A CONFEDERACIÓN EUROPEA DE SINDICATOS E A CONSTITUCIÓN EUROPEA.

Resolución aprobada polo Comité executivo da CES o 13 de outubro de 2004 e polo Consello Confederal de CC.OO. o 19 de outubro de 2004 1. A nova Constitución europea representa unha clara mellora con respecto aos tratados actuais que instituyen a Unión europea. É, con todo menos ambiciosa e menos eficaz que o proposto pola CES e queda por baixo das recomendaciones da Convención europea. Con todo facendo abstracción destas reservas e destas debilidades, o novo Tratado constitúe un paso adiante cara a un marco europeo mellorado e, ata sen terminar, merece e require o apoio da CES. Contexto 2. Ao día seguinte da adopción do Tratado de Niza en decembro de 2000, o Parlamento europeo criticou este compromiso e propuxo a creación dunha segunda Convención (a primeira redactou a Carta de Dereitos Fundamentais) co fin de facer avanzar a integración europea. Un ano máis tarde, en decembro de 2001, o Consello europeo de Laeken convocou a Convención europea sobre o futuro de Europa. Os Xefes de Estado e de Goberno encargaron a esta segunda Convención elaborar novas regras para unha Europa unificada co obxectivo de reforzar a democracia, a transparencia e a eficacia no seo dunha Europa ampliada pola simplificación dos procedementos e das estruturas de toma de decisión e pola reorganización dos tratados existentes. 3. A (segunda) Convención tivo as súas discusións -coa participación activa da CES-, de febreiro de 2002 a xuño de 2003, e preparou un proxecto de tratado establecendo unha Constitución para Europa. Chegouse a un amplo consenso na sesión plenaria do 13 de xuño de 2003 e presentouse na reunión do Consello europeo de Salónica o 20 de xuño de 2003: pártea I refírese aos valores, os obxectivos, as responsabilidades, os procedementos de tómaa de decisión, os instrumentos e as institucións; a Parte II contén a Carta dos Dereitos Fundamentais; a Parte III refírese ás políticas e a Parte IV aos métodos de revisión e os mecanismos que permiten abandonar a UE. 4. O cume europeo de decembro de 2003 non permitiu desembocar nun acordo, pero, o 18 de xuño 2004, os Xefes de Estado e de Goberno alcanzaron finalmente o acordo sobre a primeira Constitución da Unión Europea. A Constitución entrará en vigor cando todos os Estados membros ratificárona. Hai dous anos para facelo. 5. Este acordo é importante á luz da nova situación que se creou trala reunificación europea, realizada pola adhesión dos dez novos estados membros da UE en mayo 2004. Polos compromisos alcanzados no Tratado de Niza, que permitían aos Estados membros establecer mecanismos de bloqueo, a Unión Europea estaba permanentemente ameazada de parálisis. Existía o risco de ver á Unión Europea converterse nunha zona de libre intercambio rexida por un mínimo de regras comúns e volvendo as costas a unha integración con máis empuxe e a unha Unión política, económica e social. É o que incitou ao Parlamento europeo ? e un ano máis tarde, ao Consello europeo ? a instituir unha Convención encargada de redactar a Constitución. Avaliación dos resultados 6. Hai varios xeitos de evaluar a nova Constitución. Primeiro á luz das esixencias da CES; neste caso, está claro que non é totalmente satisfactoria. Segundo, é posible comparar a versión final co Proxecto da Convención europea. Aquí tamén queda claro que se introduciron regresións e restricciones e que a Conferencia Intergubernamental (CIG) deu marcha atrás. Pero en terceiro lugar, se se compara cos Tratados CE/UE actualmente en vigor no ?Tratado de Niza?, a CES está convencida que a nova Constitución é mellor e, para os sindicatos, a única postura pragmática e realista é apoiala. 7. A CES saudou o resultado da Convención europea. A Convención propuxo integrar a Carta dos dereitos fundamentais na Constitución e permitiu igualmente progresar nalgunhas cuestións sociais. Pola contra, a Conferencia intergubernamental non seguiu por este camiño e elixiu unha segunda vía. Este desenlace mostra limítelos do método intergubernamental, en comparación co procedemento máis aberto, máis democrático e transparente da Convención europea. 8. O Comité executivo dos días 9 e 10 de xuño 2004 aumentou a presión sobre os gobernos para que tomen a iniciativa, e, en vésperas do Consello europeo, a CES lanzou un último chamamento aos xefes de Estado e de goberno para que se avanzase nas cuestións sociais. Obtivéronse melloras menores (por exemplo unha referencia ao cume social tripartita), pero finalmente, os xefes de Estado e de Goberno puxéronse de acordo nun denominador común por baixo do redactado na Convención. O veto nacional sobre a política fiscal, ata en materia de loita contra a fraude fiscal transfronterizo, foi restablecido. 9. A parte máis innovadora da nova Constitución é pártea I, que foi obxecto de debates intensos durante 18 meses e proporciona un novo marco de acción á Unión Europea logo da unificación de Europa. De xeito xeral, obtivéronse avances: - importantes obxectivos, principios e valores (como a solidariedade, a igualdade, a non discriminación, a igualdade entre homes e mulleres, etc.) serán reforzados; - as capacidades de bloqueo serán reducidas pola abolición do veto nacional en certas áreas; - a codecisión (entre o Consello de ministros e o Parlamento, en pé de igualdade) será o procedemento legislativo normal; - concederanse novos poderes ao Parlamento europeo en materia de lexislación e de orzamento anual da UE (incluíndo a Agricultura) - a UE adquire unha personalidade xurídica única; - o novo Presidente do Consello europeo será elixido por dous anos e medio, o que dará máis visibilidad á súa función e reforzará o seu papel de coordinación; - presidencias colectivas de 18 meses remplazarán a presidencia rotatoria de seis meses o que