ASINA PARA QUE ISRAEL ENTRE NA UNIÓN EUROPEA

Campaña nacida pola iniciativa do Partido Radical Europeo.

ENTREVISTA A DANIEL COHN-BENDIT, COPRESIDENT DO GRUPO VERDE DO PARLAMENTO EUROPEO

"El 'no' va contra els interessos de Catalunya i del català"

PER ELISEO OLIVERAS - BRUSSEL'LES

EDAT: 59 ANYS
LLOC DE NAIXEMENT: MONTAUBAN (FRANÇA)
TRAJECTÒRIA POLÍTICA: PORTAVEU I LÍDER DEL MAIG DEL 68 A
PARÍS, DIPUTAT DEL PARLAMENT EUROPEU DES DE 1994 I
COPRESIDENT DEL GRUP PARLAMENTARI VERD DE L'EUROCAMBRA
DES DEL 2002

El copresident del grup verd del Parlament Europeu, en una entrevista amb EL PERIÓDICO, va defensar amb passió el sí per a la Constitució europea per seguir avançant en la construcció d'Europa. Daniel Cohn-Bendit, el carismàtic líder del Maig del 68, va advertir que és "una mentida" pretendre que el no és un vot a favor d'Europa o en defensa de Catalunya.

--¿Quin és la seva valoració global de la Constitució europea?

--La seva elaboració ha sigut una tasca complicada, perquè a la UE hi conviuen cultures constitucionals diferents: centralistes, autonomistes, federals, no escrita. A partir d'aquesta realitat, considero que la Constitució és un compromís més que vàlid. Defineix uns valors, fixa uns objectius amb una forta dimensió ecològica i social i defineix unes polítiques basades en la prevenció de conflictes. En síntesi, defineix una Europa respectuosa amb els drets humans,
amb forts objectius socials i ecològics, i com una potència pacífica.

--¿Aquests arguments són suficients per votar sí?

--Sí. La gran majoria dels verds europeus es pronuncien pel sí.

--Hi ha europeistes que s'oposen a la Constitució perquè consideren que es queda curta.

--Han de reflexionar sobre com es construeix Europa. Sempre hi ha hagut tendència a dir no a la UE en nom d'una altra idea d'Europa. Però la UE es fa amb els ciutadans reals i amb les forces polítiques reals i no les virtuals. Si en la histò- ria els europeus haguessin esperat la bona ocasió, encara estaríem sense Europa. Aquells que diuen no en nom de més Europa han de saber que si es rebutja la Constitució, la crisi no anirà en el sentit de més Europa, sinó de menys. No es deuen pas imaginar que si els anglesos diuen no renegociaran el Tractat perquè hi hagi una Europa més integrada, més federal, més social i més ecologista. Per tant, hi ha una mentida darrere d'aquesta pretensió de dir no per anar més lluny.

--També hi ha polítics que donen suport al no perquè no reconeix les nacions sense estat, ni les seves llengües. ¿És una posició raonable?

--És una visió bastant ultraestreta. Que els catalans lluitin pel reconeixement del català és legítim. Però hi ha molts combats legítims que no justifiquen un no a la Constitució. És un no populista a Catalunya, que està en contra dels interessos de Catalunya, perquè si el no guanyés a Europa, a Espanya o en un altre país, no hi hauria més llengua catalana a Europa, tindríem el Tractat de Niça. Europa funcionaria amb el Tractat de Niça i no es pot dir que sigui millor per a les regions o per a les llengües minoritàries. Aquí ens trobem amb una altra mentida. La Constitució, amb la nova iniciativa popular recolzada per un milió de persones, dóna la possibilitat a les forces regionalistes d'unir-se per plantejar una lluita pel reconeixement de les seves llengües. Per tant, es pot lluitar millor per aquests objectius amb aquesta Constitució que amb el Tractat de Niça.

--El 59% dels eurodiputats britànics van votar contra la Constitució al gener a l'Eurocambra. ¿Aquesta oposició tan massiva pot anticipar un no del Regne Unit?

--Serà un problema. Crec que el Govern britànic anirà l'últim al referèndum, quan tots els altres països l'hagin ratificat. El debat al Regne Unit no serà només un debat sobre la Constitució, sinó dir sí a la Constitució i continuar a Europa o dir no a la Constitució i sortir d'Europa. La reflexió en la societat britànica serà diferent quan s'adoni que està aïllada. La societat britànica haurà de decidir si vol ser el cinquanta-i-tants estat dels EUA o mantenir-se com el 25 estat de la
UE. No es pot ser totes dues coses.

--Els eurodiputats polonesos i txecs també van votar majoritàriament en contra de la Constitució. ¿Poden plantejar-se problemes de ratificació en aquests països?

--Hi pot haver dificultats, però la percepció dels ciutadans d'aquests països és molt més favorable que la dels polítics de dretes que instrumentalitzen aquest debat.

--¿I si al final un país o dos diuen que no, què s'hi pot fer?

--Depèn del país. De moment, parteixo del principi que tots els països diran sí.

--Al Parlament Europeu han pres força posicions sobiranistes i antieuropees, en especial entre els nous membres. ¿Quin és el motiu d'aquest augment?

--Hi ha una febre nacionalista en aquells països, és inevitable. El totalitarisme comunista va ser com una glacera que s'ha fos, a l'interior de la qual es van mantenir hibernades tendències polítiques emergents del segle XIX. Avui la democràcia polonesa reviu combats polítics que França o Alemanya van viure fa 50 anys.

--¿Serà transitori?

--Sí. L'atracció de la UE com a garantia de pau i possibilitat de creixement, desenvolupament i millora de vida és tan forta que escombrarà aquestes crisis d'adolescència democràtica.

--Però els països de l'Est dipositen més la seva confiança en l'OTAN que en la UE.

--L'OTAN era un pas necessari per a ells, sobretot davant de Rússia. Però les possibilitats de creixement i desenvolupament les ofereix la UE, no l'OTAN. La vida quotidiana és la UE, no l'OTAN. La UE influencia molt més la vida de la gent que l'OTAN.

--¿El procés d'ampliació accelerada de la UE pot frenar la seva integració política?

--El problema de la UE és el seu èxit, que planteja un repte de funcionament. Una UE que s'amplia ha d'afirmar la seva possibilitat de funcionament democràtic amb unes institucions integrades. S'ha de continuar inventant un funcionament democràtic d'Europa. La història ens força, cal afrontar els seus desafiaments. Ningú s'havia pogut imaginar el que ha passat a Ucraïna.

--¿Té cabuda Ucraïna a la UE?

--No es pot respondre avui. S'ha de veure quina és la seva evolució democràtica. Avui Ucraïna ha obert la porta a la democràcia, però és una porta que també es pot tancar, només cal veure què ha passat a Rússia.

Entrevista publicada a l'edició de 2/12/2005 de El Periódico

CRISE NA UNIÓN

Por Camilo Nogueira

O 29 de maio, dia do referendo francés, estabamos en París. Regresabamos de Bretaña, onde organizacións políticas de toda a Unión pertecentes a nacións sen Estado que contan con institucións autónomas ou a nacionalidades non recoñecidas institucionalmente, cando non negadas, trataran do seus problemas e aspiracións: desde a Galiza, á Macedonia de Bulgaria e Grecia; de Escocia a Transilvania; das Illas Aland no Báltico integradas en Finlandia aos Paises Cataláns, de Gales a Sicilia, de Euskadi a Silesia, de Flandes e Frisia a Cerdeña; de todo o Estado francés e alén. Reuníranse representantes de paises con entidade política, demográfica e nacional muito diversa, algúns poderían xa constituirse en Estados, outros queren vivir na súa língua e personalidade, todos participan da confianza en que na Europa da unidade na diversidade é máis posíbel a luita democrática pola autodeterminación. Pensaban iso apesar de que a cuestión da diversidade nacional fora ignorada no debate estatal sobre o Tratado Constitucional da Unión na Franza da Bretaña, Ocitania, Normandía, Flandes, Saboia, Borgoña, Córcega, Alsacia, Cataluña, Pais Vasco, na Franza dos nomes políticos históricos enterrados baixo os de mares, rios e montañas.
Pasamos o domingo atentos ao que sucedía. Apesar de que nen o status das nacións sen Estado nen os direitos dos povos formaran parte do debate sobre a Constitución, e e malia que nen os partidarios do si nen os do non mostraran nengún interese especial pola política de coesión territorial, o resultado do referendo afectaría decisivamente a Galiza. Todo o que comprometa o presente e o futuro da Unión, desde a política no mundo ao Estado do benestar, ten unha repercusión directa na sociedade e nas institucións galegas, integradas con todas as consecuencias na UE.
O resultado negativo do referendo noite foi celebrado na mesma noite tanto pola esquerda que votou non co argumento da proteción dunha Europa social como pola direita conservadora e chovinista e a extrema direita xenófoba que elexira ese mesmo voto. Non tardaron en aparecer os parabéns procedentes dos representantes políticos e económicos dos que governan nos EEUU e dos seus aliados institucionais e inteleituais europeus que, agoirando o descarriamento da Unión Europea e a súa reorientación puramente económica baixo un sistema capitalista neoliberal, botaron os sinos a repenicar e se lanzaron sobre a presa dispostos a pór en causa non só o Tratado Constitucional, “comatoso” e “moribundo”, senón tamén o proxecto da Unión e o euro que irresponsabelmente ousara porse por diante do dólar.
No barullo da crise emerxe tambén unha posición inteitual portadora dun novo populismo, agora tamén desde as ringleiras da esquerda, que pretende que a crise da Unión e particularmente o resultado do referendo en Francia e a simples consecuencia dun divorcio global entre a sociedade e os representantes políticos, sen reparar que son as contradicións entre os Estados, así como as diferenzas entre proxectos políticos, económicos, sociais, nacionais enfrentados, as que están no cerne de todo o que pasa. Un populismo que sempre coincide de todas formas coa negación da diversidade nacional propria dos Estados xacobinos.
Como un contraste revelador do termómetro ideolóxico e de poder que mede os acontecimentos referentes á Unión Europea, a aprobación previa da Constitución por nove Estados pasara relativamente desapercebida para opinión pública europea e mundial. O resultado negativo en Holanda e a división revelada no do Consello Europeu do 16 e 17 de xuño en Bruxelas sobre o que facer despois dos dous referendos e a respeito das perspectivas financeiras para o período 2007-2013, xa incorporados os Estados do Leste, fecharon o ciclo imediato da crise da Unión.
Para alén das lecturas precipitadas ou interesadas, o acontecido dará lugar a un período de recollida das pezas ciscadas, a unha reflexión destinada a dar unha resposta á incertidume.

