Charla-coloquio en Vigo: A Europa que queremos

Visita a Mauthausen

Visita de AGAI a Mauthausen

Europa non existe. Por Ramón Lugrís

Bilateralidade e statu quo ábrense camiño

Ramón Lugrís

A Nosa Terra 08/07/2010

.

Poderíase pensar cando William Hague, o Ministro do Exterior, antieuropeo de sempre, prometeu, como prometera Tony Blair no seu tempo, “situar á Gran Bretaña no corazón de Europa”, que a coalición gobernante tiña mentes de mudar a tradicional política británica de dificultar o proxecto europeísta. Mais non era esa a intención do Ministro: o que propuxo no seu primeiro discurso político como Secretario do Foreign Office foi, por unha banda, incrementar o número de altos funcionarios británicos nas institucións europeas para poder exercer unha maior influencia cara a levar adiante a política do Goberno e, por outra, desenvolver unha política de contactos e alianzas bilaterais cos países da Unión, como camiño diferente da consolidación das relacións a nivel paneuropeo. Fundamentalmente, trátase de recuar na construcción de Europa, de deixar de lado o que supón o Tratado de Lisboa e voltar ao concepto da “Europa das patrias”, entendendo por patrias as nacións actualmente constituidas en Estados.

.
Nunha entrevista pubricada en El País en xaneiro pasado, a senadora italiana Emma Bonino dicía que a esencia de Europa é a que defendían os fundadores da Unión: o Estado-nación e o nacionalismo non só son inadecuados para se enfrentaren aos retos presentes, senon que son un perigo. O nacionalismo é sempre portador de guerras – afirmaba – e o presente escaso sentimento de pertenencia a Europa pode desembocar novamente nos nacionalismos, nos localismos, que debilitan a idea de Europa. Mais a opinión de Emma Bonino, que é a opinión de todo europeísta, apunta só a unha das dimensións do europeísmo : a dimensión de sentirse europeo como algo superior ao sentimento nacional. A ausencia dese sentimento – deixando aparte algúns grupos moi minoritarios, fudamentalmente intelectuais – é consecuencia de que nunca, desde que se puxeron os alicerces da Unión, se ensinou nas escolas dos nosos países a historia desde unha perspectiva europea. A Historia continuou e continua sendo a historia das nacións que compoñen o mosaico europeo. E nen mesmo a xeografía se interpreta como a xeografía dunha comunidade (non houbo moitos mestres como Otero Pedrayo que, por exemplo, daba en Compostela un curso sobre o Danubio como nexo xeográfico, histórico e cultural de Europa que xustificaba o proxecto da unión).

.
Mais a idea de Europa que tiñan os fundadores da Comunidade do Carbón e do Aceiro tiña outra dimensión: a de integrar, nun sistema federal, non só as vellas nacións europeas, senon tamén ás entidades subestatais componentes daquelas nacións. Entidades que poderían desenvolver, por exemplo, unha acción internacional como a que, aplicada ao caso de Galicia, estuda exhaustivamente Xulio Ríos no seu recente librosobre a paradiplomacia. Tamén esa dimensión do europeísmo está sendo atacada polos partidarios do statu quo “nacionalista”. Un síntoma preocupante é, por exemplo, a reacción do Presidente do Goberno español á sentencia do Constitucional sobre o Estatuto de Catalunya, cando dixo que a sentencia representa o final do proceso “de ampliación da descentralización política”. Quer dicir que o presente “Estado das autonomías” é o modelo definitivo. Qué lonxe están os días nos que se falaba de federalismo e ata de federalismo asimétrico.

.
Salvador de Madariaga deixara dito que Europa existiría cando ésta estivera presente na conciencia dos europeos e que Europa tiña que nascer, e nascería, cando os españois dixeran noso Chartres, os ingleses, nosa Cracovia ou os italianos, nosa Copenhague. Vista a situación actual da Unión Europea, non só é que aquel momento nunca chegou, senon que a conciencia europea está en retroceso. Sempre foi raro, mais hoxe é pouco menos que inconcebible que alguén diga, como lle ouvín dicir hai anos a un célebre presentador da TV británica, “eu son un europeo veciño de Londres”.
.

* Ramón Lugrís, é membro do Consello Reitor do IGADI

Parabéns Camilo

Parabéns Camilo

Camilo Nogueira, premio Antón Losada polo seu ensaio "Europa, o continente pensado" .

O Antón Losada Diéguez de Ensaio e Investigación tivo como xurado a Fernández Rei, Xusto Beramendi, Xosé Luís Valladares, Cipriano Xosé Caamaño, Ramón Lorenzo, X. Henrique Costas e Carlos Paulo Martínez Pereiro, representantes da Real Academia Galega, do Museo do Pobo Galego, da Deputación de Ourense, universidades de Santiago, d´A Coruña e Vigo e dos Concellos do Carballiño e Boborás, coorganizadores deste premio desde hai xa 24 anos. Coa obra galardoada, o xurado tivo en conta "ou seu rigor documental e profundidade de análise, sobre ou novo marco económico e político supra-estatal que condiciona a orixe e ou tratamento de problemas decisivos para ou presente e ou futuro de Galicia", segundo a acta do xurado. A reunión para este fallo celebrouse non Concello ourensán do Carballiño. A entrega do premio realizarase nun acto literario previsto, como cada ano, na casa natal de Losada Diéguez no pobo de Moldes, non concello ourensán de Boborás.

Ver información da Editorial Galaxia sobre o libro

Born in UE

Born in the EU
Por Xosé Ramón Pena

Na opinión, no dicir de certas xentes, a historia veu ser, máis ou menos, esta mesma que segue: "Nos anos trinta do século XX, un tolo, chamado Adolf Hitler, fíxose co poder en Alemaña, comandando unha banda de fanáticos sanguinarios, os nazis, cuxo emblema era unha cruz gamada. Convencidos da superioridade da raza aria, quixéronse facer amos do mundo. Perseguiron aos xudeus e invadiron Polonia, co que deu inicio a IIª Guerra Mundial". "E os alemáns?; é dicir, o pobo alemán?" -retruca aínda alguén. "O pobo alemán estaba enganado e/ou asoballado pola represión nazi, así foron as cousas".Na opinión, no dicir doutras certas xentes -que poden, polo demais, coincidir doadamente coas anteriores- outro novo anaco, máis recente, viría rezar do seguinte xeito: "No ano 2001, un individuo absolutamente parvo, desprovisto de calquera sorte de cualidades, chamado George W. Bush, chegou á presidencia dos Estados Unidos de América. Rodeado por un grupo de fanáticos integristas neocom, meteu o seu país, e o mundo enteiro, en guerras absurdas. Como remate do seu nefasto mandato, deixoulle ao seu sucesor -e a todos nós- unha das peores crises económicas da historia contemporánea". "E os americanos; é dicir, o pobo americano?" -volverán retrucar acaso. "O pobo americano? Os americanos sempre foron moi infantiloides e non se decataron, en realidade, de onde se metían até que a guerra de Irak, primeiro, e a crise, logo, os viñeron despertar do sono. Así foron as cousas".Desde logo, como, sen dúbida, concordarán Vdes. -sempre moi amables lectores-, as medias verdades constitúen unha das fórmulas, un dos xeitos máis próximos de achegarnos á mentira. O que traducido significa, no caso do nazismo, pretender ignorar a complicidade que se estableceu entre determinados sectores da sociedade alemá da época co movemento dirixido por Hitler e compañía; como, igualmente traducido, significa agora mesmo ignorar a complicidade que se chegou a establecer entre determinados sectores da sociedade americana e a administración Bush Jr. Entre amplos sectores da sociedade americana, desde logo, pero tamén, e aí si que lle doe, entre determinados sectores da sociedade europea e o pensamento neocon do xa felizmente ex-presidente dos todopoderosos Usa.

