A INMIGRACIÓN DIVIDE Á UE.
POR JOSEP BORREL, Presidente do Parlamento Europeo

Lahti, onde o Consello Europeo debateu sobre enerxía, innovación e inmigración, con Putin como invitado, está a 120 quilómetros de Tampere. Alí, durante a anterior presidencia finlandesa, a UE puxo en marcha a política común de inmigración. A cuestión é hoxe moito máis importante que fai sete anos. Pero, desde o punto de vista dos resultados, Lahti está moi lonxe de Tampere. Algo se progresou na loita contra a inmigración ilegal. Pero a principal directiva que regula a política de retorno está na mesa do Consello desde fai máis dun ano sen chegar a un acordo. E o Parlamento Europeo (PE) dúbida de que a UE deba contribuír a financiar o retorno de inmigrantes se non hai unha política europea respecto diso. A axencia Frontex ilustra ben a divergencia entre as expectativas e a realidade. Para ser operativa, necesita que os gobernos proporciónenlle os medios necesarios. E as situacións de urxencia, como as deste verán na fachada suroeste de Europa, demostraron os límites da solidariedade voluntaria. Ata agora a UE alcanzou só cinco acordos de readmisión, o máis importante con Rusia, pero ningún co África subsahariana. O acordo de Cotonú prevé a obrigación de que os países que reciben axuda para o desenvolvemento readmitan aos inmigrantes, pero nunca se aplicou. No seu lugar, os países europeos actúan pola súa conta, chegando a acordos que ofrecen contrapartidas, como Francia e España con Senegal. Pero a UE non ofrece nada aos seus interlocutores africanos. A situación é peor en inmigración legal, onde a unanimidad bloquea tómaa de decisións. A principal directiva proposta pola Comisión sobre as condicións de entrada e estancia a efectos de emprego foi retirada ante a imposibilidad de chegar a un acordo.

Dise que será substituída por un plan de acción e unha serie de directivas sectoriales, pero... moi longo fiádesmo se o acordo debe ser unánime. Dáse a paradoja de que os países que máis dificultan a adopción dunha política común de emigración, atrincheirados trala regra da unanimidad, son os que máis reprochan a outros países as súas políticas nacionais. Algúns xustifican a súa resistencia a abandonar a unanimidad en que iso significaría anticipar aspectos do Tratado Constitucional. Pero os tratados actuais xa prevén pasar da unanimidad á maioría cualificada. Non é un problema xurídico, senón de falta de vontade política do Consello. Esa falta de vontade política reflíctese tamén nas decisións non aplicadas. Por exemplo, a directiva sobre o estatuto dos refuxiados, adoptada no 2004, que tiña que aplicarse este outubro, só foi adoptada por seis estados. A directiva sobre a libre circulación e residencia dos cidadáns europeos e das súas familias, importante para o reagrupamiento familiar, debía entrar en vigor en abril pasado, pero só 13 estados adoptárona. ANTE ESTA situación, fixeron moi ben algúns países, entre eles España, de sinalar en Lahti a urxencia dunha política europea de inmigración que o PE vén pedindo reiteradamente. A inmigración na UE non fará senón aumentar mentres non se corrixan os dous desequilibrios que a impulsan: o demográfico e o do desenvolvemento. E sabemos que a fronteira máis desigual do mundo é a de África e Europa. Sabemos tamén que o bache demográfico europeo só poderá cubrirse a medio prazo mediante a inmigración. A recente comunicación da Comisión sobre o envejecimiento dinos que, no 2050, a carga dos maiores de 65 anos para a poboación activa duplicouse.

E que, para manter constante a forza de traballo, estímanse necesarios 20 millóns de inmigrantes ata o 2020. Por iso son tan importantes as políticas de integración laboral, cultural e social dos inmigrantes. O desenvolvemento da campaña electoral catalá ben o demostra, pero algúns remedios poden ser peor que a enfermidade. Esas eleccións demostran tamén que persoas que proceden da inmigración poden aspirar ás máis altas responsabilidades políticas, porque poden ser representativas das virtudes que tipifican unha identidade, independientemente do lugar do seu nacemento. As identidades fórxanse e elíxense a través da práctica social, non se nace con elas ao lombo.

Sabemos tamén que a inmigración afecta de cheo ás políticas sociais e laborais. Non habería inmigración clandestina se non houbese unha oferta de traballo ilegal que beneficia a demasiados intereses. Ese traballo ilegal modera os salarios e estende a explotación e a marginación, como o comisario Frattini denunciou con vehemencia no pleno do PE antes da reunión de Lathi. Propuxo harmonizar as sancións contra os empleadores que dan traballo a sen papeis, pero é moi dubidoso que o Consello apoie esta iniciativa. Postos a premiar e a penalizar para conseguir a integración dos inmigrantes, non estaría de máis que se pensase tamén nun carnet por puntos para os explotadores da man de obra en condicións de residencia ilegal, cuxa clandestinidad faia moi vulnerable e imposible de integrar socialmente. A inmigración, como todo fenómeno social, debe ser encauzada e controlada. A cuestión é se os europeos farémolo na desunión e a rivalidad ou cooperando. Pero se a UE non responde ao problema da inmigración, moitos dubidarán da utilidade de reunións como as de Tampere ou Lahti.