DE VOLTA Á URSS

Por John O´Sullivan

As mozas ucranias vólvenme tolo de verdade

Deixan Occidente á zaga

E as mozas de Moscova fanme cantar e berrar

Que Xeorxia sempre está na miña mente

Volvín á URSS

Non sabedes canta sorte tedes, rapaces,

De volta na URSS

John Lennon & Paul McCartney

Non son só os osetios do sur os que volveron á URSS esta mañá. Outros xeorxianos, países do «estranxeiro próximo» a Rusia, desde o Cáucaso ate o Báltico, «minorías nacionais» como os chechenos, e incluso os propios rusos, enfróntanse agora a un país e a uns líderes políticos corruptos, autoritarios, militaristas, e aos que non lles preocupa excesivamente onde acaban as súas fronteiras. Outra cousa é o afortunados que debemos sentirnos (eles e nós) a este respecto. Nos últimos anos, o Estado ruso asasinou en Londres a un exiliado con cidadanía británica; expropiado investimentos estranxeiros no nome dunha empresa de enerxía controlada por el mesmo; cortado as subministracións enerxéticas a países como medio de intimidación política; axudado aos rebeldes secesionistas dos países veciños para desequilibrar aos gobernos recentemente independentes; e este fin de semana —acabáronse as contemplacións— invadido e bombardeado o país soberano de Xeorxia. Ás veces estas accións levaron o fráxil disfrace da aplicación das leis tributarias ou do «mantemento da paz» (aínda que non o asasinato de Londres). A «democracia» foi un disfrace similar para un sistema político autoritario no cal o poder e a riqueza están cada vez máis concentrados en mans do ex presidente Vladimir Putin e outros siloviki (ou ex burócratas dos servizos secretos). É máis, este sistema parasitario foi exportado de maneira moi rendible ás rexións «secesionistas» ás que o Kremlin afirma estar protexendo. Como sinala Yulia Latinina de Novaya Gazeta: «Osetia do Sur non é unha rexión, nin un país, nin un réxime. É unha empresa conxunta entre xenerais siloviki e bandidos osetios para gañar diñeiro nun conflito con Xeorxia». Case todos os altos cargos do «Goberno» de Osetia do Sur son ex funcionarios rusos. O «ministro do Interior», por exemplo, serviu antes no Ministerio do Interior da Osetia do Norte rusa.

