Osetia do sur, sen agarradeiras

Por Carlos Taibo

O conflito que acosa a Osetia do Sur, e no seu caso a rexións lindeiras, é deses que a duras penas ofrece algunha agarradeira sólida da que aferrarse. Nin os axentes locais nin os seus patróns internacionais merecen -formulemos a cuestión nestes termos- maior adhesión. E iso é así aínda que, pese ao silencio xeral respecto diso, nos últimos días despunte, por encima de todo, a responsabilidade que EEUU ten na reconversión bélica do “rifadoiro” surosetio: resulta difícil imaxinar que a inicial ofensiva militar xeorxiana -non foi Rusia, como parecen subliñar a maioría dos nosos medios, a que rompeu un tan precario como prolongado cesamento do fogo- non contaba co beneplácito, e no seu caso co franco apoio loxístico, de Washington. Non se esqueza que dun tempo para acó a Casa Branca tópase firmemente decidida a mover peza nunha rexión tan sensíbel como o Cáucaso coa vista posta, claro, en manter a presión sobre Rusia e en disputar a esta, en paralelo, o negocio da explotación e o transporte das materias primas enerxéticas extraídas no Caspio. Á marxe do anterior, o aconteciso os últimos días é un exemplo de libro do obsceno vigor contemporáneo das dúas varas de medir. O de Washington salta á vista: se hai uns meses a Casa Branca contestou abertamente a integridade territorial de Serbia, agora, en troques, acóllese o principio correspondente cando polo medio se atopa a do afillado xeorxiano. Mentres, as acusacións verquidas contra Rusia por intervir militarmente fóra das súas fronteiras non poden producir senón estupor tendo en conta o rexistro que Estados Unidos arrastra nese terreo. Claro que Moscova non sae mellor parada: opúxose con enerxía á independencia de Kósovo, agora parece coquetear cunha secesión de Osetia do Sur,

mentres, e como é sabido, nega drasticamente calquera horizonte deste cariz na case veciña Chechenia. Se as opinións de Putin sobre os xenocidios alleos teñen, claro, unha credibilidade menor, por non faltar nin sequera falta o emprego instrumental dos continxentes de pacificación: desde hai tres lustros é evidente que os soldados rusos despregados en Osetia do Sur e en Abjazia fica aliñados cun dos bandos enfrontados, sobre a base dun modelo que Washington tivo a ben patentar, con lamentable éxito, en Haití. Así as cousas, a conclusión parece servida: a integridade territorial e o dereito de secesión se manifestan, por tirios e por troianos, conforme aos intereses respectivos. Se nada particularmente sólido hai que achegar en proveito das causas que amosan Estados Unidos e Rusia “non nos enganemos no que fai ao sentido da política de Moscova, imbuída, como a da Casa Branca, de espasmos imperiais e, a pesar das aparencias, a duras penas interesada no destino de surosetios ou abjazios”, fariamos mal en esquecer que o conflito que nos ocupa non lle faltan raíces locais. É inevitable respecto diso invocar, unha vez máis, as secuelas das fórmulas de enxeñería ética que cobraron corpo tanto ao amparo do zarismo como na etapa soviética. Entre os seus efectos, palpables, na rexión cóntase a existencia de dúas Osetias, unha emprazada ao norte, en Rusia, e a outra situada ao sur, en Xeorxia. Se iso por si só achega un caudal inxente de problemas, o seu é agregar que a conduta dos dirixentes xeorxianos e surosetios ao longo dos últimos 15 anos, por propio impulso ou de resultas de presións alleas, non fixo senón agregar leña ao lume. Se os primeiros abrazaron con rotundidade, nos anos inmediatamente posteriores á desintegración da URSS, políticas abrasivas no terreo nacional, que xeraron un inevitable descontento en Osetia do Sur -e en Abjazia-, os segundos, alentados neste caso por unha Rusia que entregou tan xenerosa como interesadamente pasaportes á poboación local, non dubidaron en buscar unha permanente vía de confrontación que lle dea ás a un proxecto de secesión (tal e como o fixo entre 1999 e 2007, se así quere, e salvando todas as diferenzas que procedan, o groso das forzas políticas albanokosovares). En semellante escenario, e devandito sexa de paso, un está obrigado a coller con pinzas as informacións que, dun lado como do outro, acusan ao rival de violencias extremas e limpezas étnicas. É verdade, aínda así, que os que creemos no dereito de autodeterminación estamos medio invitados a deixar constancia dun feito insubornable: aínda que o seu é examinar con detalle o ocorrido cos xeorxianos étnicos outrora residentes en Osetia do Sur, sobran os motivos para concluír que a maioría da poboación local non desexa pertencer ao Estado xeorxiano. Se así se quere, este é o único dato que invita a mirar con ollos concesivos algunha das causas que se revelan sobre o terreo. Non faltará quen aduza, ben é verdade, que se detrás de moitas das políticas que abrazan hoxe os gobernantes xeorxianos apréciase o alento pestilente de Estados Unidos, a xeito de liviá compensación a maioría dos pobos do Cáucaso setentrional miran con receo aos osetios, historicamente entregados, pola súa banda, a unha franca colaboración con Moscova