A Unión despois da Grande Guerra: a superación de enfrentamentos fratricidas

O controvertido proceso de aprobación do Tratado Constitucional está dando lugar a unha época que non se caracterizará pola negación dos valores e das institucións incorporados ao Tratado senón pola posta en causa dun certo despotismo ilustrado exercido polos Estados que, para ben e para mal, impulsara até agora a construción da UE. Ábrese paso a exixencia de que a idea de Europa como o lugar do desenvolvimento do Estado do benestar e dos direitos democráticos e sociais, funcións antes exercidas e monopolizadas polos Estados, sexa garantida na circunstancia da globalización, na que a Unión Europea ten un papel relevante na procura da paz e da solidariedade.
Até a decisión de alargar á Unión cara os Estados do Leste de Europa, con todas as diferenzas habidas -algunhas de alcance tan singular como as derivadas da instauración da moeda única, non aceitada ainda polo Reino Unido, Suecia e Dinamarca-, os debates no interior da UE referíanse básicamente aos ritmos na estruturación dunha Unión hexemonizada polos Estados e o seu poder no Consello como máxima instancia executiva e lexislativa, primando as decisións tomadas por un consenso expresivo da unanimidade. A UE funcionaba coa conciencia certa de constituir unha institución histórica destinada a unir aos paises através do diálogo, a negociación e o compromiso, superando as guerras fratricidas que a marcaron durante séculos. As Comunidades Europeas foron criadas poucos anos despois do final da Segunda Guerra Mundial, iniciada xa a guerra fría. Rematara a que foi en realidade unha única guerra, a Grande Guerra dos Trinta Anos(1914-1945) do século XX, que puxera fin ao sistema secular de poderes estatais, monarquías e imperios europeus reafirmado en 1815 despois da derrota de Napoleón. No extenso período da Guerra confrontáranse Estados polo poder e o espazo territorial, mais tambén concepcións e institucións fundamentais para a convivencia política e social de transcendencia universal e elementos básicos do sistema político e económico mundial. Foi este o marco tráxico dun confronto fundamental entre a democracia e os sistemas totalitarios. A idea das Comunidades Europeas reflectía igualmente a necesidade europea de recuperar a presenza mundial perdida frente a afirmación dos EEUU e a URSS como potencias dominantes, nun proceso que xa comezara en 1914. Anunciábase o fin do sistema colonial europeu. Despois da Guerra e perante a dominación pola URSS do sistema de Estados do Leste de Europa como consecuencia de un pacto entre os vencedores que materializaba a vitoria e a ocupación rusa frente ás tropas nazis, a criazón das CCEE non foi allea á pretensión de contrarrestar, xa na guerra fría e co apoio dos EEUU, o poder europeu da URSS e do seu sistema político e económico.
Sendo impulsada por Estados centrais e dirixentes de forte personalidade democrática, pouco e pouco a Comunidade Europea foi tomando un corpo político, económico e social proprio, co Consello, o Parlamento, a Comisión e o Tribunal de Xustiza. Adaptándose a súa propria realidade, atinxiu unha orientación política non estritamente ligada ás motivacións orixinarias. Materializou institucionalmente unha revolución histórica: os Estados europeus nacidos da criazón das fronteiras púñanse de acordo para eliminalas. No seu desenvolvimento, a incorporación de novos Estados, do Reino Unido ao Estado español, de Suecia a Portugal, non deu lugar a crises que a afectasen no seu conxunto.
Co paso do tempo, a consolidación da Unión contribuiu a desenvolver elementos constitutivos fundamentais como a soberanía partillada sen fronteiras e a realidade dun territorio político, económico, social e cultural diverso, histórica e praticamente negador do xacobinismo uniformizador e centralizador dominante na configuración dos Estados. Sen negar o peso político, demográfico e económico dos diferentes Estados, o método instaurado para procurar o desenvolvimento da Unión xa non foi o das relacións de poder bélico, senón o do diálogo entre os Estados e os povos, contando de acordo co Consello coa instancia impulsora da Comisión Europea e o control democrático do Parlamento Europeu, con capacidade lexislativa crecente, pondo en causa a soberanía absoluta tradicional.

O alargamento ao Leste e o fracaso de Niza

O sistema estabelecido comezou a entrar en crise na Conferencia Intergovernamental de Niza do ano 2000, convocada para estabelecer un Tratado que permitise adaptar as institucións comunitarias á entrada de doce novos Estados do Leste. Despois da queda do muro de Berlin, da recuperación da plena independencia dos Estados do Leste e do desmembramento da URSS, a necesidade de alargar a Unión era xeralmente aceitada. Mais a decisión dun alargamento en masa fora tomada sen unha necesaria reflexión colectiva sobre as súas consecuencias políticas, económicas e sociais. Formalmente respondeu a razóns históricas: non era admisíbel unha Europa farturenta con viciños europeus empobrecidos que tiñan as mesmas experiencias seculares e pertencían á mesma cultura. Con todo, non se esclareceron nen as razóns estratéxicas da realizar a entrada dos paises do Leste da maneira como se fixo, nen se dilucidou a influencia na decisión de posicións como as protagonizadas polo Reino Unido ao frente doutros Estados segundo o guión querido polos EEUU e praticado pola OTAN: alargar a Unión para abrir un horizonte máis próximo á unión económica que a política e co ánimo de reducir o ámbito de influencia de Rusia. Non se tivo en conta a influencia política e cultural exercida polos EEUU nos Estados do Leste, despois de ter protagonizado durante décadas a confrontación coa URSS dominante nesa grande rexión europea. Coa división dos Estados da Unión a respeito da guerra de Iraque púxose en evidencia esta influencia trasatlántica. Unha influencia que apareceu tambén nas solucións socio-económicas implantadas neses Estados despois dunha experiencia de décadas de estatalización burocrática.
Tampouco se debateu de forma transparente a respeito dos límites xeográficos da Unión, de acordo coa transcendencia das decisións a tomar. É é preciso lembrar que coa entrada de Turquía a fronteira europea chegaría a Iraque, Irán e Siria e que o problema da nación kurda, que non se resolveu na fin da Primeira Guerra Mundial cando foi desmembrado o Imperio otomano, pasaría a ser un problema interno da Unión.
Apesar da importancia dun feito histórico tan saliente como a incorporación dunha parte fundamental da Europa do Leste -ficando fora a considerada como de influencia directa de Rusia- a Conferencia Intergovernamental de Niza pariu un rato cativo, sen dar paso a unha toma de decisións por maioría cualificada de Estados e de cidadáns no Consello, mantendo básicamente un poder de veto dos Estados artellado mediante un arbitrario sistema de votos ponderados, sen esclarecer as competencias da Unión e dos Estados e sen resolver adecuadamente a adaptación da Comisión á multiplicación de membros da Unión, nen sendo quen de desenvolver adecuadamente a capacidade lexislativa do Parlamento Europeu. Ainda recoñecendo a Carta de Direitos Fundamentais elaborada por unha Convención que reunira ás institución da Unión, non a incluira no Tratado, carecendo por iso de forza coercitiva.
Despois do fracaso de Niza cando comezaba o novo século, a Constitución foi reclamada desde o Parlamento Europeu -nun principio unha minoría de deputados e deputadas- e asumida inicialmente polos governantes e dirixentes políticos de Franza e Alemaña. Elaborado nos anos 2002 e 2003 e aprobado polo Consello e o Parlamento no 2004, o Tratado Constitucional supuxo a culminación deste proceso.

A división entre os Estados. A Constitución despois do atentado as torres xémeas e a guerra de Iraque

Porén, no momento en que a Convención rematou o seu traballo as circunstancias europeas e mundiais mudaran de maneira radical. No ano 2001 os atentados das torres xémeas de New York e do Pentágono en Washington foran interpretados polos governantes dos EEUU como unha declaración de guerra que os autorizaba para levar a cabo guerras preventivas fora da legalidade internacional. A guerra imediata en Afganistán e, especialmente, a de Iraque no 2003 condicionaron fortemente a situación política na Unión Europea. As decisións sobre Iraque criaron unha fonda división interna, separaron a Franza e Alemaña do Reino Unido e tamén do Governo do Estado español, Italia ou Portugal e dunha boa parte dos Estados do Leste, introducindo unha cuña que acabaría tendo graves consecuencias na prática do consenso unánime proprio da UE. O PP governante no Estado español chegou a considerar como aliado preferente aos EEUU contra Estados que forman parte da Unión Europea cos que se compartillan institucións executivas e lexislativas. José María Aznar cualificou a Franza e Alemaña como Estados amigos de Sadam Hussein, débeis polo tanto no combate do terrorismo.
A sociedade europea manifestouse contra a guerra, superando a división dos Governos dos seus Estados. Foi no Reino Unido e o Estado español, cuxos Governos acompañaron aos EEUU na decisión de guerra dos Azores e na presión sobre a ONU, onde se produciron as maiores manifestacións populares contra a guerra. No Estado español estiveran precedidas e impulsionadas polas nacidas en Galiza frente á catástrofe do Prestige. Sen que se recollera o eco a súa protesta, na sociedade europea intensificouse a identificación da globalización cos obxectivos de dominio militar dos EEUU e facilitouse unha confusión irracional ou interesada da Unión coa globalización neoliberal. Estes acontecimentos pexaron a vida política da Unión.
A queda do muro de Berlin, o desmembramento da URSS, o alargamento da UE cara o Leste, o hexemonismo militarista dos EEUU e dos seus aliados dentro da Unión, a guerra de Iraque, a emerxencia económica da China ou da India, a necesidade de darlle unha resposta á miseria de continentes e á inmigració: sen que se chegase a realizar a necesaria reflexión colectiva sobre o futuro da Unión, un conxunto de novas circunstancias condicionaron a acción dos Estados e a percepción das sociedades europeas. A superación das guerras que constituiu un argumento fundamental na criazón e o alargamento sucesivo da Unión non estaba xa no centro do pensamento motivador do seu desenvolvimento e o modelo socio-económico europeu era posto en causa polos Governos dos Estados e polas institucións comunitarias precisamente cando máis necesario era evidenciar as virtudes da Unión Europea como un espazo histórico insustituíbel para facer frente aos retos internos e externos deste tempo.
A necesidade de pór orde nas contas publicas e nos Orzamentos dos Estados dada a existencia da Unión Económica e Monetaria e o proceso de aprendizaxe que conlevaba a instauración do euro convertiuse nun elemento conflitivo, que serviu para descualificar a Estados decisivos. Receptor en cantidades determinantes de fundos estruturais e de coesión procedentes básicamente de Alemaña, o naquel momento Governo do Estado español púñase así mesmo de espello frente ás dificultades orzamentais e de desemprego dun Estado doador que ainda estaba e está a facer frente aos tan onerosos custos da incorporación da Alemaña do Leste. Soberbiamente illado ao outro lado do Canal, o Reino Unido contemplaba o costoso proceso continental da Unión monetaria, aproveitándose da Unión económica mais sen implicarse plenamente nela.
Nesta situación, as contradicións entre os Estados a a carencia constitutiva de metodos democráticos de decisión maioritarios obstaculizaron a adaptación da Unión aos retos internos e externos da globalización. Nen as institucións europeas nen os Estados fundamentaron unitariamente a súa acción exterior no momento da globalización na realidade de a Unión ter capacidade para convertirse nunha entidade que for quen de representar aos europeus na politica internacional: Sendo xa a primeira potencia económica mundial, polo seu poder científico, tecnolóxico e social e pola súa tradición democrática pode instrumentar por sí misma unha sociedade aberta ao mundo, especialmente apta para arrostrar a globalización económica sen submeterse ás suicidas políticas ultraliberais, conservando e desenvolvendo nun novo marco institucional as conquistas democráticas históricas, os valores universais dos direitos inviolábeis e inalienábeis do ser humano, a democracia, a igualdade, a liberdade e o Estado de direito segundo afirma o Preámbulo da Constitución. Pode ser tambén unha potencia política internacional, con unha presenza fundamentada nos principios do respeto mútuo, o diálogo, a paz e a solidariedade, no marco da ONU. Anúnciano o seu comportamento no Protocolo de Kioto e o Tribunal Penal Internacional ou nas negociacións para combater a pobreza e na procura de acordos para unha desnuclearización xeneralizada. A UE é ademirada no mundo inteiro, por muito que o seu exemplo dificilmente posa ser seguido noutros continentes, salvo potencialmente en Latinoamérica, e ainda neste caso se os Estados manteñen a súa independencia a respeito do viciño do Norte. Non ten porqué resultar paradoxal que axude a consolidar noutros continentes a Estados soberanos e independentes, necesitados de estabelecer un poder democrático que posibilite a súa participación na mundialización sen submeterse aos designios dunha globalización agresiva.
A división e a confusión políticas entraron nunha fase ainda máis grave cando os Estados máis ricos -aliados nisto Estados partidarios do avance na Europa política como Alemaña e Franza con Estados de reticencia tradicional como o Reino Unido, xunto con Austria, Holanda e Suecia- mostraron un egoismo improprio sobre o nível do Orzamento da Unión, exixindo que non pasase do 1% do PIB total, cando os acordos a nível legal de Tratado permiten o 1,27%. Fixérono cando era preciso incrementalo debido á entrada de 12 Estados do Leste (os dez xa membros máis Romenia e Bulgaria) con rendimentos medios por habitante que non pasan do 40% da media comunitaria. Co alargamento crece o 109% o número de persoas dos territorios de aplicación dos fundos estruturais por contaren con menos do 75% do rendemento medio da Unión, subindo dos 73 a 153 millóns, entanto que o Produto Interior Bruto sobe só o 6% e a povoación total apenas un 28%. Se na Unión de 15 Estados a povoación de menor renda, incluida no Obxectivo nº1 atinxiu o 19%, na de 27 Estados chega co 32% a un terzo do total.
Entretanto, a sociedade europea non recibía outra información sobre o conteudo do Tratado Constitucional que a modificación do peso arbitrario de cada Estado no voto no Consello, agora baseado nunha doble maioría cualificada de Estados e da súa povoación: a teimosía do presidente do Governo español José María Aznar e dos dirixentes de Polonia querendo manter a sistema arbitrario de Niza absorbeu toda a información sobre o Tratado, desvirtuando o significado do mesmo[1]. Fora do Parlamento Europeu -onde os debates foron profundos e sistemáticos sen contaren na sociedade co eco debido- o debate público sobre o Tratado Constitucional non se produciu cando correspondía, isto é no momento da Convención para incidir nel, senón muito despois e tardiamente, cando concluido o traballo convencional os Estados xa lle deran unha aprobación unánime, convertindo nun motivo grave de crise decisións democráticas negativas como as de Franza e Holanda.