debería, así o esperamos, garantir unha maior coherencia nas actividades; - crearase o posto de Ministro Europeo de Asuntos Exteriores para que a UE poida falar cunha soa voz e xogar un papel máis visible no escenario internacional; - instaurarase un novo sistema de voto de ?dobre maioría? (de Estados e de poboación, a Convención propuxera 50% dos Estados membros e o 60% da poboación, pero a CIG aumentou estas porcentaxes a 55 e 65 respectivamente, engadindo, desafortunadamente, un gran número de disposicións complementarias, de mecanismos de seguridade e de excepcións, compensadas en parte pola posibilidade de instaurar cooperacións reforzadas entre aqueles Estados membros que o desexen); - os símbolos europeos (como a bandeira, o Himno á Alegría, divísaa ?Unida na Diversidad? e o euro ? que é máis que un símbolo?) estarán inscritos no texto; - un conxunto simplificado de instrumentos legais: as leis europeas e as leis marcos europeas substituirán as directivas e os reglamentos, etc. 10. En comparación co Tratado de Niza, e nunha perspectiva máis específicamente social, a nova Constitución europea marca certos avances: - a nova Constitución europea recoñecerá específicamente o papel dos interlocutores sociais e do cume social tripartita; - la ?economía social de mercado? e o ?pleno emprego? figurarán entre os obxectivos da Unión (no Tratado de Niza, os términos son ?economía de mercado aberta? e ?emprego elevado?), así como a promoción de la ?xustiza social?, la ?solidariedade entre as xeracións? e a loita contra la ?exclusión social e a discriminación?; - a igualdade entre sexos será un valor da Unión; - a política social será explícitamente recoñecida como unha ?competencia compartida? e non só como unha competencia ?complementaria?; - a Constitución incluirá a Carta dos dereitos fundamentais (con importantes dereitos sociais), que será jurídicamente vinculante e poderase interpelar ao Tribunal europeo de Xustiza. A Carta reforza os dereitos fundamentais e dálles máis visibilidad, incluídos os dereitos sociais e sindicais; - intégranse na Constitución disposicións relativas ás políticas horizontales sobre medioambiente, protección dos consumidores, e integración da dimensión de xero, do mesmo xeito que unha cláusula social; - instáurase un fundamento xurídico para os Servizos de Interese Económico Xeneral; - incorpóranse ao Tratado novas posibilidades de coordinación económica no interior da zona euro incluíndo a posibilidade de poñer en marcha políticas fiscais comúns, por exemplo, taxas ?verdes? mediante voto por maioría cualificada; - xa non se require unanimidad para os temas de seguridade social dos traballadores migrantes; - a coordinación aberta será recoñecida como un instrumento de política social e industrial; a Comisión pode propoñer liñas directrices, en particular nas cuestións ligadas ao emprego, a lexislación laboral, as condicións de traballo, a seguridade social e a política industrial; - recoñécese aos cidadáns o dereito de iniciativa; se alcanzan a reunir un millón de firmas nun determinado número de Estados membros, terán dereito de pedir á Comisión que someta ao legislador unha proposta apropiada sobre cuestións nas que os cidadáns consideren que se impón un acto legal. 11. Está abofé que a CES e as súas afiliadas non alcanzaron todos os seus obxectivos. En calquera caso, obtivemos o máximo posible tendo en conta o contexto político, social e económico que prevaleceu durante os 18 meses de Convención e os 12 meses de CIG. Deste xeito a CES apoia a Constitución ? malia os seus límites ? porque as vantaxes que aporta aos traballadores e aos cidadáns son reais e constitúen sen ningunha dúbida unha mellora con respecto ás disposicións actuais. Durante o proceso de ratificación, a CES e as súas afiliadas continuarán subliñando a importancia do progreso mediante o reforzamento e a modernización do modelo social europeo e mediante o reforzamento da Europa social. Un rexeitamento da Constitución tería como efecto paralizar a UE durante un periodo indefinido e facerlle así o xogo aos numerosos oponentes da UE, que quererían vela debilitarse e non ter proxecto. A mundialización, o poder do capital multinacional e a necesidade de combater o neoliberalismo implican que os sindicatos e a sociedade civil necesitan unha UE en desenvolvemento e que se apoie en valores sociais fortes. A nova Constitución é imperfecta, algúns puntos son débiles, pero é a única que temos encima da mesa. Debe ser considerada como o punto de partida dun longo proceso, e non como o final. A CES e as súas afiliadas farán todo o que estea nas súas mans para garantir que este primeiro paso non é o último e que a Europa social en particular poderá realizar decididos progresos cara ao futuro. 12. En vistas a unha próxima revisión dos tratados, a CES está disposta a participar nunha futura (terceira) Convención e a presentar propostas concretas para fortalecer a Europa Social, os dereitos sindicais transnacionales, mellorar a coordinación económica e a gobernanza, introducir o voto á maioría cualificada na política social e fiscal, harmonizar a Parte III con Pártea I respecto ao compromiso de lograr o pleno emprego, a economía social de mercado e a cláusula horizontal, e actualizar as disposicións antigas. 13. No próximo periodo, a CES fará campaña para: - Pleno emprego, crecemento económico, desenvolvemento sostenible e xustiza social; - Dereitos transnacionales para traballadores e sindicatos; - Sistemas de diálogo social aceptables en todos os países da UE; - Servizos públicos dignos e estados de benestar de alta calidade; - Condicións laborais nos servizos baseadas no principio do país de destino e non no país de orixe; - Igualdade; - Ampliar as medidas constitucionais que desenvolvan a Europa social.