É este réxime monicreque —que existe para darlles diñeiro aos siloviki e desestabilizar á Xeorxia prol occidental— o que provocou a breve guerra a semana pasada ao disparar incesantemente contra as aldeas xeorxianas próximos e bombardealas. Agora está ocupado por «forzas de paz» rusas e, se Putin cumpre o que di, pronto será reincorporado a Rusia. Ou «de volta á URSS». Todo o que aos diplomáticos recén chegados quédalles por establecer é se a modificación das fronteiras internacionais por parte de Putin acabará aí. Podería axudar agora aos secesionistas de Abjasia? Ou incluso atacar a zona central de Xeorxia para bloquear o único oleoduto que transporta a enerxía de Asia Central a Occidente sen atravesar territorio ruso? Esta completa vitoria rusa levou a case todos os analistas á conclusión de que Saakashvili, o presidente de Xeorxia, caeu nunha trampa rusa cando lanzou unha operación militar para recuperar Osetia do Sur. É algo difícil de cuestionar. Pero esta era unha trampa con dúas portas. Se Xeorxia non tivese tomado medida algunha, Rusia incorporaría gradualmente a provincia secesionista. Putin xa concedera pasaporte ruso aos residentes en Osetia do Sur. As dúas portas da trampa conducían ao mesmo resultado: a expansión rusa e o castigo a Xeorxia por atreverse a ser aliado de Occidente. Moscova esperaba que a súa brutal invasión do territorio doutro país puidese disfrazarse de operación de «paz» para evitar o «xenocidio» e a «limpeza étnica» por parte dos xeorxianos. O seu goberno e os seus medios amaestrados dirixiron unha complexa operación de prensa para popularizar esta mendaz «historia». Inicialmente topou certa acollida entre algúns analistas occidentais para quen calquera inimigo de George Bush e os seus amigos debe de ter razón. Moitos alegaban, por exemplo, que o recoñecemento de Osetia do Sur por parte de Putin era unha resposta ao recoñecemento da independencia de Kosovo por parte de Estados Unidos e a Unión Europea. Xa que Rusia leva 16 anos axudando aos secesionistas, isto convertería a resposta rusa nun acontecemento único na historia universal: a primeira ocasión na que unha consecuencia precede á súa propia causa. Outra escusa empregada para suavizar as críticas contra Rusia é que Saakashvili enoxou a Putin ao pretender entrar na OTAN. Este argumento é unha particular aplicación da premisa xeral de que, como ironicamente di o filósofo Roger Scruton, «defensa igual a agresión». O que a semana pasada demostrou é que Saakashvili tiña razón ao buscar a protección que a pertenza á OTAN lle proporcionaría fronte á agresión rusa. Se se lle concedese, polo menos daríalle ao Kremlin unha razón seria para evitar a escalada desta semana. En conxunto, esta combinación de complexa campaña dos medios rusos e masoquismo cultural da opinión pública occidental podería ter convencido a Occidente de que se tragase este avance ruso, emitise algunhas protestas, e despois seguise coma se nada. Iso aínda pode ocorrer: a opinión pública alemá é especialmente sensible a ditas tentacións. Pero perante ese apaciguamiento érguense agora tres obstáculos. O primeiro é a visión dos tanques rusos avanzando por territorio xeorxiano. No trixésimo aniversario da invasión de Checoslovaquia, esperta todos os vellos recordos da brutalidade soviética. O segundo é que os secesionistas abjazios, animados por Moscova, están agora ampliando o conflito e ameazan con desmembrar Xeorxia aínda máis. Iso debilita seriamente o conto ruso das «forzas de paz». E en terceiro lugar, os ex satélites soviéticos agora pertencentes á OTAN e á Unión Europea forman un grupo de presión permanente a favor de que se estableza unha defensa forte contra Rusia. O sábado, Polonia e os países do Báltico emitían un chamamento conxunto para que ambos organismos se opuxesen á agresión rusa. Pero, como pode facelo occidente? Rusia ten un predominio estratéxico esmagante na rexión. Quizais o mellor que os diplomáticos occidentais poidan lograr a nivel local sexa reconxelar o conflito dunha forma que permita a Rusia conservar Osetia do Sur pero deterse aí. Entón, sen dar formalmente o visto e prace á anexión de Moscova, Xeorxia estaría de acordo en establecer o seu estatus futuro por vías exclusivamente pacíficas. Dada a actual belixerancia de Rusia (aínda segue bombardeando Xeorxia central), dito acordo podería verse case como un logro. A longo prazo a cuestión é diferente. Se existe un risco de que Rusia se converta noutra URSS, entón Occidente debe demostrar que a estrutura internacional posterior á Guerra Fría vai seguir sendo a mesma, tanto no Cáucaso como en calquera outro lugar. Por exemplo, se os centroeuropeos, enfadados pola crise en Xeorxia, anunciasen que agora aceptan as defensas de mísiles ás que se opuxo Putin, o seu ataque a Xeorxia sería contraproducente desde o punto de vista estratéxico. De xeito similar, un novo convite a ingresar na OTAN (quizais cun programa de oleodutos mellorado) demostraría que castigar a Xeorxia con excesiva dureza non serve máis que para empurrar ao país a unha alianza máis estreita con Occidente. E unha decisión conxunta dos países occidentais de rexeitar como non válidos os pasaportes rusos portados por cidadáns de Osetia do Sur, tal vez sancións no enclave, deixaría ao Kremlin coa xestión dun empobrecido enclave. Estas políticas son menos perigosas do que parecen porque Rusia é máis feble do que parece. O seu éxito económico actual débese case por enteiro a uns prezos enerxéticos elevados que probablemente sufrirán grandes flutuacións no futuro. O seu mercado bolsista está sufrindo caídas debido ás aventuras militares e á prudencia dos investidores. Sofre unha seria diminución da poboación. E, en parte como consecuencia, recruta aos membros do seu exército, de maneira desproporcionada, entre os chechenos e outras minorías nacionais. De xeito que a Rusia convenlle evitar as aventuras militares, especialmente no Cáucaso, garantir os investimentos occidentais e os mercados abertos e, en xeral, mellorar a súa imaxe actual de «oso coa cabeza alta». Occidente pode ofrecer o que Rusia necesita; tamén pode advertir ao país que, se reacciona violentamente perante calquera das políticas antes propostas, pode imponerle todo un conxunto de sancións económicas como resposta, empezando pola súa expulsión do G-8. Por suposto, Rusia dispón da súa propia sanción económica: cortar a súa subministración de enerxía a Occidente e deixar aos europeos sumidos na escuridade. Pero se isto entra dentro do posible, non é mellor que o saibamos antes de que sexa demasiado tarde?Doutra forma, pode que os xeorxianos non sexan os únicos aos que se convide a cantar este retrouso final:

«Móstrame as túas montañas de cumes nevadas alá no sur;

lévame á granxa do teu pai;

deíxame oír o son da túa balalaica;

ven e dálle calor a teu camarada.

Volvín á URSS.

Non sabedes o afortunados que sodes, rapaces;

de volta na URSS».