Da confusión a incerteza

A incerteza na que entrou o proceso de estruturación da Unión Europea non apareceu, pois, por acaso. É consecuencia de circunstancias xerais e decisións institucionais recoñecíbeis e concretas. Tambén, por muito que pareza paradoxal, é o produto das circunstancias positivas criadas pola propria estruturación da UE, que se dan por adquiridas e non son xa valoradas. Así mesmo e especialmente polas diferenzas existentes na sociedade e entre os governos estatais sobre o modelo económico e social e sobre o papel dos Estados e das institucións centrais da UE, que máis que superadas ficaran adormecidas grazas á hexemonía de determinados Estados e a acción de dirixentes singulares que souberon asumir a responsabilidade do avance na unidade e no esvaimento das fronteiras.
Paso transcendental e logro histórico adquirido, a criazón dun espazo político e económico unitario tende a ser esquecido como un ben en sí mesmo, sendo discutido tanto desde posicións que priman a Unión económica, mantendo inercias negativas contra a Unión política e social, como polos que sofren os problemas da abertura das fronteiras sen as institucións da UE seren quen de garantir no espazo europeu as conquistas do Estado de benestar frente as forzas económicas dominantes e o seu poder mediático, que aproveitaron a libre circulación de bens, servizos e capitais para tentaren unha desregulación social e económica guiada polas ideas neoliberais, pretendendo asaltar servizos públicos adquiridos e irrenunciábeis como a sanidade, a educación ou a seguranza social e as pensións e pondo en causa e reducindo as conquistas logradas no ámbito tradicional estatal. Constitui un obstáculo formidábel para a construción da UE e a vigorización democrática das súas institucións a inexistencia dun sistema de medios de comunicación de masas europeu e, last but not least, as institución estatais utilizan os resultados das políticas comúns da Unión en favor dos governantes dos Estados cando son lles favorábeis e cárganas nas costas da UE cando non lle son acaidas. A permanencia da ideoloxía estatalista cando non chovinista colocou á Unión Europea no papel de rapaz dos azoutes dos Estados, cumprindo a Unión a función do whip boy, un neno do povo utilizado perversamente por certa nobreza británica para recebir o castigo que merecían os seus fillos.
Ainda así, se ben o rexeitamento do Tratado Constitucional non resolve apenas nada, criando unha confusión que non se solucionaría de maneira positiva polo simples feito da súa retirada, ten o efeito dunha forte aldrabada na porta das institucións políticas e económicas europeas, pondo en evidencia a necesidade de reemprender o camiño da Unión, tendo en conta as novas circunstancias e a acumulación de feitos históricos producida desde 1989.

O Tratado Constitucional

En sí mesmo o rexeitamento do Tratado Constitucional suporía un retroceso na construcción da Unión política e social, dando lugar á desaparición dos elementos de avance democrático incorporados. A diferenza dos Tratados anteriores, este introduce un Preámbulo, unha Parte I referente ao obxectivos, as competencias e as institucións da Unión e unha Parte II que integra constitucionalmente a Carta de Direitos Fundamentais, abrindo portelas para a democratización das institucións e a participación directa dos cidadáns e cidadás na construción da Europa política e social. Se así o decidiren na prática política as institucións comunitarias e os Governos dos Estados -elexidos polos cidadans e cidadás europeus que son por isto tamén responsábeis, por muito que se pretenda esquecelo ou ignoralo-, eses elementos constitucionais poderían servir de alavanca para a instrumentación de programas comúns progresistas, evitar os perigos de unha desregulación ultraliberal e manter e desenvolver o Estado do benestar. O simples rexeitamento do Tratado Constitucional non conleva a eliminación da Parte III sobre as políticas comúns, tinxidas desde hai décadas dunha componente neoliberal, senón a súa estrita permanencia por ser básicamente o resultado da refundición dos Tratados anteriores -Roma, Acta Única, Maastricht, Ámsterdam, Niza- que permanecerían. A refundición foi o resultado dunha decisión política que tiña como obxectivo facilitar unha lectura formal e legal comprensíbel para os cidadáns e as institucións. A súa conservación sen introducir elementos de carácter social e fiscal que contribuisen a garantir o Estado de benestar, que desen lugar a unha, ainda inexistente, política común de emprego e evitasen o dumping social interno dada a heteroxénea condición económica e social da Europa de 27 Estados, foi a consecuencia da presión exercida polos Estados que, como o Reino Unido, tenden a frear a Europa política e social ou, por determinados paises do Leste que poden beneficiarseda nova situación, como ocorreu co Estado español despois da entrada en 1986, despois de sofrer un empobrecedor sistema burocrático baixo a dependencia da URSS. A ameaza de veto ante a necesidade de unanimidade que ainda determina a aprobación dos Tratados, explica esta realidade frustrante, que se reproduce no debate das Perspectivas Financeiras para o período 2007-2013, pexado polas contradicións que dividen a Estados que negocian preferentemente en función de curtos intereses internos, nunha actitude que lamentabelmente é aplaudida pola opinión pública dominante en cada un deles.
As razóns europeistas do non desde a esquerda e a defensa do Estado do benestar ficarían máis desamparadas sen a Constitución. Resultados como os de Franza e Holanda poden dar lugar a unha reflexión no sentido querido pola esquerda, mais tamén fortaleceren as posicións euroescépticas e neoliberais. Non existindo neste momento vías certas de tratamento dun problema como o colocado, que non pasen polo acordo unánime dos Estados membros, a situación pode atrapallarse recorrentemente se os Estados do sí se manteñen na posición por eles aprobada: ninguén pode evitar que un novo Tratado sexa negado por determinados Estados. En última instancia, se isto se producir non existe hoxe outra solución máis que a vixencia dos Tratados anteriores e das políticas comúns que se poñen en causa ou nun caso extremo a saída da Unión dos Estados en desacordo co aprobado pola maioría. A Unión Europea carece neste momento de mecanismos de decisión maioritaria que non pasen estritamente pola unanimidade. Dada a ideoloxía dominante nas institucións estatais e nas sociedades europeas, non parece estar hoxe ao alcance a aprobación dun Tratado mediante maiorías cualificadas de cidadáns e Estados, obxectivo de toda visión democrática da Unión: necesitaríase un acordo colectivo previo enormente máis dificultoso que o praticado na elaboración do Tratado Constitucional.

