a visión do futuro de Europa plasmada no informe do Consello Nacional de Intelixencia estadounidense, feito público recentemente. Á CIA púidoselle pasar por alto o colapso da Unión Soviética, non andou moi fina en tempos da invasión de Kuwait e tampouco é que fiase moi fino na recente guerra entre Rusia e Xeorxia. Iso si, o declive europeo non lles vai pillar desprevidos. Unha de dúas: ou a CIA tivo un fogonazo de clarividencia ou os europeos disimulamos moi mal. Xulguen vostedes. Pero non é só a CIA quen pensa así, senón tamén o resto do mundo. Recentemente, a Fundación Bertelsmann fixo unha enquisa a 8.999 cidadáns de nove países: Alemaña, Brasil, China, Estados Unidos, Francia, India, Xapón, Reino Unido e Rusia. Nunha das preguntas, os enquisados tiñan que responder que países crían que ían ser potencias mundiais no ano 2020. A resposta foi para ruborizarse: só o 9% dos indios, o 10% dos brasileiros, o 13% dos rusos, o 20% dos xaponeses, o 25% dos estadounidenses ou o 29% dos chineses crían que Europa ía ser un actor global en 2020.

Raro acordo respecto de Europa, pero tamén, loxicamente, respecto de China en sentido inverso, xa que todo o mundo descontaba que China si sería unha potencia en 2020. Non é un segredo que China tamén percibiu a debilidade que emana da división europea e que, como veñen facendo os rusos desde algún tempo, está a comezar a collerlle o gusto a isto de observar aos europeos pelexarse entre eles por ver quen dá máis a cambio de menos. Esta semana pasada, China tomou a decisión de cancelar o cume UE-Chinesa, de importancia estratéxica para Europa nun momento de aguda crise económica. Pequín alegou que a reunión de Nicolas Sarkozy co Dalai Lama é unha ofensa maiúscula á súa soberanía. Con todo, a decisión chinesa non só é sorprendente, senón absurda. En primeiro lugar, Sarkozy estaba convidado a unha reunión en Varsovia con premios Nobel da Paz, o que obviamente inclúe ao Dalai Lama que, por certo, é o líder mundial mellor valorado. En segundo lugar, ningún país europeo apoia outra cousa que un diálogo entre o Dalai Lama e as autoridades chinesas que leve á concesión dun réxime de autonomía para Tíbet, todo iso nun marco de renuncia expresa á violencia (en realidade, nin sequera o Dalai Lama reclama xa a independencia de Tíbet). Peor aínda, a decisión chinesa produciuse xusto uns días despois de que o Goberno británico anunciase publicamente o cambio da súa posición histórica sobre Tíbet, recoñecendo a pertenza deste territorio a China.

Un cambio de 180 graos, a cambio de nada, gratis total. Unha vez máis, Pequín pon de manifesto que lle encanta ensinar os dentes a quen pode, non a quen quere, porque Bush tamén recibe ao Dalai Lama e, con todo, China non adopta represalia algunha contra Washington. Segundo as estimacións da consultora Goldman Sachs, a economía chinesa alcanzará á alemá en 2010 e á xaponesa en 2015 (de feito, xa alcanzou á italiana, francesa e británica). A cousa cambia cando consideramos a Europa no seu conxunto, xa que entón China non estaría en condicións de igualar economicamente á UE, nin a Estados Unidos, até o ano 2035. Non hai que ser moi perspicaz para ver que EE UU ten aínda por diante máis de 25 anos para tentar influír sobre China mentres que Europa carece de marxe en tanto non actúe unida. 2020-2025 é o horizonte analítico que se expuxo o Grupo de Reflexión sobre o futuro da UE que lidera Felipe González. O Grupo terá que presentar as súas conclusións durante a presidencia española da UE, no primeiro semestre do ano 2010. O primeiro que debería exporse o Grupo e á súa vez trasladar á opinión pública europea é unha pregunta moi simple: quere vostede que Europa sexa relevante no mundo de 2020? Ou se conforma con ser un parque temático da diversidade cultural e o gasto social para o resto do mundo?

El País - 01.12.08

jitorreblanca@ecfr.eu