.

Porque, se habemos de ser sinceros, quen obrigou, e obriga, a Europa a mostrar un comportamento que ben se pode definir como "máis papista que o papa"? Repasemos sequera un anaco os nosos propios pecados e comprobaremos, sen ir máis lonxe, esa dogmática concordancia entre conservadores, liberais e social-demócratas -esas xentiñas tan botadas a perder pola plos abismos sen fin da moi hortera "terceira vía" made in Blair e demais ideólogos de gran superficie comercial- na hora de establecer verdades, supostamente irrefutables, a nos afogaren nas actuais horas de desacougo e inquedanzas. Supostas verdades tales como a, seica, maldade conxénita existente en calquera consideración arredor da pertinencia/impertinencia dunha banca pública, de empresas -e mesmo servizos!- de titularidade estatal? en fin, de todo aquilo que "atente" conta as "sacrosantas liberdades" do libre comercio e da iniciativa privada. Supostas verdades que, non obstante, veñen demostrar canto de certo/falso hai nelas cando, sen ir máis lonxe, comprobamos como calquera pequena ou mediana empresa prega, salaia, implora, demanda, esixe (sic!!) agora mesmo, perante a pechada negativa das entidades crediticias, o apoio incondicional do diñeiro público. Ese mesmo diñeiro, esa mesma presenza e xestión institucionais que igualmente se pregan, salaian, imploran, demandan, esixen (sic et sic!!) cando se comproba o anormal funcionamento de auto-estradas, aeroportos e liñas aéreas, redes de enerxía? suxeitas ás implacables leis da rendabilidade inmediata. En fin; non quero eu por nada do mundo que sufran Vdes. pesadelos, pero consideren, sequera un momento, que acontecería se non permanecesen aínda o Ensino e mais a Sanidade públicas e houbese que pagalas directamente dos nosos petos. Ou que Ave da última xeración nos correspondería, que trens ultrasónicos haberían de chegar onde nós -e cando!!- se a xestión dos camiños de ferro se deixase nas mans de empresas privadas! "Gato negro ou gato branco tanto ten. O importante é que cace ratos", proclamaron algúns, urbi et orbi, descubrindo o Mediterráneo.

.

De acordo, talvez non importe a cor; porén, o que si lles esqueceu a semellante clase de "listos" é que o gato, por máis que o poida semellar, non é un animal plenamente doméstico, restan nel os instintos primarios do felino; á que un se descuida, os aloumiños poden transformarse na dureza sangrante das gadoupas. Como sempre, a natureza a exemplificar.Pois ben; dado que con sabedoría oriental estamos, acaso a actitude máis lóxica e produtiva, diante da mudanza de Emperador -que benvida sexa, en calquera caso!-, sexa precisamente aquela que ensina que "se tes fame e Obama pesca para ti un peixe unha vez, arranxarás a fame dun día; pero se aprendes ti a pescar, arranxarás a fame de toda a túa vida". Born in the USA? Nacido en Europa! Born in the EU!!

Faro de Vigo - 24.01.09

Camiños de Europa
Por Antonio Piñeiro

.
A casualidade ten querido que no prazo dun mes teña tido a oportunidade de estar dúas veces en Roma. É máis, este mesmo artigo está escrito dende case ó pé do Castelo de Sant’Angelo, que foi mandado construír polo emperador Adriano e que logo serviu para que os Papas procuraran sosego cando as liortas co ‘populacho’ romano lle aconsellaban pór a mitra a bo recaudo.Se vostede andou algunha vez por estas rúas adoquinadas e a miúdo destartaladas, saberá que o lugar que estou referenciando está moi preto da praza de San Pedro, onde cada ano se dan citan millóns e millóns de turistas e peregrinos que acoden á chamada da fe ó Vaticano.Pois ben, mesmo no inicio do corredor porticado que tan singular configuración lle dá á -se cadra- máis famosa praza do mundo, atópase unha oficina baixo un cartel que reza ‘Opera Romana Pellegrinaggi’, que non é, senón, a oficina de turismo do Vaticano e onde vostede poderá solicitar información sobre o Val do Limia ou Celanova, sobre a Ribeira Sacra ou sobre calquera outra comarca galega que teña relación con algún dos recoñecidos camiños de Santiago.

***

E isto é por mor dun proxecto europeo que se denomina ‘Camiños de Europa’ e no que a oficina turística do Vaticano está tan implicada que proximamente abrirá oficina propia nun recoñecido edificio do casco antigo de Santiago. Un proxecto cuxo obxectivo final pretende xunguir turisticamente os tres grandes centros de peregrinación do cristianismo, como son Santiago de Compostela, Roma e Xerusalén.Para levar a cabo isto, que conta co apoio da Unión Europea, da Unesco e, por suposto, do propio goberno italiano, o pasado xoves asinaron un protocolo nunha sala que había trinta anos que non se abría ó público e que está situada no pazo anexo a unha das igrexas máis importantes de Roma, como é San Juan de Letrán, en cuxo conxunto se conservan as denominadas ‘escaleiras santas’, pois por elas disque subiu Jesucristo cando se presentou perante Pilatos denantes de ser crucificado. A sala conta cun simbolismo polo que hoxe, en España, estaría condenada ó esquecemento, pois, segundo nos informaron, alí foi onde Mussolinni e o Papa Pío XI asinaron o tratado de Letrán, polo que Italia recoñecía a soberanía do Estado do Vaticano.Dito isto, a que non imaxina, querido lector, quén faltaba na sinatura do proxecto anteriormente mencionado? Xusto: A Xunta de Galicia e o Concello de Santiago.