O Consello Europeu de Bruxelas: a ratificación da crise

O fracaso do recente Consello Europeu de Bruxelas pon de manifesto a dimensión da crise á que se enfrenta a Unión. Para alén dos problemas concretos tratados e mesmo da solución dada ao proceso de aprobación do Tratado Constitucional, que se deixa sensatamente para un momento no que se decanten as posicións finais nos Estados e na sociedade europea, apareceron alí, cando deberon facelo responsabelmente no momento da Convención, posicións contraditorias sobre o sentido e o futuro da Unión Europea.
Quentes ainda os resultados do referendo francés, afondando na división diafanamente visíbel desde a guerra de Iraque, Tony Blair agochou fraudulentamente a evidencia de que celebrado agora os resultados dun referendo británico serían muito máis desfavorábeis que os de Franza, cargando os custos da crise sobre os demais. Cando se debateu sobre as cifras orzamentais globais para o período 2007-2013, frente á demanda maioritaria de reducir o cheque británico colocou o problema do 45% das cifras totais dedicadas á Política Agrícola Común, querendo ignorar que esas cifras -certamente inapropiadas na realidade económica actual da UE e ainda así consideradas insuficientes polos agricultores franceses que votaron non no referendo- foran aprobadas por todos os Estados e pola maioría do Parlamento Europeu en data tan próxima como 2002. Eludiu a realidade de británicos, franceses e alemáns seren aliados na exixencia da redución do Orzamento da Unión até un máximo do 1% do PIB, o que dificulta de maneira determinante toda mudanza nas partidas fundamentais do mesmo. Ulizou a PAC simplesmente como ariete: non podería facelo coa Política Común da Pesca, na que nega coa ameaza do veto a igualdade de direitos nos mares comunitarios, en contra principalmente da frota galega. Nas súas propostas orzamentais non podería falar da necesidade de establecer unha política común de emprego con partidas específicas e suficientes, afectando a sectores económicos como o industrial necesitados da modernización e da adecuación aos retos da competencia exterior ou a outras políticas sociais, que di pretender: todo iso é negado sistemáticamente polo Reino Unido.
Tampouco estivo afortunado o primeiro ministro español José Luís Rodríguez Zapatero. Non fixo valer no seu favor o resultado positivo do referendo sobre a Constitución, foi ignorado nun momento crítico sen pór todo o peso do Estado na prato da balanza do presidente do Consello, o intelixente europeista luxemburgués Jean-Claude Juncker, e na decisiva cuestión do Orzamento para o período 2007-2013 tomou unha posición escura, que en todo o caso non tivo en conta a paises como Galiza: sen ter legalmente xa direito a elas, baseou a súa posición na prolongación transitoria durante cinco anos das axudas procedentes do Fundo de Cohesión. Porén, como xa fixeran os governos do Estado español os anos pasados cando se preparaba o discutido no Consello Europeu de Bruxelas, descoidou os Fundos Estruturais que son os destinados realmente ao desenvolvimento territorial, responden a cifras europeas mui superiores ás proprias do Fundo de Cohesión e son os recibidos principalmente polas CCAA do Obxectivo nº 1, como Galiza. Esquecidos públicamente polo presidente do governo español, os FFEE son os que determinan a maior parte ingresos recibidos polo Estado desde o Orzamento da UE, 16.179 6.904 millóns de euros, isto é, 2,69 billóns das antigas pesetas. Non se sabe en que medida considerou que a tardanza en aprobar as Perspectivas Financieras pode supor, amais, que por efecto estatístico Galiza, e algunha outra Comunidade Autónoma, despois de ver como se mal utilizaron as últimas décadas, se vexa ainda máis perxudicadas na recepción dos fondos europeus. A defensa preferente por parte do Zapatero das cifras da PAC contrasta coa realidade de que do máis dun billón de pesetas que recibe anualmente o Estado español do fundo agrario europeu FEOGA garantía Galiza apenas recebe o 1% do total, entanto que Andalucia ingresa o 30% e outas comunidades cantidade tamén mui superiores ás galegas[2].
Durante o Consello EuropeuTony Blair repetiu con insistencia, convertindo a conxuntura en categoría histórica, que Franza e Alemaña non son xa os motores da Unión Europea. É certo que o debate desta cuestión, que atinxe a todos os Estados, está no cerne da evolución da Unión. Mais para alén da disputa pola hexemonía sobre a orientación da UE implícita nas palabras do británico, resulta evidente que a diferenza do que ocorre con outros Estados, sen Franza, como sen Alemaña, non se terían criado as Comunidades Europeas hai medio século, nen é concebíbel a UE do futuro. Faltaría unha parte central da xeografía, a demografía e a economía europeas. Sen a Franza da Revolución Francesa, como sen a Alemaña da Reforma, a UE perdería unha experiencia fundamental na formación das institucións democráticas e na conquista dos direitos humanos; non acadaría todo o seu sentido a construción histórica dunha unidade política sen fronteiras superadora das guerras dos século XX, mais tamén daquelas como a Guerra dos Trinta Anos no XVII a de Sucesión no XVIII e as napoleónicas no principio do XIX, que tan directamente afectaron tambén aos reinos peninsulares. Sen elas a UE non sería un espazo económico e social capaz en por sí, con case cincocentos millóns de habitantes, de facerlle frente á globalización ultraliberal. A participación de Franza na Europa da diversidade nacional e lingüística, constitui unha garantía de superación do xacobinismo centralizador e uniformizador que constituíu o paradigma dominante da estruturación e a ideoloxía dos Estados.
A solución da crise non pasa por negar o papel necesario deses dous Estados, nen facelo depender estritamente de quen goberne neles nun momento determinado, nen se pode avanzar que os próximos dirixentes estatais sexan menos europeistas que os actuais, sendo por outra parte difícilmente concebíbel unha Europa política e social sen o papel que lles corresponde a dous Estados centrais da Unión con 150 millóns de habitantes, que enlazan un co Oeste e o outro co Leste.
O Consello Europeu de Bruxelas deixou apesar de todo unha semente esperanzadora: a maioria dos Estados situanse na vía da Europea política e social e os novos Estados membros do Leste ofereceron conxuntamente unha solución orzamental baseada na diminución dos seus ingresos que foi desprezada polos maximalismos prepotentes dos que poñen en causa a Europa política: pode que comezasen a abandonar a relación privilexiada cos partidarios da Europa como un grande mercado, achegándose a idea de que nen siquer iso ten sentido para eles sen a Europa política e social.

O debate francés

Esta realidade complexa mostra até que ponto o debate francés, provocando unha comoción de evolución incerta, non tivo un carácter racional e orientador do que facer en toda a Unión. Se o resultado do referendo ten para Franza e para a UE unha importancia transcendental, nos discursos que se produciron demostrouse máis unha vez que non está incorporada na vida política interna dos Estados europeus a realidade incontestábel da Unión: o carácter da cidadanía, a economía, as normas de convivencia, os desprazamentos sen fronteiras, a visión do mundo e a presenza internacional, unha nova concepción do papel dos Estados e da diversidade política e cultural.
Apareceron en Franza os elementos irracionais que acompañan a construción da Unión Europea. O voto negativo tivo unha indubitábel componente interna: reuniu a partidos e asociacións, a capas sociais e liñas de pensamento que querían demostrar co seu voto posicións contrarias ao Governo encabezado polo presidente Jacques Chirac. Mais non só xuntou actitudes pertecentes ao mesmo campo político, senón tambén posicións tidas tradicionalmente por antitéticas. Por unha banda parte dos socialistas e dos verdes, os comunistas e troskistas, a maioría dos sindicatos, amais de organizacións antiglobalización como Attac que negaron o Tratado por neoliberal, querendo unha Europa social e a reforma do proxecto. Por outra banda a extrema direita, quer na versión ultra e xenófoba con Jean Marie Le Pen, quer na tradicionalista conservadora de Philippe de Villiers, que rexeitan de forma radical a Unión Europea. Coñecido o resultado do referendo, De Villiers, principal dirixente do Mouvement pour la France, non tardou en declarar que a Constitución da Unión era “un parrulo decapitado que ainda corre”. Sabendo que sen eles o non non tería trunfado, os dirixentes da extrema direita reclamáronse como os vencedores.
Aducindo sen maior fundamento que o non en Franza daría lugar a unha renegociación do Tratado desde as súas posicións, unha boa parte daquela esquerda confundiu no referendo a batalla louvábel por outra Europa social e democrática co combate á política interna do presidente que hai ben pouco contribuíu a elixir por esmagadora maioría. Esta foi a posición que defendeu entre eles Laurent Fabius, principal defensor do non na esquerda, contradicendo o argumentado por el mesmo hai trece anos no referendo sobre o Tratado de Maastricht, cando afirmaba que un non francés non daría lugar a unha renegociación e que as concesións dos demais Estados foran superiores ás francesas. Con un comportamento que non é específico de Franza, parte da esquerda francesa emprégase contra a Constitución da Unión cunha enerxía que lle é allea na súa luita frente ao poder francés detentado por unha direita que é corresponsábel do carácter neoliberal que teñan as políticas económicas e sociais comúns da UE.
Infelizmente, esa esquerda asumiu argumentos que non hai muito anos pertencían exclusivamente ao campo da extrema direita. Ambas mostráronse contrarias de facto ao alargamento aos paises do Leste e nada solidarias coa situación daquelas sociedades. Uns din quereren evitar o dumping social do Leste. Outros néganse á chegada de traballadores ou de produtos do Leste, utilizando para os europeus as mesmas perigosas análises praticadas a respeito das importacións de manufacturas e da imigración de traballadores procedentes do chamado Terceiro Mundo. É certo que tambén no campo do sí estiveron remexidos a conservadora UMP (Union pour un Mouvement Populaire), con parte dos socialistas e dos verdes, mais defendendo a aprobación do Tratado o significado formal do seu voto tiña un sentido unívoco. En Holanda as cousas foron máis simples mais non menos problemáticas: despois da experiencia dos pasados anos, subiu á tona a preocupación e o rexeitamento non só dos governantes senón tamén e particularmente dos cidadánas a respeito da abertura das fronteiras a outras xentes de Europa e de fora de Europa.
Apesar de que o esforzo francés foi admirábel, estando os xornais e as librarias cheas de información e publicacións sobre a Union e o referendo, a carencia dunha opinión pública informada sobre o espazo político da UE demostrouse no feito de que a idea de o voto negativo comportar a desaparición dos elementos positivos do Tratado non chegou a ocupar o papel relevante que lle correspondía: eliminaríanse as páxinas fundamentais nas que se fala de dignidade humana, liberdade, democracia, igualdade, Estado de direito e respeito dos direitos humanos, incluídos os direitos das persoas pertencentes a minorías, a igualdade entre mulleres e homes, a paz e o benestar dos povos, o pleno emprego e o progreso social, o desenvolvimento sustentábel, a solidariedade entre xeracións, a coesión económica, social e territorial, o respeito da diversidade cultural e lingüística, a paz e a solidariedade, o respeito dos principios da Carta das Nacións Unidas; e cuestións tan transcendentais como o carácter xurídico da Unión, capacitandoa para representar institucionalmente a todos os Estados e cidadáns e asinar acordos internacionais, a iniciativa lexislativa popular, o comezo dunha política internacional e de defesa, a plena capacidade lexislativa e orzamentaria do Parlamento en codecisión co Consello, a definición das competencias da Unión. Sen todo isto a Unión Europea non estaría realmente capacitada para asumir as funcións proprias dunha Europa política e social.
A vaidade francesa escureceu a complexidade da situación e tendeu a minimizar os riscos dunha negativa, apresentando a negociación posterior ao referendo como un feito carente das dificuldades extraordinarias que agora aparecen, necesitándose chegar a compromisos con todos os Estados da UE primeiro, e con todas as sociedades deses Estados despois. Nada fai pensar neste momento que o rexeitamento do Tratado posa constituír un revulsivo que garanta ou propicie a aprobación doutro máis avanzado co acordo de todos os Estados. (Paradoxalmente, non resultaría tan extraño que pola parte de Franza for realizada unha proposta de solución que, como resultado dun acordo maioritario na esquerda, unise posicións enfrontadas no referendo).
O ocorrido necesita dunha lectura que afecta ao proprio proceso de construción da Unión e os obstáculos que debe superar. As posicións contraditorias que trunfaron nos dous referendos non oferecen en sí mesmas propostas certas de solución aos problemas colocados. Se os demais Estados se aviñeran a unha modificación do texto de Convención, pasando por alto decisións de aprobación xa producidas tan lexítimas como as negativas francesa e holandesa, non poderían deducir o sentido das mudanzas desexadas polos votantes nos referendos. En Franza foron utilizados argumentos incompatíbeis co proprio sentido da realidade e a evolución da Unión. Seguen particularmente vivos restos da dialéctica anacrónica da guerra fría e aparece un populismo sectario que ten a Unión Europea por unha institución máis da globalización ultraliberal, cando é potencialmente un elemento formidábel contra ela, ou que lle nega á Unión un papel pola paz e a solidaridade mundial que lle é recoñecido desde otras posicións democráticas altermundialistas non só europeas senón tamén latinomericanas e doutros continentes. Chegouse a cualificar o Tratado como un instrumento da consagración definitiva da “transferencia do poder dos Estados ás finanzas privadas internacionais orquestrada polo tánden Reagan-Thatcher”.

