Europa ha muerto.

Oriente Medio: Europa á marxe. Por Yossi Beilin

Por Yossi Beilin, presidente da Iniciativa de Xenebra e ex ministro de Xustiza israelí

La Vanguardia - 02/09/10

.

As conversacións de Taba foron o último intento de israelís e palestinos, durante o mandato de Ehud Barak como primeiro ministro, de chegar a un acordo sobre un estatuto permanente entre ambas partes. Foron unhas conversacións imposibles que empezaron o último día de Bill Clinton como presidente de Estados Unidos e unhas dúas semanas antes das eleccións israelís nas que Ariel Sharon chegou ao poder. Foron tamén imposibles porque carecían dunha base clara. Nós chegamos ás conversas sobre a base dos parámetros Clinton, propostos ás partes a finais de decembro do 2000; mentres que os palestinos, que supostamente acudían sobre a mesma base, déronnos a entender durante as negociacións que non se sentían vinculados por eles. Ao final, a pesar de que as conversacións en si quizais fosen as mellores celebradas entre ambas partes, as negociacións non conseguiron desembocar en ningún resultado significativo e, por tanto, percibíronse como outro fracaso nas ristra de intentos para alcanzar a paz palestino-israelí, por máis que -de modo paradoxal- a parte israelí representase ao goberno máis á esquerda que tivera nunca Israel.

A inexistencia dunha base clara para as conversacións desempeñou un papel importante nese fracaso. Esta vez, atopámonos ante un intento estadounidense de renovar os esforzos por alcanzar un acordo sobre o estatuto permanente; pero, como non foi posible acordar unha base entre as partes, creouse un brillante invento diplomático que non ten precedentes: cada parte chegará á mesa de negociación sobre unha base diferente. Israel farao a partir da concisa invitación realizada pola secretaria de Estado Hillary Clinton, mentres que os palestinos acudirán sobre a base das detalladas indicacións, coa súa plétora de apéndices, do Cuarteto (Estados Unidos, Rusia, Unión Europea e Nacións Unidas). Este acordo quizá sexa o bastante viable para permitir o encontro do 2 de setembro en Washington; pero, polo que fai ao segundo encontro, todo o proceso queda envolvido en dúbidas e o seu colapso non deixa de ser unha posibilidade constante. Xa habemos visto que a celebración dun cume estadounidense-israelí-palestina, como a que tivo lugar en Nova York hai exactamente un ano, non contribuíu en absoluto ao proceso, e a falta dunha base común podería facer que o cume deste ano concluíse coa mesma frustración. Se a única contribución europea a esta rolda de conversacións é crear unha base ficticia para as negociacións, sería preferible que Europa desistise de levar a cabo calquera contribución. Con todo, non hai ningunha razón para que as partes confórmense con iso. Europa pode achegar á solución do conflito moito máis que as súas contribucións financeiras á Autoridade Palestina.

Debo admitir que non entendo por que o Goberno de Obama está a distanciar a Europa das negociacións. Á fin e ao cabo, as principais etapas do proceso durante o últimos vinte anos tiveron lugar en Europa, e Europa dedicou tempo, experiencia e recursos aos esforzos por resolver o conflito máis duradeiro do mundo desde o final da Segunda Guerra Mundial: a conferencia de Madrid foi a que iniciou todo o proceso (cunha intensa implicación estadounidense); París albergou a firma do acordo económico entre Israel e os palestinos; e os compromisos máis importantes de cuantos alcanzaron israelís e palestinos conseguíronse en Oslo e Xenebra, que non forman parte da Unión Europea (o primeiro intento empezou de maneira oficiosa e logo fíxose oficial; o segundo intento foi informal e aínda non se ha oficializado). O presidente Obama sabe cal será a solución do conflito. É consciente da ampla experiencia europea neste sentido. Sabe que a Europa se lle pedirá que participe no tres problemas internacionais máis importantes que leva o acordo palestino-israelí: financiar o acordo, participar na forza multinacional que establecerá o Estado palestino e proporcionar axuda para absorber aos refuxiados palestinos. Será difícil pedir aos europeos que se involucren en todos estes ámbitos se os Estados Unidos de Obama expúlsanos do propio proceso.