Os límites da Europa

Por Xavier Alcalá

La Voz de Galicia - 09.12.08

Camilo Nogueira estivo en Bruxelas e presentou dous libros de contido explícito no título: Europa, o continente pensado e Galiza na Unión. A porta atlántica . O acto tivo lugar na libraría Orfeu, que rexenta un portugués consciente da súa galeguidade, Joaquim Pinto da Silva. Da galeguidade común falouse moito, con rico fraseado entre o Nogueira e un asistente á presentación, nado en Mozambique e criado no Algarve. A galeguidade é carácter que atinxe catro continentes. Galicia non é unha rexión perdida na constelación dos entes menores europeos. Ficou claro. Mais houbo outra parte do discurso que produciu forte impacto na Orfeu: sobre os límites da Europa. Polonia e a República Checa, permitindo a ameaza americana dos mísiles contra Rusia, deben manterse na Unión? Que fan na Unión países tan desorganizados coma a Bulgaria ou a Romanía? ¿Que inconveniente hai para os rusos se uniren ao resto dos europeos? Nogueira di que andando o Vello Continente un percibe o algo especial que nos asemella e une, mesmo cos rusos. Entón veu a pregunta sobre a adhesión da Turquía. Iso -respondeu o ex deputado- é un empeño inglés, para atrasar ao máximo a unión política da Europa. Inglaterra só pensa en Europa como zona de libre mercado. Certo, comentan uns asistentes. De Gaulle non quería aos ingleses connosco, polos soños imperiais deles. Quizais agora, cando o brillo da libra amortece por culpa do dólar murcho, seu curmán, comecen a ver mellor o euro e admitan pór límite -europeo- á Europa.

Europa? Agora si, agora non; Galicia? Tamén

Por Senén Barro

Nos últimos anos asistimos a un debate sobre a necesidade/oportunidade de incrementar o número de titulados e especialistas en Medicina. Este debate viuse tamén influenciado polo feito de que desde o pasado curso académico os estudantes doutros países da UE poden acceder ao sistema público universitario español cumprindo os requisitos de acceso dos seus países de orixe. Así, por exemplo, os estudantes portugueses poden acceder á nosa oferta pública universitaria a través do seu propio exame de acceso, e viceversa. Algunhas voces solicitan que se poña couto a esta situación. O único medio legal para intentar facelo é poñendo un exame de idioma -unha proba que cada universidade pode opcionalmente establecer como requisito de acceso-. Salamanca fíxoo no presente curso académico. A proba de español requirida foi superada por todos os estudantes portugueses, que foron 153. A USC podería facer unha proba de galego, o que efectivamente permitiría excluír a estudantes, pero aos do resto de España. Por certo, moitos estudantes de Galicia estudan Medicina noutras comunidades autónomas. Dada a demanda existente para estudar Medicina na nosa comunidade, necesitaríamos varias facultades de Medicina para atendela. Claro está, cun custo inxustificable, sen opcións de poder darlles unha formación de calidade, e ao rematar os seus estudos a inmensa maioría iría ao paro ou a responsabilidades ben afastadas das súas lóxicas aspiracións. De feito, España é un dos países que «exportan» máis titulados en Medicina. Os que marchan buscan fóra as oportunidades e/ou condicións profesionais que de momento non lles ofrecen aquí. Todos os anos os estudantes que quedan a centésimas de entrar na titulación séntense especialmente decepcionados, e é comprensible. Pero esta situación sempre se dará en titulacións cunha demanda de acceso que supera amplamente a oferta. En todo caso, e atendendo ao previsible incremento futuro na demanda de profesionais da Medicina, o número de prazas de acceso a esta titulación na USC vense incrementando nos últimos anos.

Para atender este incremento no número de estudantes trabállase nun plan de acción que aumenta a participación na formación dos futuros médicos dos hospitais da nosa comunidade autónoma, singularmente os hospitais universitarios de Santiago, A Coruña e Vigo. Esta situación é boa para os estudantes, que reciben unha formación máis personalizada. Tamén para os hospitais que participan neste proceso de formación, xa que os estudantes son unha fonte de estímulo permanente para a mellora continua dos profesionais clínicos. A sociedade gaña polo aumento progresivo da calidade do seu sistema sanitario e a dos futuros médicos, sen que isto supoña un incremento significativo do custo, xa que non falamos de multiplicar facultades sen razón. Non obstante, tampouco esta medida está exenta de voces críticas, que aluden a unha suposta «territorialidade académica» dos hospitais. Temos exemplos dabondo na historia da humanidade como para saber a qué perversións conducen este tipo de comportamentos de exclusión. Evitemos que os intereses persoais ou que o «non ver máis alá» nos leve a estas posicións, ou acabaremos necesitando salvocondutos para movernos dentro do noso país. Ao tempo, pensemos que construír conxuntamente unha Europa máis poderosa e solidaria pasa por fortalecer aos máis febles, xa que a debilidade local debilita ao conxunto. Tamén por seguir camiñando na construción dun espazo común do coñecemento; común na educación, particularmente na superior, e na investigación e a valorización dos seus resultados. Sen exclusións, sen barreiras de espiños ás persoas, á súa formación, á súa mobilidade e ao seu coñecemento. Son miles de millóns de euros os que nos chegaron de fondos europeos para modernizar e facer avanzar a Galicia. Tamén a Galicia lle corresponde axudar a facer unha Europa máis robusta no seu conxunto.

Tirado de La Voz de Galicia - 22.11.08

En Vigo, venres 19 de Setembro ás 20,00 horas

Charla-Coloquio do Eurodeputado Paulo Casaca en Vigo

Este vindeiro venres 6 de Xuño terá lugar en Vigo unha moi interesante charla-coloquio do destacado eurodeputado socialista portugués Paulo Casaca

"A liberdade e o Gran Oriente Medio"

Intervén: Paulo Casaca http://www.paulocasaca.net/
Presenta: Pedro Gómez-Valadés, presidente de AGAI

Lugar: Galería Sargadelos Rúa Urzaiz 17 - baixo en Vigo
Día: venres 8 de Xuño
Hora: 20:00 horas

ENTRADA LIBRE

Repensar Europa dende Galiza

Por Manuel González López

Recentemente o Parlamento Europeo estivo de aniversario, 50 anos facía a que din é a única cámara de representación supraestatal de designación directa por parte da cidadanía.