A crise da unanimidade

Mais eses referendos, como calquer outro que se producir, constituen unha chamada de atención a respeito do sistema de aprobación por unanimidade que ainda rexe na Unión. Para a aprobación dun Tratado, como para a entrada de novos Estados membros, para o estabelecimento do cadro financiero para un novo período orzamental ou para a elementos da política social e fiscal, un só Estado pode impedir a aprobación de cuestións que todos os demais consideren vitais. Neste marco toma toda a súa dimensión a gravidade dos resultados negativos e a irresponsabilidade dos que non souberon evitalo, quer dando solución a determinados problemas no texto redactado pola Convención, quer orientando de maneira racional os debates dos referendos. Pondo en causa o sistema da unanimidade imperante para cuestións transcendentais como as citadas, a renegociación do Tratado a causa do non dun Estado, suposto que este queira seguir na Unión, pode ser rexeitadado por calquer outro Estado, pudendo encertarse así un proceso recorrente sen fin.
Este problema non tería outra solución máis que a da aprobación conxunta por unha maioría cualificada dos cidadáns, dos povos e dos Estados da Unión, introducindo un elemento de soberanía partillada que definiría á Unión Europea como unha entidade en sí mesma, lonxe da visión simplesmente supraestatal que ainda pervive na sociedade e nas institucións europeas e que se fixo presente nos últimos referendos. Mais isto suporía unha auténtica revolución democrática que encontraría á oposición radical de muitos Estados, obrigaría a forzar a marcha da ideoloxía ainda dominante nas sociedades europeas, formadas nunha idea da soberanía estatal que como se puxo en evidencia pervive na Europa sen fronteiras internas.
Ante isto non falta quen pense nun marco político novo aproveitando as cooperacións reforzadas que recolle o Tratado Constitucional, abríndolle a porta a unha Unión diversa, con paises que procurarían unha integración política mais plena, seguindo a lóxica da evolución das pasadas décadas, e paises que ficarían no status actual. Mais esta proposta é tan doadamente enunciábel como difícilmente praticábel. Unha Unión económica plena non é governábel sen unha Unión política na que participen os mesmos Estados. Unha Unión política restrinxida, destinada a evitar a contaminación da compentencia polas diferenzas sociais e fiscais ou o direito a libre circulación de traballadores e de bens económicos sería incompatíbel cunha Unión económica máis ampla, tanto máis se conta cunha moeda única.

A consistencia da Unión

A solución institucional a este embrullo non resulta doada. Non se pode deixar de ter en conta que elementos da Constitución, como a necesidade de unanimidade na política social e fiscal, tan criticada, foi unha imposición do Reino Unido, posibelmente aceitada por Alemaña e Franza non apenas para evitar o veto dos británicos, senón tamén como parte dun acordo para pór en marcha dunha nova política exterior e de defesa querida polos contrarios á guerra de Iraque e posta en causa polos aliados incondicionais dos EEUU.
Así e todo, se fallan franceses e alemáns non está claro que Estados posan tomar a iniciativa tendo forza suficiente para avanzar, quer procurando solucións transitorias a partir do actual texto do Tratado Constitucional, quer propondo outro texto política e socialmente mais ambicioso. Noutro tempo, cando a transcendencia da Unión non se puxera plenamente de manifesto nen se puxeran en evidencia os problemas da globalización, os problemas eran superados pola acción de personalidades singulares ou pola hexemonía de determinados Estados entre os fundadores: non se romperan ainda certos equilibrios iniciais. Agora, co temor e as incertidumes provocados pola globalización, a permanencia ideolóxica das contradicións da guerra fria e as divisións derivadas de guerras como a de Iraque, todo está necesitado dun novo paradigma.
A Unión Europea ten toda a consistencia política e económica necesaria para manter e desenvolver os valores fundamentais que a definen. Falta avanzar na criazón na vontade política colectiva que o faga posíbel. Se a vontade finalmente non falla, en espera do efeito do tempo, da reflexión e do retorno da racionalidade, a solución pode pasar pola aprobación final do Tratado Constitucional e a interpretación da Parte III das polílicas comúns desde o disposto no Preámbulo e as Partes I e II, que contradicen unha política economica e social que puxo e causa as conquistas do Estado do benestar e abren vías para a presenza da Unión no mundo como entidade política en sí mesma, reforzando o nível cuantitativo do Orzamento e a reformulando a súa distribución. O papel unitario das institucións centrais da UE, impulsor de iniciativas a Comisión e orientador político e lexislativo do Parlamento tería que pasar a primeiro plano. Dos partidos políticos europeus, recoñecidos recentemente polo Consello e o Parlamento, e das organizacións sociais continentais depende a criazón de consensos ou maiorías que non estexan ligadas de maneira determinante da conxuntura ou do puro egoismo, e muito menos do chovinismo, de cada Estado. O espazo de comunicación europeu potenciaría e sería a consecuencia dialéctica desta orientación.
Unha proposta voluntarista esta, certamente, máis non hai outro camiño racional e praticábel para a Unión. A permanencia da incerteza e a confusión non sería permitida pola sociedade europea. É demasiado precioso o legado deixado até hoxe pola Unión, resultado dunha revolución histórica institucional sen equivalente no longo proceso de criazón secular das institucións estatais. Non apenas en Europa.
[1] Para conseguir un alto número de votos ponderados no Consello, o daquela presidente do Governo español ofereceu como moeda de troco -no cadro dunha reducción global entre os 15 Estados debida ao alargamento a otros 10 Estados- unha excepcional redución do número de deputados do Estado español no Parlamento Europeu, de 64 a 54, feito que acabou constituíndose como unha, entre outras, das causas determinantes de o nacionalismo galego non revalidar a presenza no Parlamento Europeu, ficando no lugar 55 despois de perder definitivamente o 54. Como referencia do ocorrido convén citar o caso de Portugal, que nas mesmas circunstancias no perdeu máis que un deputado, pasando de 25 a 24, cando conta con pouco máis dun cuarto da populación do Estado español.
[2] O autor participou como deputado por Galiza do BNG en todo o proceso de debate do Tratado Constitucional e nas circunstancias que definiron e condicionaron a acción política deses anos. Formou parte do grupo de deputados que reclamou unha Constitución despois do fracaso de Niza. Promoveu a reunión en Santiago de Compostela do Intergrupo de Nacións sen Estado,que presidía, que fixo pública unha posición a prol da Constitución. Participou nos debates da Convención a través da Comisión de Asuntos Constitucionais do PE, apresentando especialmente propostas referentes á Europa política e social e ao recoñecimento das nacións sen Estado como Galiza. Estivo semanas antes da guerra de Iraque en Bagdad e Basora formando dunha delegación de eurodeputados pola paz. Entrevistouse co mesmo obxectivo con Kofi Annan e Hans Blix na ONU en New York como membro desa delegación. Debateu contra as posicións do xefe do governo do Estado, José María Aznar, rexeitando a guerra en Iraque e as posicións españolas na altura sobre a mesma. Participou nos debates sobre o alargamento ao Leste. Manifestou a posición galega como ponente en documentos do Parlamento sobre os fundos estruturais e de coesión e sobre a política común da pesca, estivo tamén nos debates sobre as explotacions familiares galegas, particularmente a respeito das cotas lácteas no momento da reforma da PAC e, en xeral, sobre os efectos en Galiza da política social e económica e das redes de transporte europeas.

DE EUROPA, O SOCIALISMO E A DIGNIDADE.

O estado actual das forzas políticas e das conciencias, a esperanza de poder negociar unha nova Constitución mellor é nula.
MICHEL ROCARD

