Eleccións Europeas - Toma a palabra

O rapto de Europa. Por Xosé Ramón Pena

O rapto de Europa

Por Xosé Ramón Pena

Faro de Vigo - 10.05.2014

Segundo informan os diferentes medios -nin que dicir ten, este venerable rotativo sempre na vangarda-, tal semella que, a non ser que a campaña electoral deveña co abriante poder de obrar inusitados milagres, os próximos comicios europeos ben poden coñecer todo un récord de abstencionismo por parte daqueles que estamos chamados ás urnas; así para alén do Miño/Minho ou dos Pirineos como igualmente neste estado, país de países ou como queiran Vdes. denominar a estas alturas a España, arquipiélagos e prazas de soberanía adxacentes. Penso que moitos de Vdes., talmente como un servidor -a "peitearmos canas"-, formamos parte dunha xeración decididamente europeísta; acaso, a máis europeísta da historia. Coido tamén que non ten nada de extraño que tal fose -sexa- desa maneira. Vidos ao mundo nos estertores dunha interminable posguerra, tivemos tempo dabondo aínda de saber das miserias físicas e morais do tempo terrible no que lles tocou a -mala- sorte de habitar aos nosos país. Así mesmo, chegamos a padecer aínda as secuelas, "danos colateriais" daquel infortunio en carne propia: personalmente, teño relatado, e volvo facelo agora mesmo, que a xuvenil aversión, a miña profunda repugnancia diante das ditaduras ten que ver, en verdade, coa herdanza familiar, coa formación cultural e con esoutra sentimental; pero asemade co feito de non poder acudir no seu día -impedíronmo as autoridades militares do momento, en forma de negación do corresponde permiso sen o cal resultou imposible obter o pasaporte- a un concerto dos Rolling Stones en París. Desde logo, estou completamente certo de que o meu caso dista ben de resultar único e/ou inusual. Así pois, chegamos á idade adulta, adentrámonos nela considerando Europa como o territorio cobizado polo que pagaran -e pagaban- a pena todos os sacrificios. Europa vestía, calzaba, desprendía..., cheiraba e sabía a liberdade. Como non namorarnos dela? Creo que tanta foi a paixón posta no empeño que, malia calquera reticencia, nin sequera a chegada do euro foi capaz de alicerzar suspicacias e desplantes. Ao cabo, entendíase como un paso necesario na gran construción da casa común que todos levásemos a mesma clase de billetes na carteira; dixéronnos: "se queremos unha Europa social común, cómprelle antes aceptarmos unha Europa economicamente unida. O euro, a moeda única constitúe un paso imprescindible para acadarmos tal: meus, trátase dun prezo que temos que asumir." Infelizmente, as cousas dimanaron de xeito ben diferente. O todopoderoso euro converteuse en algo parecido a como se alguén nos viñese (case) regalar unha magnífica berlina alemá -nunca mellor dito-, incluíndo, ademais, na proposta dous anos de garantía total, seguro gratuíto e cupóns de gasóleo para os 25.000 primeiros quilómetros. Perante unha oferta tal, quen ía persistir en acudir, daquela, a pé/transporte colectivo ao traballo?; quen capaz de resistirse a chulear as fins de semana e incluso a atreverse a cruzar os límites patrios e darse un "garbeo",no medio e medio dunha "ponte" primaveral/vacacións estivais por eses mundos? Estaba claro, cristalino: Europa e mais o euro podían con todo! Evidentemente, nin falta fai que lles lembre a Vdes. que foi o que aconteceu cando, un bo día, logo de que se cumprise o tempo da oferta, viñeron os recibos: o do crédito solicitado no banco/financeira, o do seguro...,a primeira visita, xa fóra de garantía, ao taller: "é que as pezas teñen que vir directamente de fábrica, en Alemaña "(e de novo, nunca mellor dito/escrito). Tanto ten que sexan galgos ou podencos, churras ou meiriñas...., liberais ou socialdemócratas: velaí como o novo artigo 135, punto 2 da Constitución española sinala a imposibilidade de aceptar "un déficit estrutural que supere as marxes establecidas, no seu caso, pola Unión Europea para os seus estados membros". Si, vale; pode que até sexa razoable consideramos a austeridade; sen embargo, dúas cousas esenciais: acontece que adquire categoría de sacrosanto, inmanente aserto e episteme... puro e duro dogma de fe algo que, por propia esencia, é materia de aberta controversia cando non simple doxa. Ao tempo, e para alén do pequeno teatrillo litúrxico, dos golpes no peito... a autoproclamada esquerda con vontade de goberno -todas as esquerdas con vontade de goberno- propuxéronse, e propuxéronos, o harakiri. Así as cousas -dito/escrito está que o universo semella moverse mediante simetrías e paradoxos-, eis como os únicos realmente entusiasmados diante das eleccións europeas veñen ser os simpatizantes de forzas -euroescépticas, escriben algúns pimpinelas; fascistas sen máis, poñemos nós- como o UKIP inglés ou o FN de Marine Le Pen. Mentres tanto, a xeración máis europeísta da historia, cansa e derrotista, durmita no sofá do paro: é que todo, absolutamente todo non foi máis que un simple soño? Se non o divino Zeus, quen foi raptar de veras á (nosa) fermosa Europa?