A ninguén se lle escapa que o proceso de construción europea leva un par de anos en stand by, produto en grande medida do rexeitamento ao Tratado de Constitución Europea por varios dos países centrais na UE, países fundadores como Francia ou os Países Baixos. Neste tempo mesmo se produciron retrocesos e houbo quen aproveitou a parálise da Unión para recuperar espazos que, mal que ben, a Unión Europea fora quen de conquistar; falamos por exemplo do simpático presidente francés, e da política exterior da UE.Pero vaiamos ao que nos ocupa. Como se percibe Europa, a Unión Europea, dende Galiza? Pois ben, estritamente falando non hai visión contrutiva de Europa dende Galiza. A única percepción ten sido a dunha administración allea dende a que –sen un rol colectivo activo- recibíamos unha de cal e outra de area. No “debe” están as políticas que cada certo tempo incidían e inciden negativamente nos intereses galegos: agricultura, pesca, sector naval, etc. Obviamente o que máis debería pesar neste “debe” non son os efectos negativos en si, senón e sobre todo, a imposibilidade de codecidir sobre os mesmos dende o punto de vista colectivo, como galegos. No “haber” sería absurdo esquecernos dos fondos europeos, á volta do 6% dos ingresos orzamentarios galegos nos últimos exercicios, en grande medida destinados a investimento público. Mesmo o Euro, a pesares da súa asociación co incremento do custe da vida, é xa unha realidade incuestionábel que moitos cidadáns valoran positivamente pola estabilidade que aporta a aspectos que lles afectan directamente como son os tipos de xuro.Sen embargo e ao igual que na maioría dos países e estados europeos, non semella existir en Galiza unha vontade social forte e explícita de construir Europa. A responsabilidade aquí procede do xa moitas veces suliñado intento político de construír Europa unicamente de arriba a abaixo e non ao revés. É esta a grande asignatura pendente da Unión Europea xa que poucas políticas, quizais coa excepción dalgunhas iniciativas como o programa Erasmus, resultaron efectivas para levantar Europa dende as bases.Pero ao decisivo déficit anterior en Galiza úneselle outro con impronta propia que é necesario suliñar. No noso país falla tamén o compromiso político para con Europa.Os dous partidos de obediencia estatal están afectados do mesmo mal que os romanos lle supoñían ao río Limia, o mal do esquecemento. Cada vez que traspasan as fronteiras estatais os representantes destes partidos esquécense de Galiza, como imaxinario colectivo na construción europea, e substitúena polo imaxinario “España”, reforzando dese xeito o carácter estatal da UE. Este esquecemento actúa nos dous planos, no dos intereses materiais dos galegos, pero tamén no plano do aporte galego á construción europea.En canto ao nacionalismo galego o mal que lle afecta é de natureza distinta. A visión de Europa dende o nacionalismo galego está estancada nunha lagoa onde conflúe, por unha banda, unha visión antisistema do proceso de construción europea -no que son preponderantes os aspectos antisociais do mesmo- e pola outra, unha visión á defensiva ao respeito das políticas recibidas nos últimos anos. Ámbalas dúas correntes teñen a súa razón de ser e potentes argumentos, pero esquecen aqueles aspectos positivos que comprende a Unión Europea. A maiores, o nacionalismo galego contemporáneo, a diferenza dos seus predecesores e doutros do noso contorno, non foi quen de visualizar un elemento que debería ser estratéxico na súa acción. Eu resumiríao na seguinte frase: “case todo o que deba ou teña que facer o Estado pódeo facer Europa”.A idea de Europa necesita un impulso que se debe sustentar naqueles elementos que a maioría social europea considera positivos e que identifican a Europa no mundo. O primeiro, o modelo do Estado de Benestar, cuestionado polo Neoliberalismo pero cun fortísimo ancoraxe político e social, que é necesario defender e potenciar en todo o continente. O segundo, un modelo socioeconómico en xeral máis respectuoso co medio ambiente (e que nos saca as cores de cando en vez con multas e sancións de índole diversa). O terceiro, un contrapeso nas relacións internacionais aínda máis hipotético que real, pero necesario nun mundo amenazado polo unilateralismo e o desorde colectivo. Sería absurdo pensar que, dende o punto de vista institucional, se pode alcanzar neste último ambito un rol semellante dende Galiza ou España.Como galegos é posíbel contribuir a Europa sen tutelas de ningún tipo, unha contribución sustentada na nosa propia realidade nacional e que chega até onde saibamos pensar o noso propio país. Faise necesario repensar Europa dende Galiza e como galegos. Necesítao Galiza, como unha das vías naturais de apertura ao mundo; e necesítao Europa, como alternativa institucional ás grandes amenazas e problemas mundiais; alternativa imperfecta, por suposto, pero real e efectiva.

Artigo publicado en Vieiros

Historia de amor/odio do nacionalismo galego e Europa.

Desde a posición nidiamente europeísta de Esquerda Nacionalista ou Camilo Nogueira versus a filoterceiromundista e "prosoviética" da UPG. Eis un magnífico traballo do Profesor Manuel Anxo Fernández Baz sobre o tema. Para descargar o texto íntegro en formato pdf pica AQUÍ

Palabras de Castelao perante o nacemento da Unión Europea

"Velaí un tema que é forzoso encarnar i enxuiciar baixo a luz da nosa vocación universalista. O federalismo volve a rexurdir en Europa coma a única maneira segura de conquerir a paz dentro da liberdade. Xa sabemos que as federacións endexamáis foron enxendradas por doctrinas filosóficas, nin por especulacións metafísicas, nin tan siquera por ideas económicas, senón por exixencias concretas e imperiosas. Se se quer evitar unha terceira guerra que culmine coa disgregación atómica da humanidade, non hai máis remedio que constituír, a toda presa, unha Europa san, solidaria e renacida, frente a todo xénero de totalitarismos e contra o tráxico afán de dividir o mundo en dous bandos estremos ao servizo de dous Estados xigantes. O movimento federalista europeo nasceu coma unha concepción nididamente política, anque agora se deixe elordar por intereses económicos. A federación dos Estados Europeos – según se dixo – sería o modelo e a etapa da federación mundial: único modo de garantir a paz dentro da liberdade. Poderíamos enumerar os tiduos que Galiza ten para merecer un posto de confianza e de honor en calisquer empresa federalista, xa non digamos hispana, senón peninsular. Sembremos, somentes, que tódalas organizacións políticas do galeguismo recoñeceron ester principio básico: “Galiza, célula da Universalidade. Antiimperialismo, antimilitarismo e federalismo internacional”. Esto concédenos un directo especial para opinar encol dun tema que é propiamente galego. Os galeguistas – galeguistas de partido ou sen partido – sentémonos ledos i entusiasmados coa ideia de federar os diversos pobos de Europa".

Política de inmigración ou de outmigración na Unión Europea?

Por Ana Miranda

No marco europeo, as grandes declaracións diplomáticas marcan a axenda política en materia de inmigración. E nada máis. O resultado é a carencia de política migratoria europea, coordinada e que permita evitar os acontecimentos destes dias últimos, como a negativa de Malta acoller a 27 inmigrantes africanos e a pseudo excusa pedindo axuda a outros Estados membros, ou que mariñeioros galegos actúen por forza maior como suplentes dos Estados, dos busques gardacostas e da asistencia civil nunhas situacións moi duras e que merecen todo o respeito. Asi como existe unha política de coesión en materia territorial para evitar as disparidades, os gobernantes europeos, deben aplicar en vísperas dun importante Consello que mete a folla de ruta do texto constitucional europeo-, unha nova fórmula para abordar a política migratoria baseada na xestión solidaria cos paises receitores de inmigración ilegal. O que é evidente é que as persoas que arriscan vidas no mar deixando fame, conflictos armados,... non vai mudar porque non hai fronteiras contra a desesperación. O que a Unión Europea debe definir xa é se en situacións de crise como esas, xa tan frecuentes, pode seguir falando de política cara a in-migración ou máis ben descubrir seus erros na actual política de out-migración. E como sociedade galega, tamén temos que ter posición ao respecto.

NACIONALISMO ESCOCÊS: DO CEPTICISMO AO EUROPEISMONO DIA DA EUROPA.

Por Vitor M.Martins Cacharrom.

O Partido Nacionalista Escocês (Scottish National Party, SNP) fundou-se em 1934. Nas últimas eleiçons ao Parlamento escocês, celebradas o passado 3 de Maio, com o 31% de votos converteu-se na força mais votada. Que Escócia tenha um Presidente nacionalista vai depender da capacidade dos nacionalistas escoceses para para obter o apoio dos Liberais Democratas (até agora no governo com os trabalhistas) e Verdes Escoceses (nacionalistas).