Nado hai un século e medio, o socialismo sempre foi á vez un movemento de loita e un esforzo teórico por construír unha sociedade menos inxusta e máis humana. Contribuíu á mellora dos soldos e das condicións laborais e á emerxencia da Seguridade Social. É un balance importante. Pero a tráxica deriva xerada pola economía integralmente administrada e o totalitarismo levou
ao fracaso final e á deshonrosa desaparición do único proxecto alternativo consecuente ao capitalismo. As forzas capitalistas gañaron esta etapa dun século, estratéxica e, conseguiron ademais afianzar en todas as opinións públicas a mensaxe de que o capitalismo é a liberdade. Este inquebrantábel capitalismo, que críamos debilitado e ameazado tras a gran crise de 1929-1932 e a Segunda Guerra Mundial, restabeleceuse plenamente nos anos cincuenta
e, desde entón, non deixou de reforzar a súa influencia no mundo. Até o punto de que xa non hai proxecto alternativo críbel, de que os desacordos sobre as eventuais correccións ou inflexións convenientes ou posíbeis son profundos e paralizantes, e de que a desesperación cundise no movemento socialdemócrata e, de forma mais xeral, nas forzas progresistas. Ao final, ninguén entende nada. Os grandes debates actuais, sobre a globalización e sobre Europa, están claramente marcados pola ignorancia, a confusión, a hipocrisía, as estratexias persoais e unha total ausencia de visión a longo prazo. Desde que se restabeleceu o capitalismo após a Segunda Guerra Mundial, hai perto de sesenta anos, se produciron tres acontecementos principais, independentes os uns dos outros ou case, e que é tremendamente importante distinguir se realmente queremos saber o que está a acontecer e cara onde imos. Non falarei aquí do cuarto acontecemento principal, a aparición do terrorismo mundial, demasiado recente e non con peso suficiente como para invertir o curso das cousas, se non para agravalo.O primeiro ten que ver coa tecnoloxía. A vertixinosa aceleración da velocidade, no transporte de bens, persoas e información, na análise, tratamento e cálculo de datos e no acto de produción, reduciu as dimensións do mundo, fecendo interdependentes a todas as nosas nacións e provocando, por necesidade, a apertura das fronteiras a todo o que se move menos os homes: Produtos, capitais, servizos, ideas, modas, roupas e músicas. A contaminación, os andazos e o crime non se fixeron esperar. Esta evolución nace claramente da técnica e produciríase en calquera sistema de organización social nacional ou internacional. A expresión "aldea global" describe á perfeción o seu resultado. O segundo acontecemento, totalmente alleo ao primeiro, podería terse producido hai décadas, mesmo hai séculos, pero aconteceu na segunda metade do século XX. É o feito de que varios países de Europa decidisen unirse mediante vínculos institucionais para facer que a guerra fose algo imposíbel entre eles. O obxectivo era a paz e o medio, a organización e a profundación da interdependencia económica. Un dos resultados foi a creación dun mercado de grandes dimensións que permite ás empresas da zona adquirir tamaño mundial. A Europa institucional construíuse sen referencia a ningún proxecto de sociedade, tan só ao elemento fundamental, pero parcial, de preservar no seu seo a liberdade de empresa e os dereitos humanos. Non houbo ningún acordo sobre a intención ou a necesidade de adoptar un, como tampouco non o houbo sobre a definición que podería ser, nin ao principio nin agora. As forzas
conservadoras, maiormente dominantes durante todo o período, mantiveron en Europa un capitalismo clásico, ao igual que souberon mantelo en cada un dos Estados membros, con algúns avances sociais significativos de diferenza, especialmente en Francia. Estas mesmas forzas lograron impedir constantemente a emerxencia dunha identidade política europea e dunha capacidade europea significativa para criar unha política exterior e unha política de seguridade comúns. O proxecto socialdemócrata sempre foi e segue sendo o de alentar o reforzamento dese
conxunto institucional á vez que definir -aínda dista de ofrecer - un proxecto específico para Europa co fin de que unha maioría de esquerdas poda por fin emprender un día a construción dunha sociedade solidaria en economía de mercado, de definir a súa identidade, de garantir o seu esplendor e de implementar a indispensábel política exterior necesaria para contribuír á paz no
mundo, limitar ou contrarrestar a hexemonía estadounidense e promover activamente unha auténtica solidariedade mundial. Con Europa integrada como stá e o euro, apenas estamos a metade dese camiño histórico. O actual proxecto de Constitución consolida o que xa se logrou, simplifica os procedementos e incorpora por fin a Carta dos Dereitos no aparello constitucional e, polo tanto, xudicial. Mantén a parálise en materia de política exterior e lembra que a Unión Europea se basea na libre empresa. Tamén ofrece a base xurídica necesaria para abrir o día de mañá o debate sobre unha definición mais cobizosa dos servizos públicos, a amplitude mínima da
protección social e as condicións de protección e de promoción da diversidade
cultural. O que prohibe -unha política exterior decidida por maioría, unha
extensión dos procedementos comunitarios a todo o ámbito social- xa o
prohibian os anteriores tratados.
Este texto, sen dúbida insuficiente, non inclúe máis que avances e ningún
retroceso. O nome que leva, Constitución,non muda en nada o feito de que no
proceso, de non ser polo contido, é un tratado clásico. Sen dúbida será difícil
modificalo , igual que os outros, non mais. Encanto á expresión segundo a cal
ese texto "sacralizaría o liberalismo esculpindoo na mármore", non ten
ningunha relación coa realidade do texto escrito. Unha maioría de esquerdas
con un proxecto coherente podería orientar de maneira moi distinta as políticas
europeas dentro do marco desa Constitución. Tal como está agora, a UE xa
semella a ollos de moitos demasiado integrada e demasiado poderosa. Existen
forzas de disgregación, poderosas en algúns países membros e, sobre todo, no
estranxeiro; así, desde o principio, a actual administración estadounidense foi a
primeira en querer ver a Europa debilitada. A existencia do euro impediulle
tomar medidas de contraataque contra Francia e Alemania a raíz do problema
de Iraq. Sen embargo, ao ser competente para os asuntos de produción,
traballo e diñeiro, pero non para se facer cargo do sofremento do mundo, as
guerras, a fame e o subdesenvolvemento, Europa nin emociona nin
entusiasma. E iso só pode debilitaría.
O terceiro acontecemento principal de finais do século XX non ten ningunha
relación coas dúas primeiras, pero a afecta gravemente. Tratarse dun cambio
masivo e mundial nas regras de funcionamento do capitalismo. É o que
provoca o seu carácter incontrolábel e perigoso á globalización xerada pola
evolución das tecnoloxias. O capitalismo é un sistema terribelmente eficaz pero
socialmente cruel e gravemente inestábel. De feito, esta inestabilidade estivo a
punto de botar todo a perder coa crise e a guerra. Despois da guerra, o
capitalismo restablecido viviu trinta anos de medre regular nun clima de
estabilidade espantoso e de progreso social constante. Iso débese a que se
respectaban tres grandes regulacións que existían en todos os países
desenvolvidos. A de Keyns: utilizade as finanzas públicas para amortizar as
oscilacións do sistema en lugar de respectar equilibrios formais. A de
Beveridge: coidade a protección social: non só será mais humano se non que
tamén estabilizará o sistema por un nivel de demanda social, é dicir, de
consumo incompresíbel, polo tanto resistinte a calquera crise. E a de Henry
Ford: pagade soldos elevados se queredes que a xente consuma. Foron os
trinta gloriosos, mais dun cuarto de século de medre mais ou menos lineal.
Entón produciuse un acontecemento intelectual inaudito. Un grupo de
profesores de Chicago, guiados por Milton Friedman, elaborou unha nova
doutrina que viña a dicir: vivimos unha fase extraordinaria da historia do
mundo. Tras milenios de pobreza, o mundo estaba a ser rico. E débese a que
se inventara un motor eficaz, o capitalismo e libre empresa, e un potente
carburante, o beneficio. E canto mais beneficio se conseguise, maiores serian
os logros do sistema. "Librémonos entón dos impostos, dos obstáculos para o
mercado que son os servizos públicos e a Seguridade Social, e das múltiples
reglas que limitan o beneficio acumulábel polas empresas. Sexa cal sexa a
actividade en cuestión, o equilibrio atinxido polo mercado é o mellor posíbel e
calquera intervención pública só pode deterioralo".Esta filosofía simplista e
errónea, que avoga polo afán de ganancias, a redución dos impostos e a
diminución da influencia do Estado, logrou a adhesión dos poderosos da
economía e das finanzas nun tempo récord. Forzas políticas e electores, e
entón gobernos e institucións somáronse a esta filosofía en Norteamérica,
Xapón, Europa e os dragóns asiáticos. Trinta anos despois, as tres grandes
regulacións desapareceron, os ricos enriquecéronse, as desigualdades ten
callado profundamente tanto entre o norte e o sul como no interior de todos os
nosos países, a pobreza masiva reapareceu nos países desenvolvidos, a
protección social se erosiona en todas partes, os servizos públicos están
ameazados, o sistema se voltou inestábel e rexistrou seis grandes crise
financeiras en quince anos, todas elas, até o momento, contidas no marco
rexional, e o esgotamento dos recursos e a contaminación progresan
inexorabelmente xa que se rexeitan as regras que poderían frealos . A
humanidade vai directa de fuciños contra o muro.
Europa e as súas institucións non teñen en absoluto a culpa desta catastrófica
evolución que non inventaron elas pero que sofren. Son forzas políticas
definidas e enraizadas como nacionais as que impuxeron estas novas regras
do xogo caracterizadas por unha crueldade social agravada tanto nos nosos
países como en Europa. Inicialmente, Europa fundouse sobre a liberdade de
cambio e a apertura ao mundo, o que só tiña vantaxes na época na que aínda
prevalecían as tres grandes regulacións. Pero é imposíbel voltar atrás sobre
eses puntos agora que xa non prevalecen. En consecuencia, Europa sofre
directamente as consecuencias desas novas regras do xogo, sobre todo cando
a vontade das forzas políticas dominantes non é en absoluto resistirse a elas.
Así, en toda Europa e especialmente en Francia, a parte dos salarios no PIB
diminúe e os soldos estáncanse ou aumentan demasiado devagar, a protección
social redúcese e o paro segue sendo demasiado elevado, agravado como
está en Francia pola demografía, que nada podemos facer tampouco non para
remediar, e polas insuficiencias da formación profesional, único factor no que
Francia podería mellorar un pouco as cousas en casa.
O carácter mais humano do capitalismo europeo continental está a
desaparecer, cedendo o seu lugar ao capitalismo moito mais brutal dos
anglosaxons. Este é o implacábel encadeamento dos feitos que prohíbe propor
argumentos e posturas a todas luces irrealistas ou insostenibeis. As
consecuencias son graves e numerosas.
1. no estado actual da economía mundial, ningún país illado, nin sequera
totalmente Estados Unidos ou China, pode contrarrestar as evolucións das que
é obxecto. A dimensión continental é a primeira das condicións de eficacia. O
soberanismo non ten futuro. Peor aínda, é unha dimisión ante a magnitude do
combate.
2. no estado actual das forzas políticas e das conciencias, a esperanza de
poder negociar unha nova Constitución mellor é nula. O argumento de
"votemos non para abrir a crise e a nova negociación será mellor" non é en
absoluto realista e é, polo tanto, hipócrita.
3. En caso de que gañe o non en Francia, non existe ningunha forza ou
coalición de forzas dispostas a retomar as negociacións coa intención de
reforzar o combate para intensificar a loita contra o capitalismo nesas
condicións.
Seria o fin da dinámica europea, a primeira vitoria de forzas antieuropeas que
temen a futura potencial de resistencia ao sistema que tería unha Europa mais
integrada, e polo tanto, o comezo da desintegración. De modo que o principal
argumento dos, digamos, europeos que avogan polo non é a todas luces falso.
4. Non hai mais elección que manter a perspectiva dunha Europa que se
reforce progresivamente e, nunha década ou dous, estea o suficiente
estruturada e sexa abondo poderosa para que, por fin, unha maioría de
esquerdas poda emprender unha seria inflexión do capitalismo cara unha
sociedade europea solidaria.
5. Os traballadores de Francia sofren profundamente por esta situación, todos
sabémolo e non podemos facer grande cousa a corto prazo. unicamente a
explicación atenta e o recordo da perspectiva a longo prazo poden responder a
esta angustia. É indigno non levarlles a contraria e arrastralos a unha situación
sen saída xa que a vitoria do non abriría unha crise que tamén debilitaría á
economía e, pola tanta, ao crecemento económico e ao emprego.
6. Comparar as actitudes sempre é significativo. Votar si fainos votar como
Chirac e Bayrou. Querer votar, para evitar esta compromiso, como Pasqua e Le
Pen, como os nosos socios comunistas que, para ser de esquerdas, desde hai
sesenta anos, non demostraron unha gran perspicacia política, e sobre todo
votar como Bush quere, que seria o mais grave e perigoso, ,é razoábel? É
xusto?
7. No seu século de historia, o Partido Socialista coñeceu algúns casos de
teimudo enfrontamento entre posturas irreconciliábeis entre a política
maioritaria e as conviccións minoritarias: rexeitou constituírse en Partida
Comunista (1918-1919); rexeitou á non intervención en España (1936); vontade
de impor a unión da esquerda contra Guy Mollet (1947-1968); rexeitou as
guerras coloniais (1956-1962); oposición ás orientacións económicas do
programa común e do candidato Mitterrand (1976-1981).
En todos estes casos, as posturas dos minoritarios de cada época eran
coherentes, realistas e perfectamente traducíbeis en actos
gobernamentais.Non é así esta vez e é unha tráxica grande première. Non hai
perspectiva de mellorar a Constitución despois dunha crise. Non hai
perspectiva de mellorar a situación dos traballadores de Francia en caso de
caos europeo. Mesmo hai que temer que aconteza o contrario. Estamos en
plena hipocrisía. Por esa razón, temo que en caso de que trunfe o non, vitoria
que non conlevaría ningún respecto, ducias de milleiros de militantes nos
deixen, aínda que ninguén desde a Dirección, como é o meu caso, lles convide
a que o fagan. Tamén ficariamos duradeira e profundamente separados dos
nosos partidos irmáns europeos, o que impediría, precisamente, a estratexia de
reacción esperada polos protagonistas do non.
Honrarse á política e á democracia respectando aos seus adversarios. Fíxeno
durante moito tempo. Pero xa non podo seguir facéndoo . Respecto aos
soberanistas, pero non respecto aos defensores do non que se din
proeuropeos. Os envites son demasiado fortes, o PS está demasiado
preocupado por manterse fiel ao ideal europeo de Jaurès, Blum, Mitterrand e
Delors, e Francia ten demasiada responsabilidade como para que se cometa
ese erro.
Manterémonos firmes. Seguro.
MICHEL ROCARD ex primeiro ministro francés e eurodeputado socialista