25-M

Mapas sociais europeos. Por Lluis Foix

A noite estrelada (De sterrennacht) de Vincent van Gogh

Mapas sociais europeos

Por Lluís Foix

La Vanguardia / 30.04.2014

Empeza un longo percorrido polas urnas que debuxarán novos mapas políticos locais, nacionais e europeos para finais do 2015. A primeira cita son as europeas do 25 de maio. Verase como as sociedades, a longo prazo, xulgan máis os actos que as intencións, as realidades que os discursos. Levamos moito tempo agochando problemas coma o paro, a corrupción e o deterioro do Estado de benestar. Xa non abonda con finxir, con verdades a medias, con anuncios de optimismo cando a realidade é que simplemente só hai síntomas tímidos dun certo crecemento que afectará o conxunto da sociedade dentro dun tempo indeterminado. Imos mellor pero non estamos ben. 

Non é necesario que a campaña das europeas sexa sobre os grandes conceptos sobre os que se construíron os éxitos da Unión Europea no último medio século. Trátase máis ben de achegar aos cidadáns a unhas institucións que son de grande utilidade pero que aparecen afastadas e innaccesibles. A tantos millóns de mozos sen traballo e sen esperanza hai que ofrecerlles un horizonte no que unha combinación de esforzo e talento permítalles seguir as pegadas dos seus pais. Europa levantouse das cinzas da guerra con máis sufrimento que satisfaccións. A reconstrución dirixírona os gobernos con visión social pero quen a realizaron foron as xentes que traballaron coa idea de que non só había que restaurar as desfeitas senón que era necesario crear unha sociedade solidaria, aberta e libre. 

Líderes como Adenauer, De Gaulle, Schmidt, Kohl, Mitterrand, González e tantos outros sabían o que custa porse de acordo entre democristiáns e socialdemócratas. Inspiráronse nos pais fundadores que sementaron a idea e eles a implementron dúas xeracións despois con acordos e pactos transversais. Europa é a historia escrita en moitas madrugadas ao bordo do fracaso. Este capitalismo renano que foi teorizado e posto en práctica polo chanceler Ludwig Erhard (1963-1966) tiña dous eixos fundamentais. Primeiro, crear riqueza e, logo, repartila de xeito xeneroso e equitativo. Todo nun marco de liberdades. Seguramente moitos deles leron a Tocqueville cando falaba sobre América e dicía que "non hai ditadura maior que unha democracia sen liberdade". 

Para poder repartir riqueza é necesario creala primeiro. Aos políticos que entran en campaña estes días hai que esixirlles que desterren a palabra baleira, a retórica, as promesas e as pugnas inútiles cos seus adversarios. O Parlamento Europeo vai elixir por primeira vez ao presidente da Comisión. Hai que esixir nos debates que plans teñen para consolidar a ampliación a 28 estados. Tamén hai que pedirlles que ideas sopesan sobre o movemento de tropas e de fronteiras nos confíns da Europa oriental. Rusia é un socio de primeira magnitude, pero non se poden aceptar todas as súas accións que afecten á dignidade das persoas ou comporten cambios unilaterais de fronteiras. Agora que xa non dispomos dun paraugas de seguridade tan extenso e tan poderoso como o de Estados Unidos, é necesario facer pedagoxía sobre como se pode organizar mellor a defensa e a seguridade de Europa se Rusia decide cruzar as liñas vermellas en Ucraína. 

Agárdase dos políticos que nos expliquen como pensan reducir as crecentes desigualdades entre os poucos que cada vez teñen máis e os moitos que cada día posúen menos. Unha distribución da riqueza equitativa é imprescindible para que sobreviva a idea de Europa que coñecemos. O distanciamento entre políticos e cidadáns é inaceptable porque pode converter a Europa nunha grande estrutura afastada da vontade dos cidadáns. O déficit democrático non é un invento académico ou unha especulación xornalística. Europa é algo máis que unha gran realidade supereconómica con orzamentos desorbitados. Europa é a patria da memoria e, por iso, ten un gran reto para borrar as desfeitas causadas polas guerras incubadas no continente en diversas épocas e circunstancias. 

Os dereitos e deberes das minorías e os pobos forman parte da folla de ruta inicial e hai que combater que partidos racistas poidan construír políticas xenófobas no novo Parlamento Europeo. A forza de Europa, a súa capacidade de atracción para os chegados do leste, do sur e de países transatlánticos, é respectar o dereito e protexer e tratar con dignidade aos que arriscan as súas vidas e chegan a Ceuta, Melilla, Lampedusa e as costas gregas. A campaña non pode ser de voo raso, endogámica, pendente de rivalidades de campanario. Só unha Europa forte pode garantir o dereito de todas as minorías e os pobos. As pelexas locais terán que dirimirse desde discusións civilizadas e abertas. O sociólogo alemán Ulrich Bech di que "a política é nacional e está nacionalmente organizada, pero os problemas non son nacionais senón transnacionales". Desde Europa é desde onde se poden modificar mellor os tan desequilibrados mapas sociais.