Durante os anos sesenta e setenta o SNP mantém umha posiçom contrária ao processo de construçom europeia. Esta atitude tinha duas causas: o temor a que o alargamento do mercado europeu aprofundaria a marginalizaçom dos sectores produtivos nacionais (siderúrgica, pescas, agricultura,...) ou que a integraçom suporia passar da opressom de Londres à de Bruxelas limitando a soberania escocesa. Por estes motivos, os nacionalistas escoceses oponhem-se em 1975 á entrada do Reino Unido na CEE.

Durante os anos oitenta o SNP muda a sua percepçom da Europa comunitária, associando a construçom europeia à demanda de mais autogoverno, mudança na que joga um papel fundamental a rejeiçom ao conservadorismo inglês do sul-leste furibundamente anti-europeísta e ao centralismo británico de M. Thatcher. Este processo veria-se ajudado pola consecuçom dum eurodeputado nas primeiras eleiçons ao Parlamento Europeu de 1979 (19,4% de votos).

Destarte, em 1984 o SNP adopta a tese da "Independência na Europa" como meio precisamente de encontar um mercado e um apoio frente à Inglaterra: trás a independência de Escócia, o SNP apoiaria o voto positivo num referendo o ingresso de Escócia como Estado-membro da UE. A assunçom da tese europeísta nom impediria que durante os anos noventa o nacionalismo escocês se tivesse mostrado crítico com vários aspectos do Tratado de Maastricht.

Ao cambio de opiniom a respeito da UE contribui grandemente o facto das eleições europeias, desde os anos oitenta, seren as eleiçons de mais alta percentagem de votaçom nacionalista na Escócia, superando aos resultados das eleições legisltivas (32,6% nas europeias de 1994). Entre outras medidas, nos seus programas eleitorais, o SNP reclama a aplicaçom para Escócia da Carta Social Europeia, medida à que sempre se negarom os eurocépticos británicos da direita e esquerda.

Europa, Galicia e a Xeración Nós

Por Marcos Valcarcel

Vaise inaugurar hoxe en Compostela, coa presenza do presidente da Xunta, a exposición Galicia, célula de universalidade. Europa e a Xeración Nós que organizou a editorial Galaxia e que se exhibirá no Museo do Pobo Galego. Afonso Monxardín e o que escribe somos os responsables do comisariado da mesma, convidados para ese labor por Víctor Freixanes. Agardamos que esta mostra e as actividades paralelas que se van facer en Compostela e en Trasalba chamen a atención sobre a íntima vinculación que o galeguismo histórico tivo dende sempre coa idea de Europa. A Xeración Nós foi o momento central desa relación e na obra de Vicente Risco, Otero Pedrayo, Castelao ou Plácido Castro faise ben patente esa comunicación: todos eles beberon na cultura europea e definiron a idea deste país dende as súas máis fondas raíces como unha ponla do edificio cultural que naceu arredor do mito artúrico, o Camiño de Santiago e a arte románica.

"Europa non ten pra nós ren que nos adeprender. Somos Europa, traballamos no cerne europeo", escribiu Otero Pedrayo con orgullo e clara conciencia de que o futuro da cultura galega era inseparable da nosa identidade europea. E niso andamos aínda.

NÓS

Suso de Toro

Poucas veces a xente se move tras da esperanza. Se algo nos bota á rúa tras un pavillón ese adoita ser o da rabia. Se cadra a esperanza cando xa é case desesperación, o último alento que se aposta a todo ou nada, o que resta antes de desfalecer. Ningunha revolución se fixo por un soño ou unha esperanza; foron por desesperación, a consigna do Outubro ruso foi “pan e paz”. Ou iso ou a nada.

Moita xente votou hai xa un ano para escorrentar un perigo, unha ameaza. E pola contra non votou hai uns meses no referendo porque Europa non nos causa angustia; non é ameaza; tampouco non ve nela esperanza. E pouca xente vota por convencemento racional, vótase do mesmo modo que se fai case todo na vida, irracionalmente.

A nosa imaxinación persoal e colectiva faise de materias do irracional. É a Historia, son as historias que nos contaron, que nos contamos. A tradición, as tradicións que nos envolven e ordenan os días, que se non serían unha aritmética incesante, desesperante. Ritos, crenzas. Todo o que non ten materia, todo o que é linguaxe. Todo iso crea a nosa conciencia de ser quen somos. Somos un ser medroso e desacougado polo traballo, por medrar, a hipoteca, a enfermidade, os fillos, que volva a Guerra... Somos un silencioso mundo turbulento, privado pero compartido. Iso son os países. E Europa non semella feita desa materia, non entrou no noso mundo interior. Aínda.

En realidade alá xa se decide case todo: a política monetaria da nosa hipoteca, a política social que garante ou non a escola, a sanidade pública, a xubilación. Case todo. Pero Europa non nos causa angustia, nin ansia ningunha.

Por outra parte a nosa cultura común é ou relixiosa ou épica, e esta Europa non semella ser nada diso. Non vemos aí heroísmo, nin o heroísmo dos exércitos nacionais e as batallas dos libros, nin o heroísmo da Comuna de París, Berlín, a República española, o Outubro ruso..., calquera revolta sanguenta e apaixonada que avive a nosa imaxinación. Europa é só iso: unha aposta contra o desastre, contra os seus propios límites e contra o peso da historia de odios nacionais nos últimos séculos. É unha aposta que semella irrealizábel ademais: o peso da Historia, a inercia dos intereses dos estados nación é moito.

A Ilustración e a Revolución francesa déronnos antes luz, e unha colleita de odios entre nacións tamén. Agora Europa quere o seu outro froito, o verdadeiramente maduro, un soño práctico. Pero para iso fai falla ilusión. E a ilusión é irracional, da materia dos soños.

E non ten prestixio, a “inteligentsia” europea é incrédula, non cre na ilusión inxenua. Só ten fe no escepticismo, levamos un século predicándoo. Rendímo-nos ante a estética, ante os soños imposíbeis, aínda que leven a desastres, pero desprezamos un soño pragmático. Non hai “glamour” nun soño que é froito do traballo gris de enxeñeiros e mercadores... Pero foron eles os que fixeron Europa, os portos, as manufacturas, as máquinas, a vacina, a aspirina... Non foi Espinosa, Kant, Hegel, Leonardo, Goethe, Hölderlin, Benjamin... Aínda que tamén.

Europa é toda, é a nosa civilización, o caldeiro máxico onde fraguamos a mestura que une a Oriente e Occidente, o monoteísmo semita e a maxia celta, xermana, eslava... A do imperialismo e tamén o antiimperialismo, a dos fascismos e a da democracia. As sufraxistas e o pacifismo. Non nos merecemos a responsabilidade, pero tamén o orgullo de ser nós, os europeos?

Pero Europa non será construída por Peter Pans caprichosos, para a merecer hai que se atrever a facerse adultos.

Suso de Toro é escritor.