PRESENZA GALEGA NA UNIÓN EUROPEA
Por Ana Miranda

Despois do recente alargamento a 25 países, as disparidades xeográficas, estruturais e económicas da Unión Europea son cada vez máis evidentes. 123 millóns de persoas, ou sexa, o 27% da poboación total da Unión Europea, viven en territorios cun PIB inferior ao 75% da media de renda comunitaria por habitante, en comparación aos 72 millóns de persoas que vivían nunha Europa de 15 Estados, incluída Galiza. Nunha situación económica cada vez máis difícil en termos de creación de emprego, cunha presión migratoria intensa e cun entramado institucional previsto para 6 Estados, reformado no Tratado de Niza e que vai ser modificado coa ratificación da Constitución Europea para adaptarse á nova situación, institucional e procedementalmente, a posición para un pais como Galiza, tórnase complicada. Ou se aumenta o orzamento comunitario para atender ás necesidades de nacións como a nosa, que van a estar no límite dos parámetros de cualificación de concesión de fundos comunitarios, que no noso caso non foron aproveitados eficientemente en case 2 décadas para criar emprego, consolidar o existente e evitar a fuga de cerebros, a mellor xeración preparada da nosa historia, para criar redes de comunicación que nos unan definitivamente co resto de Europa, para asentar o territorio e impedir o desastre ecolóxico ao que nos está sometendo este Goberno galego, que non foi quen de aproveitar esa ocasión única, máis que para facer programas estéticos e propagandísticos e non políticas de futuro e con futuro. A democracia non só se exerce no momento de votar, máis en Galiza desgrazadamente está demostrado que a democracia é un concepto aínda inmaturo e non moi asentado na poboación. Porque un goberno e un pobo que non pensa na súa cultura, no seu desenvolvemento e no seu futuro, non é máis que xeografía. E nós, con responsabilidade e traballo, non concordamos con esa óptica e reclamamos dereitos e recoñecemento de Galiza a todos os niveis. Desta necesidade, a nosa presenza en Europa, tórnase aínda máis necesaria.

Levo vivindo en Bélxica dende 1997, traballando e formándome en temas comunitarios e internacionais, tendo a enorme honra de poder traballar na pasada lexislatura no equipo dunha persoa de tanta valía política e humana como o que foi eurodeputado do BNG Camilo Nogueira, un político que se rexeu sempre por dous principios, a ética e a defensa orgullosa de Galiza como nación en Europa e no mundo, falándolle aos líderes e pobos de toda a xeografía mundial da nosa nación, colocando a Galiza na axenda mundial nese grande escaparate que é o Parlamento Europeo para cumprir esta misión que desempeñou con total dedicación, sen ningún complexo, falando alto e forte, de fronte de Galiza como igual e do BNG como igual a calquera, nación, Estado e organización política de calquera lugar europeo. Triste e paradóxicamente, despois de toda a dura situación de espera e inquedanza vivida despois da perda do escano, e ante a situación de ficar fóra totalmente da Eurocámara, foi plantexada a posibilidade, de que en base á necesidade de continuar o traballo realizado e manter viva a nosa presenza política europea e as relacións internacionais, no marco da coalición Galeusca coa que nos presentamos electoralmente, o noso traballo puidera ter continuación, negociándose esta posibilidade e finalmente acordando co PNV, coa súa tradicional solidariedade tan demostrada en períodos difíciles da nosa historia, que o BNG seguira tendo presenza física en Bruxelas. A dirección do BNG pediume no outono que, en base a miña experiencia política e formación, realizara a función de voceira do nacionalismo galego no Parlamento Europeo. Incorporeime no mes de outubro, ubicándome na oficina parlamentar do eurodeputado Josu Ortuondo, pero exercendo funcións e actividades, única e exclusivamente para o BNG, con total liberdade e capacidade de acción (outra mostra de xenerosidade e respecto dos nacionalistas vascos).

Con profunda vocación, enerxía e optimismo, asumín esta función soa, sen as facilidades que podiamos ter cunha representación oficial, navegando entre a diplomacia parlamentar para que sigamos aparecendo e opinando. Porque estamos vivos na UE, a pesar das manobras, dos silencios, do sectarismo. E voltaremos oficialmente no 2009. Mentres, tecemos un sistema de traballo que se basea en 3 eixes:

a. Traballo institucional parlamentar;
b. Función de relacións políticas e institucionais coa sociedade galega;
c. Función de relacións internacionais.

Traballo institucional parlamentar: Presentación de iniciativas parlamentares dirixidas á Comisión Europea e ao Consello presentadas polos eurodeputados de Galeusca[1] nominalmente, pero cos contidos presentados polo BNG e sobre temáticas específicas galegas (vulneracións medio ambientais, construción naval, emisións de gases, pesca, agricultura, cohesión, emigración) ou sobre temas europeos xerais de importancia para o noso pais. Tamén a presentación de emendas a determinados informes das diversas comisións parlamentares do PE de interese galego (Pesca, Agricultura, Medio Ambiente, Política Rexional, Transporte, Peticións, Cultura, Mulleres, Dereitos Humanos, Política Exterior) e a elaboración de informes e de posicións políticas sobre temas importantes. Pero ademais de ter esta plataforma-base grazas ao acordo vasco-catalán para asinar as iniciativas, non hai que esquecer que o BNG é membro de pleno directo da Alianza Libre Europea (ALE)[2] e polo tanto, tamén grazas á súa solidariedade negociei a posibilidade de presentar preguntas e emendas a través dos deputados da ALE, e tamén se ampliou co apoio que varios deputados-as dos Verdes, que me pediron expresamente facer un traballo conxunto que xa iniciamos[3]. Máis non hai que esquecer que ademais destes dous polos políticos (Galeusca e o grupo dos Verdes-ALE), o BNG mantén estreitas relacións con forzas políticas de fóra do Estado como o caso do Bloco de Esquerda, e na actualidade negociei co eurodeputado Miguel Portas abrir varias iniciativas mediáticas conxuntas[4]. Pero o recoñecemento do BNG no PE vai aínda máis alá e mesmo membros da Esquerda Unida Europea (IU e PCP)[5], teñen ofrecido o seu apoio para presentar iniciativas relacionadas con Galiza. Polo tanto, movémonos nunha bancada ampla de posibilidades, tendo que manexar diplomaticamente, segundo as temáticas e os intereses que nos conveñan en cada momento, as relacións con deputados e deputadas que pertencen a 3 grupos parlamentares diferentes, cos que nos une tanto a defensa como nación dende todos os prismas (político, cultural, ecolóxico, económico, innovador, etc.) como a loita incansábel polo respecto dos dereitos humanos. Humildemente teño que dicir, como anécdota, que en base a este tecido de relacións políticas e diplomáticas que cómpren a miña función, estou a levar o nome, medio en broma medio en serio, de shadow-MEP, ou sexa, eurodeputada na sombra (termo que ven da xerga interna do PE, de que en cada informe hai sempre un shadow-rapporteur). A miña función, neste sentido e resumindo, consiste en tecer contactos, non confrontalos, senón usalos da maneira máis diplomática posíbel para que sigamos estando presentes por todas as vías.

Relacións políticas e coa sociedade galega: continuar mantendo as pontes de colaboración que abrimos na pasada lexislatura con colectivos da sociedade galega, organizacións e coa propia cidadanía, para a presentación e a información directa en relacións coas institucións comunitarias.

Relacións internacionais: relacións con forzas políticas europeas e mundiais (PT, Frente Amplio, Parti Québecois, etc.), organización e participación en eventos internacionais (Foro Social Mundial, Foro de São Paulo, eventos públicos da ONU, etc.); relacións coa emigración galega: información e coordinación de grupos na diáspora europea e americana.

Posibelmente a miña perspectiva é diferente á da pasada lexislatura, porque non son un deputado oficialmente e porque ademais, por esa condición, existen máis dificultades de difusión do traballo que realizo. Pero non me cansarei de que aparezamos visualizados, e transmitirlle á xente que seguimos presentes e que temos abundantes apoios, e sobre todo, que somos respectados, escoitados e observados, porque se nós non estamos no Parlamento Europeo, ninguén vai falar dos problemas de Galiza, porque para moitos, primeiro están os intereses partidarios antes que o seu pais e a súa xente. E non me cansarei tampouco de afirmar que a miña perspectiva é a dunha muller de 33 anos, pertencente a unha nova vaga migratoria, nai, nacionalista e europeísta, loitadora polos dereitos humanos e polos máis desfavorecidos, ben consciente de querer mudar, coma todos nós, unha sociedade opaca, na que o que defende o BNG é un reto cunha dificultade engadida, na que o noso compromiso ten un prezo, na que loitar pola tolerancia, a educación, a cultura e o desenvolvemento, é produto da nosa responsabilidade como cidadáns. Por iso a nosa presenza europea tórnase cada vez máis imprescindíbel, coa metamorfose que está sofrendo o continente, coa necesidade dunha proxección europea e mundial, como alternativa ao illamento e á incomunicación.

Ana Miranda é a Representante do BNG no Parlamento Europeo.

[1] José Otuondo Larrea (PNV), Ignasi Guardans Cambó (CiU), integrados na actualidade no Grupo Alianza Liberal e Demócrata Europea (ALDE).
[2] A ALE reúne a máis de 30 partidos de nacións e rexións sen Estado de toda Europa, que defenden a diversidade en Europa e que loitan polo seu recoñecemento institucional e político. Dende 2004, a ALE é un dos 8 partidos que ostentan a cualificación de Partido Político Europeo segundo ao Regulamento 2004/2003 do Parlamento Europeo e do Consello de 4 de novembro de 2003 relativo ao estatuto e ao finanzamento dos partidos políticos europeos. A actual Presidenta da ALE é Nelly Maes, ex-eurodeputada flamenca.

[3] Presentei varias iniciativas sobre dereitos humanos- traballo infantil, ablación, situación dos curdos- co eurodeputado de ICV Raul Romera i Rueda, co eurodeputado de Los Verdes David Hammerstein sobre temas medio ambientais e co líder dos Verdes francés Alain Lipietz sobre América Latina.

[4] Recoñecemento de títulos dos profesionais da medicina e equiparación de condicións laborais,, sobre a dinámica da eurorrexión e sobre o intercambio cultural Galiza-Portugal, en especial pedindo o seu apoio e o doutros membros portugueses para a candidatura do patrimonio inmaterial galego-portugués á Unesco promovida por “Ponte nas Ondas”, etc. .
[5] Willy Meyer (IU) e Ilda Figueiredo (PCP).

ENTREVISTA CON CAMILO NOGUEIRA:

"Europa é unha experiencia histórica revolucionaria".