A cuestión non se resolverá cunha invitación illada axunta cume. Resulta vital para Europa estar constantemente implicada nas conversacións, e semellante implicación podería porse en práctica, entre outras formas, seguindo o formato da conferencia de Madrid. En tales conversacións, ás que asistiron representantes de 13 países árabes e de moitos países do mundo, os europeos desempeñaron un papel fundamental e foron decisivos á hora de facer avanzar colaboracións que non tiveron unha repercusión menor nas conversacións bilaterais. Europa non debería verse obrigada a mendigar un papel neste proceso político renovado; senón que, pola contra, Estados Unidos e as partes terían que pedirlle que desempeñase un papel crave.

Europa non existe. Por Ramón Lugrís

Bilateralidade e statu quo ábrense camiño

Ramón Lugrís

A Nosa Terra 08/07/2010

.

Poderíase pensar cando William Hague, o Ministro do Exterior, antieuropeo de sempre, prometeu, como prometera Tony Blair no seu tempo, “situar á Gran Bretaña no corazón de Europa”, que a coalición gobernante tiña mentes de mudar a tradicional política británica de dificultar o proxecto europeísta. Mais non era esa a intención do Ministro: o que propuxo no seu primeiro discurso político como Secretario do Foreign Office foi, por unha banda, incrementar o número de altos funcionarios británicos nas institucións europeas para poder exercer unha maior influencia cara a levar adiante a política do Goberno e, por outra, desenvolver unha política de contactos e alianzas bilaterais cos países da Unión, como camiño diferente da consolidación das relacións a nivel paneuropeo. Fundamentalmente, trátase de recuar na construcción de Europa, de deixar de lado o que supón o Tratado de Lisboa e voltar ao concepto da “Europa das patrias”, entendendo por patrias as nacións actualmente constituidas en Estados.

.
Nunha entrevista pubricada en El País en xaneiro pasado, a senadora italiana Emma Bonino dicía que a esencia de Europa é a que defendían os fundadores da Unión: o Estado-nación e o nacionalismo non só son inadecuados para se enfrentaren aos retos presentes, senon que son un perigo. O nacionalismo é sempre portador de guerras – afirmaba – e o presente escaso sentimento de pertenencia a Europa pode desembocar novamente nos nacionalismos, nos localismos, que debilitan a idea de Europa. Mais a opinión de Emma Bonino, que é a opinión de todo europeísta, apunta só a unha das dimensións do europeísmo : a dimensión de sentirse europeo como algo superior ao sentimento nacional. A ausencia dese sentimento – deixando aparte algúns grupos moi minoritarios, fudamentalmente intelectuais – é consecuencia de que nunca, desde que se puxeron os alicerces da Unión, se ensinou nas escolas dos nosos países a historia desde unha perspectiva europea. A Historia continuou e continua sendo a historia das nacións que compoñen o mosaico europeo. E nen mesmo a xeografía se interpreta como a xeografía dunha comunidade (non houbo moitos mestres como Otero Pedrayo que, por exemplo, daba en Compostela un curso sobre o Danubio como nexo xeográfico, histórico e cultural de Europa que xustificaba o proxecto da unión).

.
Mais a idea de Europa que tiñan os fundadores da Comunidade do Carbón e do Aceiro tiña outra dimensión: a de integrar, nun sistema federal, non só as vellas nacións europeas, senon tamén ás entidades subestatais componentes daquelas nacións. Entidades que poderían desenvolver, por exemplo, unha acción internacional como a que, aplicada ao caso de Galicia, estuda exhaustivamente Xulio Ríos no seu recente librosobre a paradiplomacia. Tamén esa dimensión do europeísmo está sendo atacada polos partidarios do statu quo “nacionalista”. Un síntoma preocupante é, por exemplo, a reacción do Presidente do Goberno español á sentencia do Constitucional sobre o Estatuto de Catalunya, cando dixo que a sentencia representa o final do proceso “de ampliación da descentralización política”. Quer dicir que o presente “Estado das autonomías” é o modelo definitivo. Qué lonxe están os días nos que se falaba de federalismo e ata de federalismo asimétrico.

.
Salvador de Madariaga deixara dito que Europa existiría cando ésta estivera presente na conciencia dos europeos e que Europa tiña que nascer, e nascería, cando os españois dixeran noso Chartres, os ingleses, nosa Cracovia ou os italianos, nosa Copenhague. Vista a situación actual da Unión Europea, non só é que aquel momento nunca chegou, senon que a conciencia europea está en retroceso. Sempre foi raro, mais hoxe é pouco menos que inconcebible que alguén diga, como lle ouvín dicir hai anos a un célebre presentador da TV británica, “eu son un europeo veciño de Londres”.
.

* Ramón Lugrís, é membro do Consello Reitor do IGADI