Perante a Unión Europea

Por Victor F.Freixanes

En MAIO de 1948, Castelao publica no exilio un artigo co mesmo título que encabeza estas liñas: «Perante a Unión Europea», lúcida reflexión (certamente precursora) sobre a necesidade de construír un espazo político, económico e cultural compartido entre as nacións e os Estados do vello continente, masacrado durante a Segunda Guerra Mundial, que en grande medida foi tamén unha guerra civil. Xa concluíra a experiencia do goberno Giral en París, na que o de Rianxo participara como ministro sen carteira en representación do galeguismo. Castelao viviu coma unha grande frustración esa experiencia. «Acabamos de enterrar a República», confesaríalle aos seus máis achegados. Tal se pode comprobar na correspondencia da época.

O seu regreso a Buenos Aires viña embafado, xa que logo, de tristeza e de graves agoiros. En París os médicos xa algo lle diagnosticaran da doenza que dous anos máis tarde lle había de comer a vida (1950). Non obstante, o artigo, publicado nas páxinas de A Nosa Terra (Buenos Aires), é dun entusiasmo, dun optimismo, dunha ilusionada esperanza que só coa perspectiva do tempo acertamos se cadra a comprender (e a valorar). O lector interesado pode consultar o texto no terceiro tomo das Obras completas . «Europa debe federarse ou morrer», advertira anos antes Mr. Attle (1939). Castelao fai súas estas palabras e pronúnciase sen disimulos pola necesidade urxente de iniciar a construción dun proxecto novo, unha gran federación de nacións e de Estados nos que, dende o recoñecemento da identidade de cada quen, se poida construír un futuro diferente.

En certa maneira, o cataclismo da Gran Guerra actuaba de elemento catártico, inspirador de novas vontades. «Se se quere evitar unha terceira guerra que culmine na disgregación atómica da humanidade -escribe Castelao-, non hai máis remedio que constituír, a toda présa, unha Europa san, solidaria e renacida, fronte a todo xénero de totalitarismos e contra o tráxico afán de dividir o mundo en dous bandos extremos ao servizo de dous Estados xigantes». Estase a referir, como ben se entende, á política de bloques da chamada Guerra Fría. Mais engade: «O movemento federalista europeo nace coma unha concepción nidiamente política, aínda que agora se deixe enlordar por intereses económicos. A federación dos Estados Europeos será o modelo e a etapa primeira da federación mundial: único modo de garantir a paz dentro da liberdade».

O próximo 9 de maio celebramos o Día de Europa, lembranza da Declaración Schuman, proclamada en 1950, o mesmo ano da morte de Castelao. En palabras de Otero Pedrayo: nunca Galicia se sentiu tan de seu como cando se recoñeceu e sentiu europea. Entrados no novo século, no horizonte de transformacións e mudanzas que se anuncian (cada tempo histórico impón as súas), o discurso do galeguismo (os pais da patria) nunca tivo tanto sentido, tanta oportunidade de ser visitado.

A Fundación Galicia-Europa:

No camiño dunha Representación Oficial de Galiza na capital da Unión Europea?

