Caída libre en Europa
Vense de publicar en Italia un libro sobre os indicios cada vez máis evidentes do seu declive. Poucos anos antes, Francia vivira o gran éxito editorial de dúas obras de moi distinto signo, pero que apuntan cara ao mesmo final: a de Nicolás Baverez sobre a decadencia francesa, e as conversas de Ratzinger co xornalista Peter Seewald. Aínda que tamén nas reflexións de Ratzinger apúntanse datos e razóns sobre a decadencia do occidente europeo, son esoutros dous, o italiano recente e a Francia en declive de Baverez, os que tentan xustificar en datos económicos e sociolóxicos que nos topamos, salvando a grosería de calquera paralelismo histórico, ante estadio semellante ao que acabou sendo coñecido como a caída do Imperio Romano. A tendencia dunha certa bibliografía, que consegue arrastrar enormes cotas de lectores, está a apuntar cara ao que poderiamos denominar o "catastrofismo histórico". Un certo gusto morboso entre o público lector podería xustificar en parte o éxito. Pero, como ocorre coa literatura de ciencia ficción, cuxas premonicións a tecnoloxía vai cumprindo de forma taxativa, algo de auga haberá no río cando de xeito tan persistente óuvese o seu rumor.
Quizais por iso certo discurso político está a abrirse paso nalgúns foros co aval decidido dunha gran parte da opinión pública: a maneira en que a evolución do Estado de Dereito cara a un Estado social e democrático pretendeu resolver os problemas da participación política e das necesidades materiais dos seus cidadáns entrou en crise coa globalización e as migracións. Ben é certo que máis que do final de Europa deberiamos falar dos sucesivos finais dos seus modos de ser, xa que as terras non morren, se non é por causa dun cataclismo universal. En cambio, as distintas fórmulas civilizatorias que foi adoptando occidente permitíronlle converterse de xeito recorrente no obxecto de desexo dos que viñan de fóra anhelando realizar un soño, e significaron ao tempo e case sempre o final dun tempo, dun modo de facer, dunha cosmovisión mesmo. A gloria como método de extinción, morrer de éxito como grande paradoxo da paradigma de progreso. Xa case 
ninguén mira cara a Europa como referente cultural, científico, tecnolóxico, pero me pregunto se algunha vez fixemos (e debido facer) outra cousa que dotar ao mundo occidental dos seus acenos de identidade. Como é sabido para quen dea un somero paseo pola historia, declive significa tamén renovación, e á fin e ao cabo os períodos históricos, as idades, as eras non son máis que etiquetas que pomos con maior ou menor pretensión científica para ordenar aludes de datos concretos e cotiáns. Pero o certo é que, como xa aconteceu noutros momentos, o discurso político e filosófico anuncia desde hai un tempo que algo remata. E agora, ademais, libros achegan datos concretos sobre a entrada decidida de Europa en (unha nova) caída libre. Varias instancias poden darnos, na periferia da económica, razón de tal declive. O libro italiano tomaba en consideración, entre outros, o mundo universitario. A Universidade, á que estou unida case desde sempre, xa non é o reduto onde a intelectualidade pretende con boas capacidades, mellor intención e poucos medios, a revolución permanente das ideas. Arrastrada polo desexo crecente de seguridade, fóronse instalando entre os seus docentes, os aprendices e profesionais do funcionariado público, cuxo único desexo é asegurar a praza, o soldo, e unha incontrolada capacidade de facer absentismo. Queixaranse os meus colegas que non encaixan nesa descrición, pero non van con eles a crítica, e recoñecerán, se se sinceran, que ese foi o triste final do soño que vivimos. No ámbito francés, en cambio, a radicalidade do pesimismo apunta cara a outro lado. Non critica Baverez sobre todo a acomodaticia vontade de ser funcionario público que se foi facendo forte no pensamento dos mozos franceses desde hai décadas, senón a política de neutralidade que no ámbito dos valores levou a Francia a dar as costas a unha evidencia.
ninguén mira cara a Europa como referente cultural, científico, tecnolóxico, pero me pregunto se algunha vez fixemos (e debido facer) outra cousa que dotar ao mundo occidental dos seus acenos de identidade. Como é sabido para quen dea un somero paseo pola historia, declive significa tamén renovación, e á fin e ao cabo os períodos históricos, as idades, as eras non son máis que etiquetas que pomos con maior ou menor pretensión científica para ordenar aludes de datos concretos e cotiáns. Pero o certo é que, como xa aconteceu noutros momentos, o discurso político e filosófico anuncia desde hai un tempo que algo remata. E agora, ademais, libros achegan datos concretos sobre a entrada decidida de Europa en (unha nova) caída libre. Varias instancias poden darnos, na periferia da económica, razón de tal declive. O libro italiano tomaba en consideración, entre outros, o mundo universitario. A Universidade, á que estou unida case desde sempre, xa non é o reduto onde a intelectualidade pretende con boas capacidades, mellor intención e poucos medios, a revolución permanente das ideas. Arrastrada polo desexo crecente de seguridade, fóronse instalando entre os seus docentes, os aprendices e profesionais do funcionariado público, cuxo único desexo é asegurar a praza, o soldo, e unha incontrolada capacidade de facer absentismo. Queixaranse os meus colegas que non encaixan nesa descrición, pero non van con eles a crítica, e recoñecerán, se se sinceran, que ese foi o triste final do soño que vivimos. No ámbito francés, en cambio, a radicalidade do pesimismo apunta cara a outro lado. Non critica Baverez sobre todo a acomodaticia vontade de ser funcionario público que se foi facendo forte no pensamento dos mozos franceses desde hai décadas, senón a política de neutralidade que no ámbito dos valores levou a Francia a dar as costas a unha evidencia. Desde os anos da súa máis famosa revolución pretenderon substituír o seu substrato relixioso por unha relixión laica da cidadanía, e cada nova volta de parafuso desde entón non foi máis que propiciar que o froito maduro caduca. E caese ao fin. Algúns detractores da obra de Baverez tachárona de oportunista por pretender adxudicar a Francia uns defectos que en realidade son de toda Europa, e pola súa defensa mal disimulada dun claro regreso ao neo-liberalismo. Nada volve, como foi, pero en algo creo que teñen razón os detractores: máis que outra cousa, Francia pode ser unha paradigma. Pódese usar tamén para analizar o modo en que a política deixou de ser unha arte e transformouse nun oficio. Sen falar de nada nin de ninguén en concreto, poderiamos convir que unha sombra pesimista se cerne sobre Europa, e sería o primeiro paso para disipala.
Sem comentários:
Enviar um comentário