Quen quere unha segunda guerra fría?

Por Shlomo Ben-Amí

Presaxia a guerra no Cáucaso unha segunda guerra fría? Ou seica Rusia pretende con ela convidar a Occidente a reformular o statu quo mundial imperante desde o final da primeira guerra fría? Non hai dúbida de que o Exército ruso non está preparado para unha confrontación con Occidente. Non só a espionaxe rusa non logrou adiantarse ao ataque xeorxiano contra Osetia do Sur, senón que os dispositivos de guerra electrónica rusos e as súas mal equipadas tropas de infantaría parecían trasnoitadas reliquias soviéticas. Pero na guerra non hai que exhibir armamento de última xeración para transmitir unha mensaxe política contundente. Despois de todo, o peso internacional de Estados Unidos está a minguar, a pesar de que o seu Exército segue sendo a máis complexa maquinaria militar da historia. Ao demostrar que EE UU perdeu o monopolio do uso unilateral da forza, Rusia puxo abertamente en cuestión a Pax Americana xurdida da vitoria estadounidense na guerra fría. A guerra en Xeorxia non tería lugar se EE UU non xestionase de maneira tan desastrosa a súa hexemonía mundial. EE UU iniciou unha calamitosa guerra en Iraq, perdeu máis dunha oportunidade de atraerse ao réxime revolucionario iraniano, presionou para que a OTAN ampliase sen cesar até chegar aos limiares de Rusia e, cando os rusos protestaron polo despregamento de mísiles defensivos en Europa Oriental, mostrou a súa arrogancia facendo oídos xordos. Amparándose na "guerra contra o terror", EE UU, ao penetrar en países centroasiáticos como Afganistán, Paquistán, Usbequistán, Kirguizistán, Kazajstán e Tadxiquistán, alentou o medo de Rusia a verse cercada. Para contrarrestar o que considera unha hostil estratexia de EE UU, o Kremlin está a fomentar alianzascoa Cuba de Raúl Castro e a Venezuela de Hugo Chávez. E en Oriente Próximo, Rusia non está a escatimar medios para recobrar algúns dos resortes que tiña e impedir así que Estados Unidos sexa o único actor na rexión. A recente visita do sirio Bashar al Assad a Moscova pon claramente de relevo o potencial dunha nova alianza. Cando EE UU propón sancións a Irán, Rusia non deixa de pór obstáculos, á vez que asina contratos enerxéticos con ese país e está a piques de venderlle sistemas de defensa antiaérea destinados a frustrar posibles ataques israelís ou estadounidenses. Unha das vítimas do unilateralismo estadounidense posterior á guerra fría foi a Alianza Atlántica. Non todos os aliados de EE UU comparten a súa obsesión por ampliar a OTAN, e Europa non ten ningunha intención de seguir os pasos do impulsivo presidente xeorxiano e verse arrastrada polas ex repúblicas bálticas e Polonia a un enfrontamento con Rusia. Europa, que depende das subministracións enerxéticas rusos, non está disposta a entrar nunha nova guerra fría. En canto a súa alternativa para o petróleo ruso -Irán- é indixerible para os estadounidenses. A Occidente non lle beneficia retomar a guerra fría. Iniciativas como ameazar a Rusia con expulsala do G-8 ou deixala fóra da Organización Mundial de Comercio non farán máis que aumentar a súa sensación de illamento, acentuar o seu autoritarismo e levala a desempeñar o papel de potencia revolucionaria contraria ao statu quo na antiga esfera de influencia soviética e mesmo noutros territorios. As minorías rusas en Ucraína, os Estados bálticos e Moldavia poderían desatar un novo imperialismo ruso. Pero Rusia, con multitude de problemas internos e unha inseguridade crónica nas súas extensas e despoboadas zonas fronteirizas, tampouco ten interese nunha segunda guerra fría. A pesar de chegar recentemente a un acordo de demarcación fronteiriza con China, Rusia nunca poderá estar segura de cales son realmente as intencións da súa veciña, unha potencia colosal e famenta, tanto de materias primas coas que alimentar a súa florecente economía como de espazo vital para a súa enorme poboación. Como demostrou a guerra no Cáucaso, a economía globalizada non supón unha garantía total contra as guerras. Pero unha cousa é asumir un risco calculado, como os rusos fixeron ao presupor con razón que Occidente non entraría en guerra por Xeorxia, e outra moi diferente que Rusia poña en perigo os colosais éxitos económicos dos últimos anos nunha confrontación con valor cos países occidentais. En realidade, a guerra en Xeorxia xa ocasionou a Rusia a súa máis grave crise financeira desde 1998, cando estaba practicamente en bancarrota: en só unha semana a fuxida de capitais ocasionou ao país perdas por valor de 17.000 millóns de dólares. A Bolsa de Moscova perdeu o 15% do seu valor en agosto, e o banco central ruso prognostica que este ano o investimento estranxeiro reducirase nun 25%. Rusia debe buscar unha auténtica colaboración estratéxica con Estados Unidos, e este debe comprender que Rusia, séntese excluída e desprezada, pode ser un gran aguafiestas en todo o mundo. Desatendida e desprezada por EE UU desde o final da guerra fría, Rusia precisa integrarse nunha nova orde mundial que respecte os seus intereses como potencia renovada.

El País 17.09.08