O triunfo do non nos referendos pola ratificación do Tratado Constitucional Europeo en Francia e Holanda e o cumio de hai dúas fins de semana en Bruxelas para estudar perspectivas financeiras da Europa dos 25 de 2007 a 2013, cunha dura crítica de Blair ao actual modelo presupostario, sumen a Europa nunha das súas maiores crises, que analizamos co ex-eurodeputado polo BNG Camilo Nogueira. O que fora eurodeputado polo Bloque Nacionalista Galego no Parlamento de Bruxelas dende 1999 ata o 2004 analiza a crise na que está sumida a Unión Europea tras o triunfo do non nos referendos pola ratificación do Tratado Constitucional Europeo en Francia e Holanda e o fracasado cumio europeo de hai quince días en Bruxelas

Está en crise o proceso de construción europea?

Existe unha crise evidente. Agora ben, outra cuestión é analizar as súas causas reais e cales poderían ser as solucións. Está claro que a crise está provocada polo resultado negativo en Francia e en Holanda dos referendos respectivos para a ratificación do Tratado constitucional. Pero estes resultados revelaron unha situación que viña de antes, de feito o resultado negativo de Francia foi unha conxunción de posicións de esquerda e da extrema esquerda e máis da dereita monárquica e da extrema dereita xenófoba de Le Pen. Sen esta aportación da extrema dereita, a esquerda que mantiña posicións contra este tratado querendo unha Europa máis social pero ao mesmo tempo unha Europa fortaleza contra a entrada de traballadores de países do Leste que xa forman parte da Unión, non tería triunfado. Así que a mensaxe que saíu de Francia é, nese sentido, confusa. Deu como resultado que, en vez de coller forza expresa as posicións defendidas pola esquerda francesa, colleran forza as posturas neoliberais que pretendían combater. Mais é curioso . Esta crise está provocada por estes dous referendos cando dez estados xa ratificaron o tratado constitucional pasando isto desapercibido. Penso que a crise, realmente, comezou co Tratado de Niza. A Conferencia Intergobernamental de Niza en 2000 reuniuse para crear as condicións institucionais para a entrada de 12 novos estados e, dun xeito moi evidente, todos os estados demostraron a súa incapacidade para se poñeren de acordo. Máis que analizar , por exemplo, as condicións para axudar a estes países a achegarse ao nível de vida dos outros, o que fixeron foi defender o seu egoísmo e o seu poder de veto no Consello Europeo, en particular Aznar, que chegou triunfante por conseguir un poder de veto semellante ao de Alemaña, Francia ou Inglaterra a costa de reducir drasticamente o número de deputados. Portugal, por exemplo, só baixou de 25 a 24, tendo un cuarto da poboación do Estado español ten case a metade de deputados.

E esta crise afectará ao proceso de ampliación?

A decisión da entrada dos países do leste tomouse de xeito apresurado, sen crear as condicións
políticas para que a Unión política progresara e dende logo nunhas condicións económicas...
porque todos os fondos destinados á política de cohesión para os países do Leste quítanselles
aos países da Europa dos 15 que, en moitos casos os necesitaban, sen incrementar practicamente nada o orzamento europeo. Seguiuse dalgún xeito a política de Estados Unidos e Inglaterra de aproximar a Unión Europea ás fronteiras de Rusia, como se fixo na OTAN, pero sen poñer as condicións presupostarias adecuadas. Esa posición, dalgunha maneira, creou unha división interna que continúa na actualidade e á que hai que engadirlle a división creada pola guerra de Iraq. Nese momento, houbo estados como Gran Bretaña ou o español que consideraron que o seu aliado eran os Estados Unidos e non países cos que comparten institucións lexislativas. É absurdo pensar que dentro da Unión, o estado español considerara que o seu aliado era Estados Unidos e non Italia, Francia ou Alemaña, por exemplo. É como se Andalucía considera que o seu aliado é o norte de Marrocos e non Castela a Mancha. Unha cousa é que teñas simpatías por un país externo, pero o teu aliado principal é aquel que convive contigo incluso nas mesmas institucións. Todas estas circunstancias deixaron unha semente de división que non dependían do Tratado Constitucional, que é un progreso respecto aos anteriores, pero que pagou as consecuencias, xerando a sensación de crise na que estamos na actualidade. Pero, en fin, supoño que como pasa moitas veces, as crises provocan movementos cara a adiante, así que a ver que ocorre. A crise existe pero non pasa en absoluto por rexeitar o tratado Constitucional, aínda que mellor será canto maís se mellore, senón por asumir que debemos seguir avanzando cara a unha Europa política. Hai que modificar o orzamento comunitario e a principal modificación debería pasar por ser, en vez do 1% do PIB europeo, o 3% por exemplo. Eu defendín isto no Parlamento Europeo e non se me fixo caso, nin sequera na sociedade galega houbo unha preocupación forte neste sentido, cando manter o presupost do 1% supón que Galiza vai recibir como máximo a metade dos fondos estruturais que recibía antes e practicamente nada dos fondos de cohesión.
No último cumio europeo, o primeiro ministro británico, Tony Blair, propuxo unha modificación substancial dos presupostos da Unión contra o criterio dunha Francia e unha Alemaña cuxos líderes políticos están nunha situación de certa febleza, Chirac tras a derrota do referendo e Schroeder practicamente consciente de que terá que abandonar a Presidencia en poucos meses.
Sen Francia e Alemaña non hai Unión Europea. Todos os países teñen importancia pero estes
son os países centrais pola súa experiencia histórica: a Revolución Francesa, a Reforma... Dicir
que Francia e Alemaña non son os motores da Unión Europea, como di Blair, é unha trapallada.
Quen goberne en Francia ou Alemaña decidirano os franceses e os alemáns, pero as eleccións
internas nestes países non van condicionar o proceso de Europa a longo prazo. Hai que ter en
conta de que Blair é un triunfador con só o 36% dos votos no seu país e, en cambio, o candidato
derrotado tivo que demitir co 33%, ou sexa que falamos só de coxunturas históricas que son
utilizadas ideoloxicamente. Pero en Francia poden gobernar dentro de pouco os socialistas e
seguro que estarán unidos de novo e en Alemaña a democracia cristiá , que gobernou durante
moito tempo, sempre foi europeísta. A súa candidata (Angela Merkel), que é da Alemaña do
Leste, non vexo porque razón vai ser menos europeísta que Schroeder. Non podemos pensar
Europa en función da coxuntura, senón pensando a longo prazo. Terá que haber un debate
profundo pero supoño que sairemos desta porque a Unión Europea é, en primeiro lugar, unha
experiencia histórica revolucionaria e, segundo, porque é o espazo necesario para que os europeos e europeas manteñan as súas conquistas históricas, sociais e humanas que houbo en
Europa. E é tamén un espazo para a diversidade. Para unha nación como Galiza é mellor estar
nun espazo que recoñece a diversidade que nun espazo xacobino que non a recoñecía ata hai
ben pouco.

Entón que lectura facemos da proposta de Tony Blair?

Se Blair quere realmente modificar a economía europea, que propoña que o orzamento pase a un
2% do PIB. Como dixo o intelixentísimo primeiro ministro de Luxemburgo e presidente saínte do Consello, Jean Claude Juncker, Blair utilizou en Bruxelas un argumento falaz. Dixo: "A quen se lle ocorre que do orzamento europeo o 45% se dedique á política agrícola común?". Pero é que a PAC procede de tempos anteriores e é das poucas políticas comúns con aplicación presupostaria. El di: "Non hai que gastar na PAC senón en investigación e desenvolvemento", pero é que non podes comparar as dúas cousas porque investigación e desenvolvemento practicamente non ten presuposto comunitario . O presuposto agrícola é da UE, o de investigación e desenvolvemento está nos estados, e para comparar tería que sumar o conxunto de presupostsos dos estados e non as migallas do orzamento comunitario. Que conste que claro que a PAC hai que modificala, pero aínda acaba de aprobarse estando eu no Parlamento. Eu non estaba de acordo, entre outras cousas, porque Galiza non recibe practicamente nada. Pense que do que chega da PAC ao estado español cada ano, que é sobre un billón de pesetas, Galiza recibe unicamente o 1% e Andalucía o 30% e Castela a Mancha o 14% e Castela León o 14%, e beneficia en España sobre todo os grandes latifundistas, á Duquesa de Alba por exemplo, e no conxunto de Europa aos seis máis ricos. Hai que refromar, estou de acordo, pero sobre todo hai que facer unha política común, unha política social, armonizar fiscalidade, cousa que Blair nunca quixo. El dixo no Parlamento europeo que é un apaixonado europeísta e que quería unha Europa política e non simplemente un gran mercado, e eu creo que ese é o debate que deberiamos establecer neste semestre porque xa dixen, incluso un gran mercado non pode existir sen unha Europa política e retornar da Europa política actual insuficiente á do Gran mercado é simple mais absolutamente imposible. Desfaríase a Europa política, e ademáis sería algo rexeitado por toda a sociedade europea.

E, despois de todo isto, que futuro lle espera agora ao Tratado constitucional europeo?

Os partidarios de votar non a este tratado fan ben se así o pensan, eu mesmo podo ter elementos de crítica semellantes aos deles. Pero se desaparece este tratado, a situación que vai quedar será peor. A consecuencia do non fai que quede o que se critica e que desapareza o que ten de bo. Por outro lado, pensar que se volvan reunir os 25 estados e que por unanimidade fagan un tratado mellor é crer nos milagres pero non hai por que crer nos milagres nestas circunstancias. Para mellorar todo o que se critica dende o non, o mellor é que se aprobe este tratado, pois o Tratado incorpora a posibilidade de cambialo, como calquera outro. E sería bo que no futuro as ratificacións dos tratados non dependese da unanimidade e que puidera participar a sociedade europea no seu conxunto. Sería bo pasar do consenso a un sistema maioritario pois supón unha mudanza da mentalidade e dos hábitos políticos realmente histórica e extraordinaria, malia que moitos non a aceptarían.

Converxencia galega na UE E mentres, Galicia xógase seguir como rexión obxectivo número 1...

O ideal para Galiza sería que agora estivese cun 85% da media comunitaria e non no 74,9. Non ten perdón. Só hai que comparar co que pasou en Irlanda. E non só foi culpa do Goberno galego, tamén do español que xestionou máis da metade das axudas destinadas a Galiza. Incluso co que nos correspondía favoreceu a Madrid. Non hai máis que ir a Barajas e ver todas as autoestradas que hai, que parece que se fixeron para evitarse as unhas as outras. Pero xa que non temos o 85%, mellor ter o 74,9 que o 75,1. É o mesmo pero polo menos te aproveitas. De todos os xeitos, aínda estando no 74,9 non imos recibir, en absoluto, o que recibiamos ata agora porque os fondos van ter o mesmo nivel absoluto pero vanse repartir entre o dobre de persoas. Aínda sendo obxectivo nº1 levaremos a metade e se pasamos do 75% moito menos da metade. O novo goberno vai ter que repensar o país.

GALICIA HOXE - 03.07.05
ESQUERDA NACIONALISTA
www.esquerdanacionalista.com