A Fundación Galicia Europa é unha institución privada sen ánimo de lucro creada en 1988 para a promoción de "tódalas accións que propicien o achegamento entre Galicia e Europa". Mais, é esta a via axeitada para defender os intereses institucionais de Galiza na UE? Qué é a Fundación Galicia-Europa? A Fundación Galicia Europa (FGE) foi creada en 1988 por iniciativa da Xunta de Galiza cos obxectivos de "lograr un maior grao de formación e información da sociedade galega nas cuestións relativas a Europa e ás súas institucións, e canaliza-la xestión de intereses galegos en Europa". A FGE ten a sua sé en Santiago de Compostela e conta cunha delegación en Bruxelas. A Fundación Galicia-Europa é, como di o seu nome, unha fundación. Non é unha Delegación Oficial da Comunidade Autónoma de Galiza nen da Xunta de Galiza. É unha institución privada sen ánimo de lucro composta por diversas entidades públicas e privadas galegas (Xunta de Galiza, Banco Pastor, Caixa Galicia, Caixanova, cámaras de comercio galegas, deputacións da Coruña, Pontevedra e Ourense). A Fundación gobérnase e adminístrase por un padroado, composto por representantes das entidades membras da fundación e presidido polo presidente da Xunta de Galiza. O padroado delegou a dirección da Fundación Galicia-Europa na Secretaría Xeral de Relacións coa Unión Europea e Acción Exterior. Cual é a diferencia entre unha "Delegación Oficial da Xunta de Galiza" e unha Fundación como a FEG? En termos moi básicos, unha Delegación Oficial é una oficina pública en tanto que representa a un corpo institucional, e unha Fundación é unha organización privada que pode ser creada por calquer grupo de persoas físicas e xurídicas que o desexen, dun xeito comparable a unha asociación cultural. Na práctica, hai obviamente unha clara diferencia de rango ou herarquía que afecta á capacidade de lobbying e que frecuentemente se ve reflexada no mundo real: é un feito normal que a niveis político-funcionariais de Bruxelas sempre se prioriza e se toma máis en serio a todo o que veña dunha Representación Permanente ou Delegación Oficial, comparado cos centos de faxes, emails e chamadas de asociacións e fundacións de todo tipo que contan cunha oficina na cidade. Cando a secretaria de Jacques Barrot teña duas chamadas na liña, unha de non sei qué fundación, e outra de non sei qué governo, a última é a que vai ser atendida primeiro. Este é un exemplo exaxeradamente simple mais real, e dá unha pequena idea de cómo funciona o traballo e as prioridades cotiás en Bruxelas. Por qué razón Galiza non ten unha "Delegación Oficial" en Bruxelas para defender os nosos intereses institucionais, igual que ten tantas outras rexións autónomas e semi-autónomas doutros pases da Europa? A decisión de representar a Galiza na UE a través dunha Fundación e non dunha Delegación Oficial foi mantida polo anterior executivo presidido por Manuel Fraga (PP). Os defensores desa decisión basean o seu argumento en que a Fundación pode dar na práctica o mesmo servizo que unha Delegación Oficial. Os que non concordan con esa decisión lembran que Manuel Fraga sempre tivo tendencia por adiar ou bloquear iniciativas que promocionasen a Galiza como país (seleccións galegas de deportes, o novo Estatuto de Autonoma, a representación institucional de Galiza diante da UE..) e que a carencia dunha Delegación Oficial do Governo Galego en Bruxelas está a limitar a capacidade diaria de presión e negociación entre a UE e a Xunta de Galiza. Que é logo o que fai a Fundación Galicia-Europa? Un pouco de todo. Como di o seu website, a FEG promociona "tódalas accións que propicien o achegamento entre Galicia e Europa". Na práctica, os obxectivos formais da Fundación Galicia-Europa son de: contribuir á formación europea de mozos e profesionais galegos; difundir información de interese para a sociedade galega sobre a Unión Europea; canalizar a xestión de intereses galegos en Europa; e promover a cultura e a economía galega en Europa a través de diversas actividades. A Xunta de Galiza está a utilizar a FEG como ferramenta para exercer un número de labores de comunicación e intermediación institucional bilateral entre a UE e o executivo galego. De feito, a dirección formal da FEG está levada desde a Secretaría Xeral de Relacións coa Unión Europea e Acción Exterior, e o presidente do seu padroado é o Presidente da Xunta de Galiza. Noutras palabras, a Xunta de Galiza, como a principal institución política da Comunidade Autónoma de Galiza, xa está a exercer tarefas de representación e lobbying na UE, mais en vez de exercelas directamente, a través dunha Delegación Oficial, está a exercelas a través dunha organización intermediaria que é unha fundación. A Fundación Galicia-Europa e os seus traballadores exerceron durante os pasados anos unha importante laboura de promoción de Galiza en Bruxelas, e o seu esforzo debe ser recoñecido por todos. A marxe desta cuestión, a Agrupación do Partido Galeguista en Bruxelas considera que non existe nengunha razón legal nen económica que impida a representación directa da Xunta de Galiza diante da UE a través dunha Delegación Oficial en Bruxelas, como fan tantas outras rexións e mesmo cidades doutros países europeos. De verdade precisamos unha Delegación Oficial do Governo Galego en Bruxelas? Se apostamos por Europa, si. Se queremos ter unha presenza seria en Europa, si. As nosas ambicións e expectativas en política exterior deben corresponderse cun investimento axeitado en recursos. Non pode valer o arranxo enxebre de "facer un pouco de todo". As institucións con claros intereses na Unión Europea deben ter unha representación directa, constante e especializada nos asuntos e no lobbying da Unión. Vexamos o exemplo dunha Comunidade Autónoma con similares competencias executivas, lexislativas e xudiciais que Galiza: Escocia. Escocia ten unha firme e clara estratexia europea baseada na promoción da sua imaxe e intereses no extranxeiro, e no lobby e aproveitamento de recursos, investimentos e colaboración da UE para o seu proprio beneficio económico, social e medioambiental. De acordo con esta estratexia, o Scottish Executive (equivalente da Xunta de Galiza) ten unha Delegación Oficial en Bruxelas como interlocutora permanente entre a institución de governo escocesa e a europea. As principais areas de acción da sua oficina en Bruxelas son a defensa e negociación dos intereses escoceses en materias de pesca, agricultura, medio ambiente e fundos estruturais da UE. Ademáis do governo autónomo escocés, un número de comarcas do país decidiron xuntar forzas e enviar unha representación á capital da EU para reforzar directamente a promoción dos seus intereses rexionais (West of Scotland European Consortium, East of Scotland European Consortium, Highlands and Islands European Partnership). O seguinte nivel na escala territorial, as cidades agrupadas na Convention of Scottish Local Authorities (COSLA), (equivalente da FEGAMP) contan igualmente cunha representación dos seus intereses diante da EU. Finalmente, encóntrase Scotland-Europa, unha organización de carácter xeral pola promoción dos intereses non-governamentais e comerciais escoceses na UE (equivalente da Fundación Galicia-Europa), Scottish Development International (equivalente do IGAPE), e un número de empresas privadas con intereses europeos. Todas estas organizacións están especializadas na consecución dos seus proprios obxectivos, mesmo se todos elas están agrupadas nun mesmo edificio -a céntrica "Scotland House"- e traballan conxuntamente a prol dos intereses de Escocia. Galiza, que ten tantos intereses en Europa, nas suas políticas agrarias, de pesca e de fundos estruturais, só ten unha "fundación". Obviamente, comparados con Escocia, a aposta europea de Galiza é mínima. Cual sería o futuro da Fundación Galicia-Europa se se abrise unha Delegación Oficial do Governo Galego en Bruxelas? O futuro da Fundación Galicia-Europa está na incertidume desde o cambio no executivo galego en 2005. O deputado do BNG Carlos Aymerich declarou que é o momento de "deixarnos de fundacións e crear unha delegación permanente de Galiza na UE. Sería máis eficaz, transparente e axil". O deputado do PSdG Ismael Rego, opinou que a FGE "non pinta nada" na política exterior de Galiza. O xeito de representar a Galiza diante da UE por medio dunha fundación fora mantido uniteralmente e sen consenso polo anterior governo galego do PP, sen contar coas aportacións de PSdG e BNG. Estes dous partidos denunciaron varias veces a práctica frecuente do executivo anterior de creación de fundacións e de delegación nelas de tarefas de governo e de usos que podían escapar ao control público. O presente executivo, formado polo governo bipartito PSdG-BNG ten agora a oportunidade de aportar as suas solucións. A Agrupación do Partido Galeguista en Bruxelas considera que a idea de simplemente desmantelar a Fundación Galicia-Europa para convertila nunha Delegación Oficial de Galiza en Bruxelas non é a máis apropriada de todas as opcións posibles. Un exemplo ideal a seguir nun principio é o anteriormente mencionado de Escocia, que ten unha Delegación Oficial do seu governo para asuntos de representación e lobby institucional (Scottish Executive) e unha organización de carácter xeral para a promoción variada de intereses non-governamentais (Scotland-Europa). Parella estratexia seguiu posteriormente Cataluña, que hoxe conta cunha oficina da Generalitat en Bruxelas xunto con outra organización non-governamental que é o Patronat Català Pro Europa. Igualmente, Galiza pode tamén contar desde xa cunha Delegación Oficial da Xunta de Galiza na Unión Europea, especializada na representación e defensa das suas políticas e intereses, e complementariamente manter unha Fundación Galicia-Europa que actue noutros eidos non-governamentais, aproveitando a sua experiencia de 15 anos de traballo na promoción de Galiza en Europa e vice-versa. Traballo hai dabondo para todos.

Visita o website da Fundación Galicia-Europa http://www.fundaciongaliciaeuropa.org/

EUROPA, EUROPA

Por Camilo Nogueira

EL PAÍS - Opinión - 14-02-2005

La identidad europea contemporánea es inseparable del proceso de formación de los Estados, marcado por las hostilidades que se sucedieron desde el fin del Medievo con la Guerra de los Cien Años y el Cisma de Occidente hasta la caída de los Imperios y los trágicos problemas políticos y las guerras mundiales del siglo XX. Establecidos básicamente a través de las guerras, los Estados no fueron producto de la necesidad como pretende una ideología aún viva. Salvo Portugal, ninguno de los Veinticinco de la Unión tenía su actual forma territorial europea al principio del siglo XVI; sólo cuatro eran Estados en el momento de la Revolución Francesa. Con los Habsburgo, los reinos hispánicos peninsulares estuvieron integrados durante largos periodos en la misma corona con la totalidad o parte de los territorios de Estados de la UE: Italia, Alemania, Austria, Holanda, Bélgica, Portugal; de la misma Francia. Pero esa identidad no se reduce a la formación contingente de los Estados. Comprende también momentos, como el Renacimiento y la Reforma, la Ilustración y la Revolución Francesa o las luchas socialistas y las conquistas sociales del siglo XX, en los que tomaron cuerpo el pensamiento político y filosófico y las organizaciones e instituciones que, formando parte de la identidad de Europa y estando ligadas al proceso conflictivo de la formación de los Estados, tienen un valor universal. Ahora la Unión Europea abre una nueva época. Por su transcendencia institucional y política, sitúa este momento a la altura de acontecimientos como la Reforma o la Revolución Francesa. Dándole un giro radical a la historia y la identidad europea, tiende a superar las fronteras que constituían la realidad y el símbolo de la soberanía absoluta de los Estados. Establece un espacio institucional y político incompatible con la soberanía absoluta, transformándola en compartida. Asume la construcción siempre inacabada de los valores de la libertad, la fraternidad y la igualdad, y no identifica la democracia y la igualdad internas con la exclusión de la diversidad cultural y nacional y con la ideología centralizadora y uniformizadora de los Estados. Por su poder económico, científico, tecnológico y por sus tradiciones sociales, puede instrumentar una sociedad abierta al mundo, especialmente capaz de arrostrar la globalización económica sin someterse a las suicidas políticas ultraliberales. Siendo ya la principal economía mundial, puede ser una potencia política internacional, fundamentada en los principios del respeto mutuo, el diálogo, la paz y la solidaridad, en el marco de la ONU, lejos ya de las tentaciones colonizadoras e imperialistas que definieron su historia. Lo anuncian su omportamiento en el Protocolo de Kioto, en el Tribunal Penal Internacional, en las negociaciones para combatir la pobreza y en la búsqueda de acuerdos para una desnuclearización generalizada. Puede apoyar procesos semejantes en otros continentes, como en Latinoamérica, y al mismo tiempo ayudar a la consolidación de Estados soberanos necesitados de establecer un poder democrático, participando justamente en la mundialización. La Unión cambia, además, la lógica de las relaciones políticas europeas, ya no explicables en los términos del enfrentamiento entre la URSS y los EE UU, y comienza a constituir uno de los polos de referencia superadores de la división de la guerra fría y de la hegemonía unilateral de los EE UU. Pero el futuro de la Unión es aún incierto. Ni está predeterminado, ni su desarrollo se puede dejar al azar de las circunstancias, "o seudónimo de Deus quando não quer assinar", según la feliz expresión de Lobo Antunes. Será la consecuencia de "un querer humano", como consideró Lucien Febvre las civilizaciones. En todo caso, como todos los acontecimientos trascendentes, necesitará de una larga y difícil maduración. La Reforma tuvo el contrapunto de la Contrarreforma y la Revolución Francesa, antes de condicionar el carácter de los acontecimientos de los dos últimos siglos, y fue sucedida en 1815 por la recuperación transitoria de las monarquías dinástico-religiosas, entre ellas la de Fernando VII. La construcción de la Unión Europea se enfrenta a dificultades objetivas extraordinarias. No se puede transformar mediante el simple voluntarismo una realidad de la magnitud de los Estados y sus fronteras. Se suman a ello las resistencias políticas de los Estados que, habiendo sido los protagonistas necesarios de la creación de la UE, constituyen también el principal obstáculo para su desarrollo. Reunidos en el Consejo o individualmente, se resisten a admitir las consecuencias de sus decisiones, dificultando la materialización de la dimensión común del proyecto europeo. Lo hacen especialmente frente a la
Comisión y, sobre todo, frente al Parlamento Europeo, pero también en la definición de políticas determinantes: el Reino Unido no asumiendo el euro y vetando el desarrollo de las políticas sociales comunes o encabezando a Estados, entre ellos el español con el anterior Gobierno, en la guerra de Irak, para condicionar la política internacional y de defensa de la UE a la voluntad del
Gobierno de EE UU, considerándolo como el aliado preferente. Incluso Estados favorables a la Europa política, como Alemania y Francia, pretenden reducir drásticamente, junto con el Reino Unido, Holanda, Suecia y Austria, el ya escaso Presupuesto de la UE, a pesar de que, con la ampliación a 27 Estados, serán 153 y no sólo 73 millones las personas objeto de la política de cohesión. Tampoco fueron favorables actitudes como las del Gobierno español de la pasada legislatura, fanfarroneando con el déficit cero frente a las dificultades presupuestarias de países, como Alemania, que a través de los Fondos Estructurales o de Cohesión enviaban a la Península las sumas que contribuían a hacer posible tal proeza. Aun así, y a pesar de las dificultades y resistencias, la Constitución avanza en el camino de la Europa política y no retrocede en la Europa social. Integra elementos de gran alcance para la estructuración política de la Unión: la Carta de Derechos Fundamentales, el incremento de la capacidad legislativa del Parlamento, la iniciativa legislativa popular. La definición de la UE como entidad jurídica, capacitándola para firmar acuerdos internacionales. La inclusión de "competencias para definir y aplicar una política exterior y de seguridad común". El Tratado Constitucional, manteniendo definiciones conservadoras de política económica, incorpora también afirmaciones institucionales y sociales avanzadas y no presenta ningún obstáculo para el incremento del nivel del Presupuesto ni para la instrumentación de políticas progresistas. El texto afirma la primacía de la Constitución y del Derecho de la Unión, en el ejercicio de sus competencias, sobre el Derecho de los Estados miembros, situando en su lugar los debates interesados y dogmáticos que, en nuestro caso, pretenden sacralizar la Constitución de 1978. Abre nuevas perspectivas para las naciones sin Estado y la ampliación interna, al definirse por la diversidad nacional y lingüística, aceptando de hecho el carácter plurinacional de los Estados, aunque por el interior de la Constitución discurre una corriente estatalista jacobina que impidió hasta ahora el reconocimiento del estatus de nación europea a Escocia, Gales, Galiza, Cataluña, Euskadi, Flandes o Bretaña, mientras integra
institucionalmente a Luxemburgo, Chipre, Malta, Eslovenia, Eslovaquia, Letonia Estonia (podría incorporar incluso a Andorra porque tiene un Estado). La Constitución de la UE no asegura "las Bendiciones de la Libertad para nosotros mismos y nuestra Posteridad", como proclama en la introducción de la Constitución de los EE UU de 1787, pero sin llegar a asegurarnos tanta felicidad, afirma en el primer párrafo de su Preámbulo: "Los valores universales de los derechos inviolables e inalienables de la persona humana, la democracia, la igualdad, la libertad y el Estado de derecho". Resultado de un compromiso, sin incorporar aportaciones más avanzadas del Parlamento Europeo, constituye un paso más en la consolidación política de la Unión. Cuando frente a la Convención se reclama, legítimamente, una Asamblea Constituyente, no se tiene en cuenta que su convocatoria sólo será posible cuando exista un espacio de poder y territorial indiscutido, lo que no es hoy el caso de la UE, donde determinados Estados podrían ignorar los resultados de la Asamblea, frustrando todo lo emprendido. La consolidación de la Unión con el desvanecimiento de las fronteras históricas y la creación de una ciudadanía europea constituyen el camino acertado y practicable para que un día se pueda elegir directamente un Parlamento que sobre lo ya andado escriba la Constitución de la Europa política y social, donde se afirme la unidad y se asuma toda la diversidad de los pueblos de Europa.